[zaloguj się]
[pdf]

PARGAMIN (32) sb m

pargamin, [pergamin].

Oba a jasne (w tym w pierwszym 1 r., w drugim 2 r. błędne znakowanie); e z tekstu nie oznaczającego pochyleń.

Fleksja
sg pl
N pargamin pargaminy
G pargaminu
D pargaminowi
A pargamin pargaminy
I pargamin(e)m
L pargaminie

sg N pargamin (8). ◊ G pargaminu (4). ◊ D pargaminowi (1). ◊ A pargamin (3). ◊ I pargamin(e)m (3). ◊ L pargaminie (11). ◊ pl N pargaminy (1). ◊ A pargaminy (1).

Sł stp: pargamień, pargamin, Cn notuje, Linde XVIII w.: par.

Cienko i gładko wyprawiona skóra zwierzęca, najczęściej owcza, cielęca lub kozia, stosowana głównie jako materiał pisarski; membrana Murm, Vulg, Mącz, Cn; pergamenum Murm, Mącz, JanStat, Cn; diphthera, membrana Pergami reperta, membrana scriptoria ex pellibus animalium facta, membranula, Pergamena charta a. membrana, tergus ovillum Cn (32): Murm 191; zathkać wierzch [śklenicy] dobrze miechierzyną albo pargaminem FalZioł II 2a; Ieſzcże ſie nie wſzech [twoich grzechów] ſpiſało/ Bo párgáminu nie sſtáło BielKom Dv; Mącz 214d, 215a, 291b; iż lepſzy ieſt záwżdy żywy głos niż zdechła ſkorá czo ią ná párgámin wypráwuią. RejZwierc 15v, 197v; WujNT 97; których [dwunastu groszy] Sędźia cztérzy/ Podſędek cztérzy/ á Piſarz cztérzy zá woſk/ párgámin/ y pracą mieć będą SarnStat 1158; CiekPotr 61.

W porównaniu (1): [srebro] ieſt rzecż miękka ktora ieſt łaczna ku rozwiedzieniu na cieńkie blaſzki iakoby pargamin FalZioł III 34d.

Zwrot: »pisać, (na)pisany, pismo na pargaminie; pargamin pisany« [szyk zmienny] (1:2:1;1): przynioſłá [Sybilla] dzyewięć kſiąg piſánych ná párgáminie BielKron 133v; Palimpsestus, [...] Párgamin skrobány á zás z nowu piſány. Mącz [273]c; GrzepGeom L3; RejZwierc 197v; Więc ie [fraszki] ná párgáminie nadobnie piſano/ A niektóré y złotem prochem poſypano. KochFr 79.
Wyrażenia: »karta pargaminu« (1): Scheda item, Kártá pápieru álbo párgaminu/ cedułká Mącz 371c.

praw. »list na pargaminie« = litera in pergameno JanStat (3): á tákié liſty ſądowé ná párgáminie Piſárze Ziemſcy powinni będą wydáwáć potrzebuiącym. SarnStat 1158, 326, 1158; [list na pergaminie od urodzenia InwMieszcz 1579 nr 225].

Szereg: »papier i (albo (też)) pargamin« = pergamenum et papyrus JanStat [szyk 2:1] (3): Scheda, Skóra z drzewá á zwłaſzczá z brzozowego których przed czáſy miáſto pápiéru álbo też párgáminu vżiwano. Mącz 371c, 371c; SarnStat 563.
Przen: Tekst zapisany na pergaminie (9): Opońcżą ktorąm zoſtháwił [...] przynieś mi z ſobą/ y kxięgi/ á nawięcey párgámin. Leop 2.Tim 4/13; Mam ieſzcze drugi obyczay mierzánia Lanu/ ná tymże párgáminie com go przedtym wſpóminał. GrzepGeom M2, L3 [2 r.]; WujNT 2.Tim 4/13.
a) Dokument, akt prawny (4): RejZwierc 198; Ná co [na unię Polski i Litwy] przodkowie twoi/ ácz grunt záłożyli/ Ale tobie twoię część przedśię zoſtáwili. Bo co waży párgámin/ y gęſté pieczęći Przy piſmie záwieſzoné/ ieſli niémaſz chęći? KochProp 15; [złodzieje gruntów] Táiemnie vieżdżáią ſtárodawnych gránic/ Párgáminy/ piecżęći dawne v nich zá nic. KlonWor 4.
Szereg: »papier albo pargamin« (1): gdyż wszytkie swobody nasze należą na wierze krolow IchM, ktorej pewnie dufamy, a tego dufność papierem albo pargaminem a woskiem pod pieczęcią koronną nam potwierdzają Diar 73.

Cf PARGAMINA

ZCh