[zaloguj się]
[pdf]

OZIĄBIAĆ (6) vb impſ

oziąbiać (4), oziębiać (2), [oziąbać (?)]; oziąbiać FalZioł (3), Calep; oziębiać GlabGad, Oczko.

o jasne.

Fleksja
indicativus
sg pl
1 oziąbiåm
3 oziąbiå oziąbiają
conditionalis
sg
3 m by oziębiåł

praes 1 sg oziąbiåm (1). ◊ 3 sg oziąbiå (3). ◊ 3 pl oziąbiają (1). ◊ con 3 sg m by oziębiåł (1).

Sł stp: oziębiać, Cn notuje, Linde XVI w. s.v. oziębić.

Czynić zimnym, zziębłym; frigefacere Calep; exstinguere calorem, perfrigerare, refrigerare Cn [w tym: co (4)] (6): Iabłka tedy niezrzałe kwaſnoſcią ſwą/ flegmę/ febry vſtawicżne/ y kaſzel pobudzaią/ żołądek oziąbiaią/ ſliny mnożą FalZioł III 23b, I 111d; Bowiem ona [kapusta] iż ieſt zimna przeto gdy będzie na wirzchu żołądka oziębia wſzitkie cżłonki/ A tak wſzitko ciepło do żołądka zgania GlabGad I3; ále áby ták dobrze głowá záwinióna byłá/ coby iéy wiatr nieoźiębiał/ á cobj wniéy káſzlów niepobudzał Oczko 16v; Frigefacio – Chłodzę, oziabiąm. Calep 435b; [Refrigeo, vel Refrigeſco Oźiębiam UrsinGramm 239; Oźiąbam Refrigero, frigefacio. Volck Pp4v].

W charakterystycznych połączeniach: oziąbiać głowę, wszystkie członki, żołądek.

Zwroty: »gorącość oziąbiać« (1): FalZioł I 120d cf »zbytek ciepłości krwie oziąbiać«; [WujPosN 1584 I 214 cf W przen].

»zbytek ciepłości krwie oziąbiać« (1): ſok [...] ſtych Malin ieſt iakoby ſok s ſkorecżek Citrow/ gorączoſć kthora s kolery pochodzi y theż zbytek ciepłoſci krwie oziąbia FalZioł I 120d.

[W przen:
Szereg: »ostudzać i oziąbiać«: iáko dáleko więcey trzebá ſie oczyśćić [...] od wſzelákiego grzechu nietylko śmiertelnego/ [...] ále też [...] y od powſzedniego/ ktory oſtudza y oźiąbia gorącość miłośći WujPosN 1584 I 214 (Linde s.v. oziębić).]

Synonimy: chłodzić, ochładzać, ostudać.

Formacje współrdzenne cf ZIĘBIĆ.

Cf ODZIĄBIAĆ, OZIĄBIAJĄCY, OZIĄBIANIE

EW