[zaloguj się]
[pdf]

OWCZARNIA (167) sb f

o jasne; -ar- (117), -år- (40); -ar- BierEz, Murm, KromRozm III (4), KrowObr, Leop (3), OrzList (3), BibRadz (5), OrzRozm, BielKron, Mącz (5), OrzQuin (8), RejZwierc (2), WujJud (7), WujJudConf (2), StryjWjaz, KarnNap, Calag, SkarŻyw (2), CzechEp, ReszPrz (4), ReszHoz, ReszList (4), PudłFr, GrabowSet (3), OrzJan, WujNT (10), SarnStat, SkarKaz (2), CzahTr, SkarKazSej; -år- RejZwierz (2), RejAp (2), RejPosWstaw, ModrzBaz; -ar- : -år- LubPs (1:1), RejWiz (1:1), RejPos (12:30), CzechRozm (4:1), SkarJedn (20:1); w końcowym a wahania.

Fleksja
sg pl
N owczarniå owczarni(e)
G owczarni(e)j, owczarnie, owczarni owczarń, owczarni
D owczarni
A owczarnią owczarni(e)
I owczarnią
L owczarni, owczarniéj owczarniach

sg N owczarniå (38); -å (28), -a (7), -(a) (3); -å Murm, KromRozm III (2), LubPs, RejWiz, Leop, BibRadz (3), Mącz (5), RejPos (6), WujJud, CzechRozm, Calag, WujNT (2), SkarKaz; -å : -a SkarJedn (1:6), ReszList (1:I). ◊ G owczarni(e)j (54), owczarnie (22), owczarni (2); -(e)j RejPs (4), LubPs, KrowObr, OrzList, RejPos (23), RejZwierc, WujJud (3), WujJudConf, RejPosWstaw, CzechRozm (2), SkarŻyw (2), CzechEp, ReszList, SkarKaz; -e RejWiz, RejZwierz, OrzQuin (3), RejAp, ReszHoz, GrabowSet (2), SarnStat, CzahTr; -i KarnNap ktv; -(e)j : -e : -i SharJedn (8:5:–), ReszPrz (2:1:–), WujNT (1:5:1; 349); ~ -e (4), -(e) (18). ◊ D owczarni (1). ◊ A owczarnią (15). ◊ I owczarnią (10). ◊ L owczarni (14), owczarniéj (4); -i BierEz, TarDuch, FalZioł, KromRozm III, OrzList (2), RejZwierz, BielKron, RejAp, WujJud, CzechRozm, PudłFr, SkarKazSej; -éj OrzQuin; -i : -(e)j RejPos (1:3); ~ -éj (1), -(e)j (3). ◊ pl N owczarni(e) (1). ◊ G owczarń (1) BibRadz, owczarni (1) CzechRozm. ◊ A owczarni(e) (3). ◊ L owczarniach (1).

Sł stp: owczarnia, owczarznia, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) i XVIII w.

1. Pomieszczenie dla owiec; ovile Murm, Mymer1, Mącz, Calag, Calep, Vulg, Cn; caula Murm, Mącz, Calep, Cn; hara ovium, mandra, pecuaria, receptaculum ovium Mącz; caula a. ovile ovium Vulg; hoedile Calag; stabulum ovium Calep (64): Murm 133; Mymer1 30v; TarDuch B5v; Thamże ie [jagnięta] więcz z Macierzą zawrzeć w owcżarni ciemnej á ciepłej przez dwa dni FalZioł IV 1d; Burząc też y owcżárnie [obory owiec WujBib] nábráli bydłá mnoſtwo beż [!] licżby/ y Wielbłądow Leop 2.Par 14/15, Num 32/16; Mącz 13d, 42b, 207a, 271c, 286a; Calag 405a; WIná niémáſz w piwnicy/ źwierzyny w Spiżárni: Ale iágnię naydźiemy wnet przedśię w owczárni. PudłFr 4; Ovile. Locus in quo oves morari solent, sive in quem oves sese recipiunt – Owczarnia. Calep [743]a, 174b; Kto nie wchodźi drzwiámi do owczárnie/ ále wchodźi inędy/ ten ieſt złodźiey y zboycá. WujNT Ioann 10/1.

owczarnia czyja (2): ábowiem káżda ofiárá godna przed oblicznoſćią moią [Boga] ieſt/ á niemnimay bych potrzebował/ od ćiebie báráná álbo kozłá zowczarniey twoiey. RejPs 74v; BibRadz Iudith 3/4.

W połączeniach szeregowych (2): Oto mieſzkánia náſze y wſzytki polá náſze/ y pole z zbożmi/ tákże ſtádá y trzody/ ſtáynie y owcżárnie náſze [mandrae tabernaculorum nostrorum] ſą w mocy twey BibRadz Iudith 3/4; áby was y máiętnośći wáſze błogoſláwił [...] w domách y ná roli/ w ogrodách y w piwnicách/ w gumnách y dobytkách/ w ſtádách y w owcżárniách/ w dźień roboty/ y w dźień odpocżnienia. ReszPrz 113.

Przysłowie: boć tho ná beſtye zależy á nie ná ludzi záwieráć ſie przed wilkiem w owcżárni BielKron 249v.
Przen: Kościół chrześcijański jako instytucja skupiająca pod swoją władzą i opieką wyznawców Chrystusa (44): RejPs 141 v; A kędyż ći w tę Owczárnią weſzli/ przez dźwiérzéli/ czyli inędy kędy? [...] (–) Tedy im Piotr kluczem drzwi Owczárnie téy otworzył? OrzQuin Xv, X [2 r.], Xv [2 r.]; Miniſtrowie nie ſą páſterze porządnie powołáni, bo im PIOtr nieotworzył do Owcżárniey. WujJud 30 marg [idem] Mm6v; CzechRozm 95v; GrabowSet Iv; Y drugie owce mam/ ktore nie ſą z tey owczárniey WujNT Ioann 10/16, Ioann 10 arg [2 r.], s. 349 [2 r.].

owczarnia czyja [w tym: pron poss (6), ai poss (6), G sb i pron (5)] (17): RejWiz 71v; RejAp 160v; Azaſz go [fałecznego pasterza] on nie zowie łotrem/ á złodzyeiem/ á naiemnikiem/ ktory dzyurą á thyłem á łotrowſkie wkrada ſie do owcżárniey iego. RejPos 346, 124v, 125, 346v, 347v; Nie záwieray przede mną drzwi ſwoiey owcżárnie/ Bo Szátáńſka ſzcżeká tuż/ nie day ginąć márnie. GrabowSet Q4, N. Cf »owczarnia boża. Pana, Chrystusowa, Syna Człowieczego«, »owczarnia Piotrowa«.

W przeciwstawieniu: »owczarnia ... jaskinia« (1): Iedná tylo ieſt owiec Chryſtuſowych owcżárniá: á inne wſzytki iáſkinie ſą łoterſkie. SkarJedn 38.

Wyrażenia: »owczarnia boża. Pana, Chrystusowa, Syna Człowieczego« [szyk 7:1] (5:1:1:1): BierEz R4; Wowczárni też Syná człowyeczego nye tylko owce ſą/ ále y koźyełkowye. KromRozm III C8v; Strzeſzże ſie moy miły Krześćiáńſki brácie tákiego páſterzá dzyurą łáżącego do tey owcżárniey Páná ſwego RejPos 346v, 346v; Y byłoby to ſcżere á práwie oſtátne głupſtwo/ tákiemu poſłowi mieyſce y wiárę dáć/ ktory [...] nie drzwiámi idzie/ ále ſię zdrádliwie do owcżárniey Chryſtuſowey podkopywa. SkarJedn 49; nie mogli ſię [Grekowie] długo pohamowáć/ áby [...] iedność kośćielną y poſłuſzeńſtwo nawyżſzego Páſterzá trzymáli/ wyłámywáć ſię z owcżárniey Bożey znowu pocżęli SkarJedn 228, 122; á przedſię y owcżárniá Boża ſtoi/ y ſtáć będźie ná wieki. ReszList 183.

»owczarnia domu bożego« (1): Sámá tá ieſt owcżárniá domu Bożego zamcżyſta máiąca dzwierze y wrotnego SkarJedn 2.

»niebieska owczarnia« (1): będzye racżył oddzielić Kozły od Owiecżek ſwoich/ s kthoremi iuż wiecżnie chce roſkoſzowáć ſobie w oney niebieſkiey owcżarni ſwoiey. RejAp 160v.

»owczarnia owiec« [szyk 1:1] (2): SkarJedn 38; A ták to złodźiey ieſt/ ktory nie przez piſmá wchodźi do owcżárniey owiec CzechEp 135.

»owczarnia Piotrowa« (1): Tedy nie wchodźi nikt w tę Owczárnią Piotrowę vrzędnie/ iedno ten/ któremu [...] ten otwiéra Klucznik? OrzQuin X.

»święta owczarnia« [szyk 4:1] (5): Acżkolwiek on [Bóg] tę ſwiętą owcżarnią ſwoię záłożyć wnet racżył po ſtworzeniu ſwiátá RejPos 124v, 346v [2 r.], 347v; RejZwierc 40v.

»wieczna owczarnia« (3): ktorzy [...] opuſzcżáią [...] zwierzone ſobie koſcioły á owiecżki Páná Kryſtuſowe/ nie thego przyſtrzegáiąc áby ich tym więcey pozyſkáć mogli do oney wiecżney owcżarniey Pánu ſwoiemu RejPosWstaw 42. Cf »wieczna owczarnia a wieczne krolestwo«.

Szeregi: »dom i owczarnia« (1): W iednym domu wſzytkim ſię/ y w iedney owczárni/ y pod iednym páſterzem wſzytkim zámykáć [...] [Chrystus] roſkazał. SkarKazSej 684a.

»Kościoł Boży, (abo) owczarnia« (2): do Kośćiołá Bożego ábo owczárniey drzwiámi ieſt Chryftus SkarKaz Oooov, Oooov.

»wieczna owczarnia a wieczne krolestwo« (2): á ten [pasterz] was dowiedzye do wiecżney owcżarniey á do wiecżnego kroleſtwá ſwego. RejPos 27v, 125.

2. Stado owiec; ovile PolAnt, Modrz, Vulg; pecus PolAnt, Vulg; cohors ovium Cn (103): KromRozm III C7v; iáko też y Páſterz nieieſt godźien tego przezwiſká/ gdy owce rozgania/ z nalepſzey paſze zgania/ á owcżárnie nędznemi ſzkodámi ábo vpádkámi napełnia. ModrzBaz 21v.

owczarnia czyja (1): Tákże y Abel ſpráwował ofiáry z pierworodnych owczárń ſwoich BibRadz Gen 4/4.

W porównaniu (1): DRVGA POWINNOŚĆ KROLEWSKA: Poddánych ſwych do iednośći zgániáć, iáko do iednéy owczárnie páſtérz SarnStat 109.

Przen: Społeczność ludzka (99):
a) Społeczność ludzka poddana czyjejś władzy (2): Bo wieręć on [mający władzę] bárzo dba gdyby wełná byłá/ Chociayby ſie owcżárnia wiecżnie obáliłá. RejWiz 106v; CzahTr F2.
b) Zgromadzenie wiernych należących do Kościoła chrześcijań; wyznawcy Chrystusa (96): To yeſt oná yedná owczárnya przez páná Kryſtuſá z żydow y z pogánow zebrána KromRozm III E6, M8v; OrzList f2 [3 r.]; RejZwierz 109; OrzRozm 14; A ty zowie iedną owcżarnią/ kthorzy ſą w wiernym poſłuſzeńſtwie iego/ á ſłucháią głoſu iego/ á on iedynym páſterzem á głową iey/ á opiekunem iey. RejPos 124v, 84v, 122, 346; WujJud 30v; CzechRozm 78; SkarJedn A4v, 56, 301; SkarŻyw 235; ReszPrz 94; ReszHoz 136; ReszList 182.

owczarnia czyja [w tym: pron poss (21), ai poss (20), G sb i pron (13)] (54): a nieday moznoſci niewiernemu twemu zadney aby miał moc złamac a roſproſſyc zebraną owczarnią twoię RejPs 119v, 109v, 143v; RejZwierz 108; Iákoż tu y ſam o drugich powiedáć racży/ iż ieſzcże niektore nie ſą z owcżarniey iego. RejPos 122v, 26v, 61v, 106v, 122v, 123 (21); głowę wydomą owcżárnie twoiey/ [...] rácż podnieść á wyſoce wſławić. SkarJedn 151, 251, 301, 330; SkarŻyw 25; ReszPrz 94. Cf »owczarnia boża, (Pana) Chrystusowa (a. Krystusowa), pańska (a. Pana)«, »owczarnia papieska«.

W połączeniach szeregowych (2): Gdyż nie ieſt iedno ieden Bog/ tedyć też nie ieſt iedno iedná wiárá/ ieden zakon/ ieden páſterz/ y owcżárnia iedná. BibRadz I 86b marg; SkarJedn 332.

W charakterystycznych połączeniach: owczarnia nędzna, niewinna (2), prawdziwa, uboga, wierna (2), wdzięczna (4), zebrana (2); głowa owczarnie; do owczarniej doprowadzić, (na)wrocić się (2), przygarnąć (2), przyłączyć (2), przywieść (3), przywrocić (2), zgromadzić; od owczarniej odrywać; z owczarniej odłączyć; owczarnią pustoszyć, sprawować.

Wyrażenia: »owczarnia boża, (Pana) Chrystusowa (a. Krystusowa), pańska (a. Pana)« [szyk 19:3] (2:4:16): Druga pocyechá iż ácż w máłym ſtadku/ tedy ieſth wierna owcżárnia páńſka. LubPs S2 marg; KrowObr 4; RejAp 149; A ták ktorym ieſt zwierzoná tá niewinna owcżárnia Páńſka/ mogliby ſie ná to dobrze rozmyſlić [...]/ co to ieſt onę owcżarnią poruczoną ſobie vcżynić tymi ſynacżki Bożymi RejPos 84v, 23v, 26v marg, 122v, 123v, 169; RejZwierc 120; Ktorym práwem Rzymſki Biſkup á potym inſzy Biſku⟨p⟩ zwierzchnoſć nád owcżárnią Páńſką máią. WujJud 6 marg, 30v, 181, Nnv; WujJudConf 5v, 157; By [król] błędnych drogi vcżył/ vpádłych rátował/ Iák práwy páſterz/ Bożą owcżárnią ſpráwował. StryjWjaz C3; iż wiele ludzi rozmaitych Stanow/ iuż z Páná Chriſtuſowey Owcżárni wyſzło y náuki zdrowey niećierpi KarnNap ktv; SkarJedn A6; ReszPrz 13; OrzJan 27; WujNT 435.

»owczarnia Kościoła« (1): ktoremu [Piotrowi Pan] poruczył wſzytkie owce/ y tę owczárnią kośćiołá ſwoiego. WujNT 349.

»owce owczarnie(j), owieczka z owczarniej; owczarnia owiec« [szyk 5:1] (4:1;1): RejPos 106v; CzechRozm 114; IEdná ieſt wedle piſmá oblubieńcá Chryſtuſowá: Iedná Hieruzálem mátká ſynow iego: iedná owcżarniá owiec iego SkarJedn 37, 330, 332, 366.

»owczarnia papieska« (1): ſtárgni z Korony Królewſkiéy Krzyż/ bo to znák ieſt Owczárnie Papieſkiéy OrzQuin K2.

»owczarnia parszywych owiec« = niewierni (1): Proźbá áby Pan ſwe wierne odłącżył z owcżarniey párſzywych owiec. LubPs D4 marg.

»owczarnia pod jednym pasterzem« (1): iſz [...] wſzytkie narody ludzkie/ Chryſtuſowi zá dziedziſtwo dáne być [...]/ y ſtać ſię wſzytki iedną owcżárnią pod iednym páſterzem miáły. SkarJedn 25.

»społeczna owczarnia; społeczność owczarniej« (1;1): racz nas miłoſciwie zachowac wſpołecznoſci owczarniey twoiey RejPs 109v; RejPos 122v.

»święta owczarnia« [szyk 8:1] (9): prziłącży cie [Pan] s cżáſem ſwym do wiernego ſtádá ſwego/ thám gdzie ſám będzie wiernym á wiecżnym páſterzem oney ſwiętey owcżarniey ſwoiey. RejPos 124v; A thu iuż ony chore á mdłe á práwie iáko oſlepione owiecżki ſwoie/ racżył zgániáć á przyłęcżáć do ſiebye/ á do ſwięthey owcżarniey ſwoiey RejPos 324, 122v, 124v, 169 [3 r.], 324v; SkarJedn 301.

»wieczna owczarnia« (2): A thám iuż ſam chce być iedynym páſterzem tey tám ſwiętey á wiecżney owcżarniey ſwoiey. RejPos 122v, 122v.

»zebranie owczarniej« (1): racz miloſciwie obiaſnic ſerca naſſe aby nas nie zaſtal iako blędnych gdy będzieſz raczył brakowac to zebranie owczarniey ſwoiey RejPs 143v.

Szeregi: »owczarnia, (a, i) Kościoł (krześcijański)« [szyk 3:1] (4): Iż koſcioł krześćiáńſki á wierna owcżarnia iego/ záwżdy miáłá mieć wielkie przeſládowniki ſwoie RejPos 125; SkarŻyw 25; ReszPrz 94; Owczárnia kośćioł Chriſtuſow z Zydow y z Pogánow. WujNT Aaaaaa3.

bibl. »(nie) jedna owczarnia, (i, ani) jeden pasterz (a. pastyrz)« = unum ovile (et) unus pastor PolAnt, Vulg [szyk 9:3] (12): Leop AAA4v; iż przezeń [Chrystusa] y niewierni ſą poświęceni á przyłączeni do ludu iego/ A ktemu iż miáłá być iedná owczárnia y ieden paſtyrz. BibRadz I 148v, Ioann, 10/16; RejPos 122; CzechRozm 78; SkarJedn 41, 55, 260, 332; ReszList 179, 184; WujNT Ioann 10/16.[Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»owczarnia i pastwisko« (1): iż Bog lud ſwoy poſpolićie owcámi/ owcżárniey y páſtwiſká ſwego názywa? CzechRozm 114.

»społeczność a owczarnia« [szyk 4:1] (5): iedno tych owiecżek [szuka Chrystus] ktore ſie dáleko obłądziły od niego/ á z dáleká chodzą około ſwięthey owcżarniey iego á ſpołecżnośći iego RejPos 324v, 124v, 144, 168v, 169.

»stado a owczarnia« (1): áby ktorą [owieczkę] odłudził álbo odſtráſzył od ſtádá od onego/ á od oney ſpołeczney owcżarniey Páńſkiey RejPos 122v.

»winnica (a. winniczka), (a) owczarnia« (6): [Chrystus] będzie bronił tey wierney winnice ſwey/ á owcżarniey ſwoiey RejPos 26v, 23v, 61v, 123 [2 r.], 144.

c) Społeczność religijna inna niż chrześcijańska (1):
Szereg: »owczarnia i pasterz« (1): A iáko owce z roznych owcżárni y Páſterzow/ pod iednego Páſterzá/ do iedney owcżárniey zámknieni [żydzi i pogani] CzechRozm 95v.

Synonimy: 1. chlew, obora; 2. stado, trzoda.

Cf [OWCZYNIEC]

JB