Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OTOŻ

Następne hasło: (OTPIESNAĆ) »

OTOŻCI (19) pt

otożci (14), otości (1), otożci a. otości (4); otości MurzHist.

-żci (13), -ści (1), -ſci (4), -zemczi (1).

Pierwsze o jasne; -óż- (1) BiałKat, -oż- (1) OpecŻyw.

Sł stp notuje, Cn, Linde brak.

Znaczenia

Partykuła deiktyczna (19)
- 1. Wskazuje, kieruje uwagę na wypowiedzenie lub jeden z jego członów (16)
  - A. Prezentuje osobę (3)
    - α. Wskazuje, z elipsą łącznika w orzeczeniu: to jest (1)
  - B. Poprzedza obserwację, zawiadomienie (2)
  - C. Poprzedza wyjaśnienie, komentarz, opinię (9)
    - α. Z elipsą łącznika w orzeczeniu złożonym (1)
  - D. Wskazuje konsekwencję, rezultat (2)
- 2. Uwydatnia, podkreśla (3)
  - A. Podkreśla perswazję (1)
  - B. Bliskie wykrzyknikowi emfatycznemu, podkreśla różne uczucia (2)
    - a. Złośliwą satysfakcję (1)
    - b. Niespodziewaną radość (1)

Partykuła deiktyczna (19):

1. Wskazuje, kieruje uwagę na wypowiedzenie lub jeden z jego członów (16):

A. Prezentuje osobę (3): Otożći to ieſt M.K. potomſtwo tych ludzi/ otoż tyſz ſerczá LeszczRzecz A6v.

Połączenie: »otożci to« (1): A potym go ocżywiſcie pálcem vkazał [...] wołáiąc: [...] otożci to ieſt on báránek Boży/ kthory ma nośić grzechy á przeklęcie tego ſwiátá nędznego. RejPos 12.

α. Wskazuje, z elipsą łącznika w orzeczeniu: to jest (1): Zydowie ij ſludzy Pilátowi/ pocżęli ſie s niego naſmiéwatz rzekątz. Otoſci krol żydowſki OpecŻyw 128v; [nád nim będą ſie śmiać/ y rzeką: otożći człowiek [Ecce homo; Anoć on cżłowiek Leop]/ który niekładł Bogá pomocnikiem ſwoim WujBib Ps 51/8].

B. Poprzedza obserwację, zawiadomienie (2): Et dixi nunc cepi: hec mutatio dexterae excelſi. Rzekłem w ſercżu/ otoſći dopirom nacżąl [rzekłem/ Terazem zácżął Leop] rozumieć iż to ieſt z mienienie prawice nawyſſzego pana. WróbŻołt 76/11.

Połączenie: »otożci już« (1): IEdnego z náſzey bráćiey Sową nákarmili [...]. Y pierdnie śiłnym głoſem/ otożći iuż huka/ A kędyby wylázłá pewnie dziury ſzuka. RejFig Dd2v.

C. Poprzedza wyjaśnienie, komentarz, opinię (9): BierEz C4; dobrze mowiſz że mię ſzathán ośiádł/ otości ieſt znak ſktorego wiem iżem iá ieſt zliczby odrzuconych od boga MurzHist G3v; BielKron 114; RejAp 52, 127; Otożći te^go proſty vbogi Nykodem rozumieć nie mógł. RejPos 153v.

Połączenia: »otożci to« (1): otoſci to ieſth czo mowił angioł Gabriel iż da iemu pan bog ſtolecz dawida otzcza iego. WróbŻołt ee4v.

»otożci tu ten« (1): powieda Apoſtoł: Iż drugi Anyoł wyſzedł [...]. Otożći tu ten Anyoł pewnie był poſeł od tych to wołáiących od ołtárzá RejAp 126v.

α. Z elipsą łącznika w orzeczeniu złożonym (1): Otóżći to ſzaleńſtwo/ ábyś ty z ſwoim ćiáłem Chryſtuſowé ćiáło pomiárkowáć miał BiałKat 301.

D. Wskazuje konsekwencję, rezultat (2): poſlal [Bóg] Angioła ſwego/ áby okazał te rzecży ſlugam iego/ ktore sie máią rychło ſtáć. Otożći [Et ecce; A oto WujBib] przychodzę rychło. Leop Apoc 22/7; dziewká miła byłá/ Otożći ią Bog ſkarał/ iż ludźmi gárdziłá. RejFig Bb5v.

2. Uwydatnia, podkreśla (3):

A. Podkreśla perswazję (1): Liſzká gdy długo [żeby śliwki spadły] cżekáłá/ Idąc precż z ſobą gadáłá. Otożći o śliwy niedbam/ Y ták ich nie rádá iadam BierEz L3v.

B. Bliskie wykrzyknikowi emfatycznemu, podkreśla różne uczucia (2):

a. Złośliwą satysfakcję (1): dixerunt euge euge: viderunt oculi noſtri. Y rozſzyrzali na mię vſta ſwoie/ y rzekli otożci [mowili/ wey/ wey Leop; mówiąc: Ehey Ehey (marg) ábo Ha, Ha (–) WujBib] vyzrzały ocży naſze. (koment) Cżuſz przybitego na krzyżu cżegoſmy żądali. (–) WróbŻołt 34/21.

b. Niespodziewaną radość (1): z zyemye [monetę podrzuconą] podnyoſl, mowyącz, o thozemczi nalyazl zlothi. LibMal 1545/94.

Cf 2. Ć, OTOŻ