[zaloguj się]
[pdf]

OWRZEDZENIE (29) sb n

o oraz drugie e jasne, pierwsze i końcowe e pochylone.

Fleksja
sg pl
N owrzédzenié owrzédzeniå
G owrzédzeni(a)
A owrzédzeni(e)
L owrzédzeniu

sg N owrzédzenié (3); -é (2), -(e) (1). ◊ G owrzédzeni(a) (2). ◊ A owrzédzeni(e) (21). ◊ L owrzédzeniu (2). ◊ pl N owrzédzeniå (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII w. s.v. owrzodzieć.

Wrzody na powierzchni skóry lub błony śluzowej umiejscowione blisko siebie, osypanie wrzodami; exulceratio, ulceratio Calep [w tym: czego (23)] (29): KOſtywałowa wodka ieſth dobra na przepuklinę/ na vraz/ na vrwanie/ na owrzedzenie trzew, lędźwi miechierza FalZioł II 6d; A naprzod o owrzedzeniu dziąſl. [...] iże na dziąſlach y na cżeluſtkach cżynią ſie v dzieci kroſtecżki FalZioł V 37v, I 115d, III 23c, V 17a, 37v [2 r.]; Exulceratio – Puchlina, owrzedzenię. Calep 400b, 1132b; [SienHerb 467a (Linde błędnie owrzedzienie s.v. owrzedzić)].

W połączeniu szeregowym (1): ieſlibj wewnątrz zrániénia/ guzy/ álbo iákie owrzédzenia były/ y té/ ták [siarczone wody] pijąc/ wewnątrz iáko po wiérzchu fomentuiąc/ roſpędźić/ á záwrzéć ſyę mogą. Oczko 23.

W charakterystycznych połączeniach: owrzedzenie dziąsł (3), jelit (2), lędźwi (5), macice, miechierza (5), pępka, płuc (5), trzew (2), ustek; owrzedzenie w brzuchu, w miechierzu.

Zwroty: »owrzedzenie goić« (15): [wino] owrzodzenie [= rány wrzedliwe SienHerb 188b] w brzuchu goij y bolącżki. FalZioł 1 156b; Dziąſl owrzodzenie goij/ á krwi ſnich idz nieda. FalZioł 11 3b, ++2e, ++3b, ++4d, ‡‡3c, I [1152]b (15).

»owrzedzenie leczyć« (2): Mocz tego ziela [pępownika] [...] owrzodzenie pępka lecżi gdy thym okłada FalZioł I 65a, +6d.

Wyrażenie: »owrzedzenie wnątrza, wnątrz, wnętrzne« (2:1:1): owrzodzenie wnątrz goij FalZioł ‡‡3c; Sok z liſcia winnego pithy, owrzodzenie wnątrza goij FalZioł I 155d; SPorziſzowa woda [...] Owrzodzenie wnęthrzne goij FalZioł II 11d, I 155d.
Szereg: »owrzedzenie albo ranienie« [szyk 1:1] (2): Też warzyć liſty dębowe/ babkę/ rożą/ pozimki/ lakriciją/ á to pić, owrzodzenie alboranienie [!] płuc goij FalZioł I [1152]a, I 116b.

Cf OWRZEDZIENIE

EW