[zaloguj się]
[pdf]

OWO (322) pt

o- : ó- (30:1); Oczko 1:1; 15v); końcowe o jasne.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Partykuła przedstawiająca: oto; ecce PolAnt, Cn; en Cn (153):
a. Kogoś lub coś (88): iecháli drogą/ nádiecháli Wodę/ y rzetze Murzyn do Filippá. Owo Wodá/ tzemu mię nieokrzćiſz? KrowObr 83v; Rzekł Dawid: Rozeznay Boże miedzy namá [między nim a Saulem]/ owo krolewſki oſzcżep/ chodź ktory poń. BielKron 67v; A wziąwſzy głowę z ſumek/ vkázowáłá im mowiąc Owo głowá Holofernowá BudBib Iudith 13/18, Gen 22/7, Iudic 8/15, 19/24, 2.Reg 4/8, Iudith 13/18; SkarJedn 19, 20; tráfiło mu ſię [św. Medardowi] być z oycem ná gránicách o ktore ſię ſąśiedzi [...] bili. on vyrzawſzy kamień ná roli/ bieżał y ſtánął ná kámieniu/ y záwołał: owo gránicá. SkarŻyw 527, 262, 511, 535 [2 r.]; Ni po Grecku ni po Rzymſku/ nie daſz mi goworzyć. Echo. Owo rzy et ć. KlonŻal E4v; ArtKanc F2v; LatHar 719.
Frazy: »owo(m) ja (jest a. jestem)« = adsum Vulg; ecce ego PolAnt (22): HistJóz Ev; TarDuch D5v; SeklKat M; LubPs Lv; doſwiadczał Bog Abráhámá y rzekł do niego: Abrahámie Abrahámie. On odpowiedział/ owo ia ieſthem. Leop Gen 22/1; Widząc Pan że idzie ná dziw/ záwołał nań z pośrzodku krzá/ y rzekł: Moizeſzu/ Moizeſzu. On odpowiedział: Owo ia. Leop Ex 3/4, Gen 27/1, 31/11, Is 41/27; BibRadz Gen 22/1, 11; Praesto sum, Owo ya yeſtem tu obliczny. Mącz 319b; RejPos 127v; A ſmierć wnet podle niego [starca niosącego drwa] ſtánęłá/ á czego chceſz brácie? owom ia gothowa. RejZwierc 170; BudBib Gen 22/1, 7, 11, Ex 3/4, 2.Reg 9/6, Ez 34/11; StryjKron 732; GosłCast 51.

»owo(m) ja (jest) [kto, co]« (5): Owom ia nędznicżká/ owom ia ſłużká á niewolnicżká Páná moiego/ niechay ſie sſtánie nádemną náwſzem ſwięta wola iego. RejPos 272, 285; SkarŻyw 285; Owom ia ieſt táki drugi náſzego wieku łan. KlonŻal E4.

»owo (jest)« [w tym: kto, co (11)] (13): RejJóz B5v; owo ieſt Vir bonus, et dicendi peritus OrzRozm Q4, P2; rzekli do Abraháma: gdzie Sárá żoná twoiá? powie: owo w námiotku ieſt. SkarŻyw 285, 208, 535; Niewiáſto/ oto ſyn twoy/ y do vcżniá/ owo mátká twoiá LatHar 282, 29, 733, 735; Owo báránek Boży [Ecce agnus Dei Vulg Ioann 1/29; Oto báránek Boży WujNT]/ ktory głádźi grzechy ludzkie: poznayćie go. ten ieſt ktorego Bog [...] zeſłał. SkarKaz 515b, 515b marg; KlonFlis F2.

»owo masz (a. macie) [kogo, co]« = oto jest (12): RejKup e7v; RejWiz 75; przy których [Listach i Dialogach] owo maćie QVINCVNCEM, na kſztałt twarzy Korony Polſkiéy miſternie wyrzezány. OrzQuin H2v, B3v; RejPos 120, 174v [2r.]; A iám rzekł/ owo mię maſz [Ecce ego] pánie/ y wſtałem zárázem ná nogi moię. BudBib 4.Esdr 14/2; ſtánęło pácholę podle niey trzy iábłká w koſzyczku/ y trzy roże noſząc. Y rzecże mu święta Dorotá. Nieśi to Theophilowi/ á powiedz: owo maſz ocoś mię prośił SkarŻyw 126, 324, 444; PudłFr 34.

α. Z zaimkiem wskazującym miejsce (18):

W przeciwstawieniach: »owo ... awo, ono« (2): Będą ci, co będą ukazować: Owo tu Bog, awo tu Chrystus, ale wy nie wierzcie. DiarDop 101; Owo tu ieſt Chriſtus /ábo/ Ono tám. WujNT 104.

Wyrażenia: »owo hajw« (2): A thák ieſliby wam opowiedáli/ owo háyw ieſth [Chrystus] ná puſzcży/ nie chodźcie RejPos 258v, 258v.

»owo sam (albo ondzie)« (5): vzrzawſzy pyenyądze na wyerzchu woru rzekł bracyey ſwoyey/ wroconymi pyenyądze owo ſam ſą wworże HistJóz C3; Mącz 319b; LeovPrzep G, Gv; ieſli wam kto rzecże: owo ſám álbo ondźie ieſt Chriſtus/ nie wierzćie mu. WujNT 4.

»owo sam, (albo) owo tam; ono tam, owo sam« (3:1): Yeſli wam kto rzecze/ owo ſám álbo tám Kryſtus/ nyechćyeyćye wyerzyć. KromRozm I F2; zwodźićiele źdrádliwi/ odrywáiący ludzie od owcżárniey Bożey/ y pokázuiący im/ owo tu ieſt Pan Chryſtus/ ono tám/ owo ſám kośćioł: owo tám/ owo ſám ſłowo Boże. ReszPrz 13.

»owo tu« (6): DiarDop 101; Zali ſpuśćiſz łyſkáwice/ á poydą: á wrácáiąc ſie záś rzekną tobie: Owoſmy thu? Leop Iob 38/35; ReszPrz 13; WujNT 104. Cf »owo tu, owo sam«.

»owo tu, owo sam« (1): Abowiem częśći vkázuią y ná ſekty odwodzą/ ktorzy mowią/ Owo tu/ owo ſám. WujNT 104.

b. Sytuację (53): ForCnR B2; RejRozpr G2v, Hv [2 r.]; RejJóz C6v; Ktemu owo Czo Mnich kaze. Ciborium tom ſbudowal RejKup i6, z6, aa7v, cc5v; Owo po práwey ręce pan Auarus iechał RejWiz 74, 74, 74v [2 r.]; GórnDworz O3v, Ll4v; áleć tho powiádam tobie owo płáchtá leży/ obwiń ſie ią HistRzym 12; Gdyby iedno wziął cżárt tę ſtárą ſzubienicę. [...] Ale owo ieſzcże dziad y cżerſtwy y mocny. HistLan B2; Też nie owák [polować na przepiórkę] áby wſzyſcy ſthali dziwuiąc ſie á wołali/ owo pádłá pánie pádłá RejZwierc 109v; Owo zachodni y wſchodni oycowie/ po długim roſtárgnieniu y różnośćiach/ vdáiąc ſię ná niebeſpiecżnośći morzá y ziemie/ y zwyćiężywſzy wſzytki trudnośći/ ziácháli ſię tu ná ten [...] Zbor SkarJedn 269, 312; owo znieba światłość przyſzłá/ y wſzytki kąty oney komórki nápełniłá SkarŻyw 589, 51, 70, 111, 112, 120 (10); ZawJeft 6; ActReg 165; Ale pátrz/ owo Pirrhus rozgniewány bieży GórnTroas 66; LatHar 707; (marg) Naiemny przyiaćiel y kupiony/ nie pewny. (–) Bo pomyśli pan: owo ma Rzeczpoſp: gotowego zdraycę/ byle kto miał gotowe pieniądze SkarKazSej 670b.

Połączenia: »a owo« (12): RejWiz 74v; Wrzał oley a ogień ſię wyſoko podnośił/ y prze płomień widáć niebyło Ianá S. aſz gdy rozumieli że iuſz vduſzony zoſtał: vgáśić ogień kazano, á owo vyrzą Apoſtołá w kotle zdrowego SkarŻyw 408; Puſzcżáią śieći wmorze/ á owo Pan Iezus ſtánął ná brzegu/ y woła ná nie: Dziatki/ maćieli iakie ryby do iedzenia? SkarŻyw 599, 69, 341, 348, 497, 511 (11).

»ale(ć) owo« (5): (did) Czart vyzrzawſy Plebana zarthuie. (–) Alecz owo wiere bieży A ty kupcze przetſie lezy. RejKup h3v, y4v; RejWiz 95v; Eccum Parmenonem incedere video, Aleć owo widzę ſobie chodźić Pármenoná. Mącz 44a; OrzQuin R3.

»lecz owo« (1): Bym iedno ſwégo dowiódł/ to moię ſtáránié. Lecz owo duſzká kroczy/ ia w cieniu vlęgę GosłCast 16.

c. Przedstawiająca wypowiedź lub sąd (12): OrzRozm L2; Czo ſie iednemu zydzie/ tho drugiemu bárzo nieprzyſtoi/ y ieſt owo przypowieść/ ktho z młodu nie wyſzáleie/ muśi ná ſtárość. GórnDworz K4; y ná toć owo v nas rzecżono/ Iáko cie widzą/ táko ćie piſzą. GórnDworz L7v; y przeto owo wielkich pań miłość/ wieldze ſobie ludzie ważą/ iż tá nie pochodzi z inąd/ iedno z vprzeymego ſercá GórnDworz Cc2; Iáko y owo/ obłápi pocżćiwą białągłowę ten/ kto ma ſam żonę/ nie broni mu ſie/ iż wie/ że thákowy nicz nieprzyſtoinego nie myſli GórnDworz Mm3, B3, B4, V.
Frazy: »jako owo mowią« (2); ábo iáko też owo mowią/ Szalony ſtroy/ ſzalona głowá. GórnDworz L7v, R8.

»co owo powiedają, Pan powiedać raczy« (1:1): Nákoniec czo owo powiedáią drudzy/ iż dary [...] nie thák lubą miłość cżynią/ bo práwi cżłowiek może thák rozumieć/ że go dla nich ſámych fáłſzywą miłoſcią miłuią GórnDworz Cc2; RejPos 287v.

2. Partykuła obrazująca lub podkreślająca jakiś element wypowiedzi; to (105): Byłći też owo Báżánt nadobnie vpſtrzony/ A pátrz iáko mu Iáſtrząb pomiechrał ogony. RejWiz 72v, 61, 72v, 168v; BielKron 463; GórnDworz Fv, H7, K2v; Bo gdy przypádnie Wioſná/ ázaſz owo nie roſkoſz z żonką/ s cżeladką po ſadkoch/ po ogrodkoch ſobie chodzić RejZwierc 107, 15; Bo co owo młodź ślećie do Włoch dla tańcow/ dla lutnie/ nieprżynioſzą owi z ſobą tego/ co by Koronie było zdrowo GórnRozm D3v, A4.

Połączenia: »choć owo« (2): Smierći ſię winna máćicá áni chmiel nie boi/ Choć owo o ſzcżudle ſtoi. KlonŻal C2v, C2.

»co (...) owo« (26): A coż więc dzierżyſz o owym [...] Co owo na myćie ſiedzi Słucha furmánow ſpowiedzi RejRozpr C4v, D; RejJóz M7; Bowiem to więc wyćwicżą owi byegunowie/ Co ich owo by z Wilkiem wſzędy po kolędzye/ Byegáiąc w káżdym kącie záwżdy pełno będzye. RejWiz 60; Owo co laſkę nieſie to pan Superbia/ Co owo poglądáiąc ná wſzytki omija. RejWiz 74v; Nie wſzytkoć tho więc złoto co ſie owo błyſzcży RejWiz 91, 65v, 66v, 72v, 74, 79v (11); RVrká ſtałá co owo wroble z niey ſtrzeláli RejFig Aa3v; RejZwierz 71v; boć ſie y ow rozumem bárzo nie przeſádził czo mi owo do pánny przyſzedſzy z reyeſtru ſlowká ſtháwia GórnDworz Cc7v, B3v, M; Bo páthrzay więcz ná owego ſproſnego á przemierzłego chłopa/ co ſie więc owo ſłowki niewieſciemi pieśći/ więcz ſie tu vmizga chociay mu nie trzebá/ więc tu poſthawki dziwne ſtroi RejZwierc 83v; Oczko 15v; PudłFr 36; A poſtępuiąc dáley/ idę do owych świádkow/ co ich owo ná rokách śiłá ſię oźywa/ y chodząc wołáią/ komu świádkow potrżebá/ áwom ia gotow prżyśiądz iedno zápłáć. GórnRozm G3v; Ktore to w cżłowiecżeńſtwie ſam P. Chryſtus ſłowo/ Co mowi o pobożnym żyćiu ſłuchay owo. KołakSzczęśl B2; SarnStat *5v; GosłCast 53.

»gdy (...) owo« (14): Siedzi zwieśiwſzy głowę by ná wioſnę gąſká/ Gdy ią owo podſkubą/ nie weſoł ni kąſká. RejWiz 70v; A on iedno pogląda iáko wilk ná owce/ Gdy owo niebożątká ſkubie iáko kto chce. RejWiz 167v, 58v, 68, 173v; RejZwierz 138v; BielKron 463v; A ták tu ſobie pomyſl nędzniku/ gdy cie owo ledá mnich a nie tylko ledá mnich ale ledá bábá [...] záſtráſzy precż od woley y od poſtánowienia Páńſkiego RejAp 179; GrzegŚm 38; Bili/ ſiekli Krzyżakow z grmotem iák gdy owo Wieżá wielka vpádnie przez wianie wiátrowo StryjKron 527; PAtrzay pilno/ gdy owo bądź w boru/ bądź w leśie/ Iedno drzewo nád drugié buyniéy ſye wynieśie: Iáko ná nie gwałtowniéy wiátry ſye puſczáią [...]/ Chcąc ie z gruntu wywróćić PudłFr 41; CzahTr E4v; KlonFlis F3v, H4v.

»gdzie (już) owo« (2): A wſzák ſie wy dzierżycie tu w rynku Bárbáry/ Nie dáleko koſciołá/ gdzye owo chłop ſtáry. RejFig Aa8; Vcżćieſz ſię tedy dźieći ſwe karáć Oycowie; Vcżćie ſię y wy ſtárſzych ſłucháć mołoycowie: Byśćie nie przyſzli ná punkt ná ten gdźie iuż owo Pocżną łektáć páchołká/ choćia mu nie zdrowo KlonWor 38.

»jako(by) (więc) owo« (23): GrzegRóżn N3; Item/ Ociec dáie Eſſe álbo żywot Synowi/ nie inák iedno iáko owo ku podobieńſtwu ſwiecá ſwiecę zapala. SarnUzn H3; Ieden też dobry towárzyſz pánu Rylſkiemu dworzáninowi iáko owo trochę ma gębę ſkrzywioną: powiedział/ [...] zgryś ten orzech/ kthory maſz w gębie GórnDworz Q8; y kiedy ſie białagłowá vrodzi/ tedy ſie to omyłką/ ábo prze iáki niedoſtáthek/ á nád wolą przyrodzenia dzieie: iáko ſie więc owo drugi/ ſlepo/ chromo/ gárbáto vrodzi GórnDworz X5v, C6v, E8v [3 r.], K6v, K7, M2 (12); HistHel C4v; Oczko 27; PudłFr 51; zwierżchu tylko nie co [!] ſię tknęło tych rżeczy [...] iáko owo málarż z grubá ná początku to co ma wymálowáć wolą náryſuie/ abo węglem ſkresla GórnRozm L2, K2, N; KołakCath Cv; CzahTr 12; KlonWor 80.

»kiedy (...) owo« (24): Kto ſie z w.m. themu przypátrzył/ kiedy owo ktho wſzetecżnie wda się w rzecż s Twym pánem GórnDworz K8v; then zbrodzień [...] pomálucżku ſzedł/ nie inácżey/ iedno iáko kiedy owo kto/ przechadza ſie z roſkoſzy GórnDworz P2, E7v, E8, M, Q4, R (15); Strum H3; Słyſzałby był tám ránnych pod końmi ſtękánie/ Obaczyłby y ſzykow roznych nácieránie/ Ano iák kiedy owo pſzczoły podkurzone/ Roią ſię StryjKron 255; WY co to chcećie wiedźieć/ co ſye w niebie dźieie/ Kiedy ſye Bóg fráſuie/ y kiedy ſye śmieie: Rádzę ráczéy pilnuyćie/ kiedy owo w nocy Zoná wſtawſzy od ciebie do inſzégo kroczy. PudłFr 37, 54; PaprUp F2v; KmitaSpit A2; GosłCast 57, 71; WSzeláka rzecż iáwnieyſza doſwiádcżoná bywa/ Kiedy więc kto iey owo ſkutecżnie záżywa. PaxLiz B2v.

»ktory owo« (1): Iákoż mnie ſie bárzo podoba páchołek młodi/ zwłaſzcżá ten/ co ſie para rycerſkim rzemięlłem/ ktory owo ma w ſobie/ coś troſzkę powagi GórnDworz K4.

»że owo« (1): A ieſſczeż ći wtym kxiądz wádzi Zeć owo ná dobre rádzi. RejRozpr A3.

3. Partykuła modyfikująca znaczenie wypowiedzi (56):
a. Wprowadzająca uroczyste zapewnienie, obietnice; ecce, num PolAnt (12): Ręczę ia tobie zá to Kśięże miły Doktorze/ owo Biſkupowi téż ſámemu co ſye doſtánie ná tym poświącániu Ofiary. OrzQuin M2; Podź do mnie owo cie ochłodzę wodą żywotá wiecżnego: Owo cie pocieſzę obyetnicami miłoſierdzia ſwego/ Owo cie nigdy nie opuſzcżę iáko miłoſierna matká wdzięcżnego dzieciątká ſwego. RejAp B2; BudBib Ier 2/28; SkarJedn 71; CzahTr Cv.

Połączenia: »owo ja (my)« = ecce ego, nos PolAnt (4): RejPos 176; Y wſtali ráno/ y wſtąpili ná wierzch gory rzekąc: owo my że poydziemy do mieyſcá/ ktore rzekł Iehowá: boſmy zgrzeſzyli. BudBib Num 14/40, Ez 26/3; Przeto owo ia poſyłám kwam proroki/ y mądre/ y Vcżone/ á (niektore) znich zábijećie/ y vkrzyżuiećie BudNT Matth 23/34.

»owo snadź« (1): Y rżekł im: Owo ſnadź rzecżećie mi [Utique dicetis; Pewnie mi rzeczećie WujNT] to podobieńſtwo. Lekárzu/ vzdrow ſie ſam Leop Luc 4/23.

b. Wprowadzająca wniosek, podsumowanie: tak więc, oto (38): LibLeg 11/11v; RejJóz F8v; Chceſzli tedy ty co ſkrytego á tobie pożytecznego wiedźieć y rozumieć/ pytay y vcz ſye od Kápłaná/ á iáko Ruśin mowi/ Popá pythay. (–) Owo bes Baytká trudno. OrzRozm E; v Krześćijan [...] id inſ tum in Regno, quod Reipub. vtile. Owo finis in Regno CHRIſtiano, pożytek poſpolity ieſt. OrzRozm L2v, K4v, O4v, Q4, S2v; owo my Polacy/ iáko niewiáſty: Nolunt, vbi velis: vbi nolis, cupiunt vltro. OrzQuin A4v, H; BiałKat 48v; GrzegŚm 34; Bo pátrz iż ſie iednemu chcze goſpodárſtwá/ drugiemu koniá á ſzárſzuná/ drugiemu práwá [...]. Owo iáko Mędrzec nápiſał/ Iż káżdego to do ſiebie ciągnie kto ſie w cżym kocha. RejZwierc 12v; BiałKaz F2v, H4v; Ach nędzni moi przyiaćiele/ to teraz zemnie weźmiecie cżeść [...]. Owo tego lámentu było zpułgodźiny/ nákoniec iął pytáć ſtrażey: [...] wiele tu was mnie ſtrzeże WerGośc 249, 215, 223, 226, 247, 250, 253; GórnRozm N2v; ActReg 94, 118, 156, 162; Owo/ w piekle/ ieſli ſię ták rzecż ma/ vſtáwicżny ieſt wielki piątek LatHar 492, 133, 510, 576; Sćiął cżterech iednym rázem/ dźieśiąći ochromił/ A w kilku oſtre drzewá po gałkę przyłomił. Owo kilkádźieśiąt duſz ná wiátr poſłał żywych KmitaSpit B4v, C5.

Połączenie: »a owo« (1): A owo nálepſza źiemiá iłłowata/ co od Rydlá odpádowáć nie chce Strum M2.

Wyrażenie: »owo krotko mówiąc, na krotce« (3:1): owo krotko mowiąc/ Krol żadney zwierzchnośći nád Kápłanem nie ma. OrzRozm Mv; Y z náſzey Polſki mu [papieżowi] ſię nie wiele doſtánie/ owo nákrotce/ kto dobrze obráchuie/ ſkąd pirwey milliony licżył/ tám ſtąd teraz y kopy nie weźmie. NiemObr 161; WerGośc 260; LatHar 51.
c. Nadająca wypowiedzi odcień przypuszczenia, wahania, wątpliwości: może (4): kthoſz ſnaċ drzwi othwoṙzjł Owo Pan Bog czo prziſporzjł Złaſky ſwey kogo dobrego Ze mię pocieſzy ſmutnego RejKup p7; ſzkodáby byłá wielka/ áby nie miáły być ták iáko ſye tu mówiło/ té rzeczy popiſáné/ y do Wárſzáwy ná Seym poſłáné: owo ſye vznamy/ á k ſobie przyydźiemy OrzQuin Yv; ActReg 168.

Połączenie: »owo dali Bog« (1): wſpomináło ſye też y tho ná przeſzłych Seymiech v nas/ owo dali Bog ná tym Seymie tá ſpráwá doydźie OrzRozm V3v.

d. Wprowadzająca do akcji nowy czynnik: aż tu (2): A iedno oſly poganiay: Oni ćię tám doprowádzą/ Bowiem drogę dobrze wiedzą. Owo nagłe burze wſtáły/ Y wſzyſtek świát zámieſzáły Oſłowie drogi vmylili BierEz Hv.

Połączenie: »ali owo« (1): Y ieſzcze to mowił/ áli owo Iudaſz/ ieden ze dwunaſtu/ przyſzedł/ á z nim tłuſzcza wielka LatHar 693.

4. Partykuła wskazująca (8):
a. W połączeniu z zaimkiem „ten” (7): y bywáiąc więc owo ći/ co ſye Vniwerſáliſtámi zowią/ co po wiérzchu o rzeczách coś tám/ przed proſtſzémi mówią Oczko A3; GrabPospR M3, M3v.

W przeciwstawieniach: »ten (2), tamten ...owoten« (3): A winiarze pojmáwſzy ſługi iego/ tego vbili/ owotego zabili MurzNT Matth 21/35; ten na ryby niemoże pomyślić/ owoten o mięſo niedbá MurzNT 13v; Imię twoie chcę ſłyſzéć/ á Szátan ći po tym. Wiedźiéć kto wtámtym grobie álbo kto wowotym. KochFr 71 [A ták y my ſtąd mamy náukę bráć/ áby we wſzelkich błędzyech káżdy Artikuł Krześćiáńſkiey wiáry/ nie gdzie indzie rozſądku á nápráwy ſzukaliſmy tylko z Originału ze ſłowá Bożego ſzcżyrego/ w ktorymby o tym álbo o owotym Artykule opiſano było. GilPos 160; ieśliż nie w tym [państwie]/ tedy w owotym zły vrodzay bywa GrabZdanie H3v].

Szereg: »i ten, i owoten« (1): Klin b.c.d. przydaſz y do tego y do owotego/ tedyć thé Figury co z tego przydawánia vroſtą/ iáko Kwádrat y Romboides, muſzą być równé. GrzepGeom G2
b. W połączeniu z zaimkiem „taki” (1):

W przeciwstawieniu: »taki ... owotaki« (1): iuſz takié iuſz owotakié nam doctory ſlowa ſwego daiąc. MurzNT 51.

Synonimy: 1. oto; 2. to; 3.b. oto; 4.a. ow, tamten.

Cf OWOCIEM, OWOC, OWOŻ

MMk