[zaloguj się]
[pdf]

PELIKAN (18) sb m

-l- (14), -ll- (4); -k- (16), -c- (2).

e jasne, a pochylone.

Fleksja
sg
N pelikån
D pelikånowi
A pelikåna, pelikån
L pelikånie
V pelikånie

sg N pelikån (14). ◊ D pelikånowi (2). ◊ [A pelikåna, pelikån [w znacz. 2.].] ◊ L pelikånie (1). ◊ V pelikånie (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII(z Cn; XVIII) – XVIII w. poza tym XVII – XVIII w. w innych znaczeniach.

1. zool. Pellicanus (Rost); ptak z rodziny wiosłonogich (Pelecanidae), który według legendy własną krwią karmił głodne pisklęta lub, według innej, zaduszone przez węża przywracał własną krwią do życia; pel(l)icanus Murm, Mymer1, PolAnt, Mącz, Calep, Cn (18): Murm 89; Mymer1 25v; Kto wam ták wiele ſprzeye iáko ociec miły/ Okazał to Pelikan gdy kreẃ dzyeći piły. BielKom C4; BielKron 1v; Pelicanus, Ptak w Egipcie/ Pelikan/ którego to yeſt przirodzenie że krwią ſwoyą drápiąc ſobie noſem ſwym pierśi ptaſzętá ſwe gdy od wężów bywáyą záduſzone pokrápia á ták ye záś ożiwia. Mącz 286d; SienLek 246, Xxx3; Potym przyſzedł Lew mocny/ przylećiał Pelikan/ Ktore poſłał w poſelſtwie ná ten świát wielki Pan BielSen 8; Calep 769b; Ptak Pelikan rad puſthym mieścom LatHar 167 marg; Pelikan ptak Egiptſki/ obumarłe dźieći ſwe wylaniem krwie ożywia. LatHar 387 marg; [TomZbrudzBrul Lev 11/18].

W porównaniach ze względu na samotnicze życie [Ps 101/7] (5): bom podobnieſzy ku onemu Pelikanowi/ ktory mieſzka ſam ná puſſczy niżli ku człowiekowi RejPs 148; LubPs X3v; BibRadz Ps 101/7; Ieſtem iáko w leśiéch Pelikan zchowány/ Ieſtem iáko puhacz w puſtynią wmieſzkány KochPs 151; LatHar 167.

W porównaniu ze względu na miłość do dzieci (1): Iáko Pellikan oćiec dawſzy ſerce z śiebie/ Odſzedł ćię tu KołakCath C2.

Przen: Chrystus, który własną krwią zbawił człowieka (1): O wdźięcżny Pelikanie/ IESV lutośćiwy/ Rácż moy we krwi ſwey omyć cżyn káżdy złośliwy. LatHar 387.
2. [Rodzaj naczynia alchemicznego: wſzytko w winá mocnégo wmoczyć w tylu/ coby ſye zákryło/ [...] w alembik álbo w pelikan zakryty OczkoPrzymiot 336.]

ZCh, IG