[zaloguj się]
[pdf]

PĘKATY (6) ai

a jasne.

[comp pękatszy.]

Fleksja
sg
mNpękaty fNpękat(a), pękatå
Gpękat(e)go Gpękat(e)j
A Apękatą
Ipękatym I
pl
N subst pękat(e), pękatsz(e)
D pękatym

sg m N pękaty (1). ◊ [G pękat(e)go.] ◊ I pękatym (1). ◊ f N pękat(a) (2), [pękatå]. ◊ G pękat(e)j (1). ◊ A pękatą (1). ◊ [pl N subst pękat(e), pękatsz(e). ◊ D pękatym.]

Sł stp brak, Cn notuje, Linde także XVII – XVIII w.

1. Zaokrąglony, szerszy pośrodku, gruby; napęczniały; ventrosus Cn (6): [A wiedz iż Liporzeſzki [...] ſą iądrká podługowáte iáko pſzenicá/ wſzákże więtſze y pękátſze SienHerb 566b; Volck Qqq2v.]
Wyrażenie: »mieszek pękaty« = worek pełen pieniędzy (1): Gdy kto z mieſzkiem pękátym y z káletą dużą/ Nośi ią nie oſtrożnie/ [...] Przypatrza ſię złodźieiek dowćipny z dáleká KlonWor 36.
a. Otyły, brzuchaty (2): woycziech wilyąg kramarzs skracowa, [...] zoną mą pąkatha [może: ciężarną] LibMal 1547/128.
W przen (1):
Wyrażenie: »garniec pękaty« = otyły mężczyzna (1): [o Ezopie] Co to zá gárniec pekáty/ Krotki/ brzucháty/ gárbáty. BierEz A4.
b. Ciężarna (3): [kto chce áby śię mu dobre á wſpániłe źrzebiętá rodźiły/ świerzopki pękáte/ áni chudo áni bárzo tłuſto máią być chowáne Cresc 1571 682 (Linde).]
[Wyrażenie: »samica pękata«: Sámicam iuż pękátym roboty powśćiągay Cresc 1571 546.]
α. W funkcji rzeczownika: »pękata« (3): GDy pękata bolenie w maciczy miewa, [...] Tho vkazuie wielką płodu nieprzeſpecżnoſć. FalZioł V 31 [idem SienHerb 459b (Linde)], V 30, 31v.
2. [Zestawienia w funkcji nazw botanicznych:
»kokornak pękaty« = Corydalis tuberosa DC. (Rost); kokorycz pusta; bylina z rodziny makowatych (Papaveraceae): włożże w onę tłuſtość Gorycżki/ Szałwiey polney/ Cytwaru/ Włoſkich Kokornakow obu/ to ieſt długiego y pękátego SienHerb 538a.

»narda pękata« = Lavandula latifolia (L.) Vill.; lawenda szerokolistna, bylina z rodziny wargowych (Labiatae), występująca w południowej Europie: Bliźnicżki wonne/ Nárda pękáta/ Nardum Montanum. Zwiſelnarden. SienHerb I3#, E#.]

Synonimy: 1.a. opukały; b. brzemienny, ciężki.

KWysz