Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PISAREK

Następne hasło: PISARSTWO »

PISARSKI (35) ai

pisarski (33), pisarzski (1), pisarzki (1); pisarzski BudBib; pisarski : pisarzki SarnStat (14:1).

a jasne.

Fleksja

sg
m	N	pisarski	f	N	pisarskå	n	N	pisarskié
	G	pisarski(e)go		G	pisarskiéj		G
	A			A			A	pisarski(e)
	I	pisarzskim		I			I	pisarskim
	L	pisarskim		L	pisarskiéj		L	pisarskim

pl
N	subst	pisarski(e)
G		pisarskich
A	subst	pisarskié
L		pisarskich

sg m N pisarski (2). ◊ G pisarski(e)go (1). ◊ I pisarzskim (1). ◊ L pisarskim (2). ◊ f N pisarskå (7). ◊ G pisarskiéj (2). ◊ L pisarskiéj (2). ◊ n N pisarskié (4); -é (1), -(e) (3). ◊ A pisarski(e) (3). ◊ I pisarskim (1). ◊ L pisarskim (2). ◊ pl [N subst pisarski(e).] ◊ G pisarskich (4). ◊ A subst pisarskié (3); -é (1), -e (1), -(e) (1); -é : -e SarnStat (1:1). ◊ L pisarskich (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII (z Cn) – XVIII w.

Znaczenia

Przymiotnik od „pisarz” (35)
- a. Od znacz. ‘autor lub kopista’ (5)
  - α. Popełniony, uczyniony przez autora lub kopistę (3)
  - β. Cechujący kopistę (2)
- b. Od znacz. ‘urzędnik w kancelarii’ (25)
  - α. Popełniony, uczyniony przez urzędnika (11)
  - β. Otrzymywany przez pisarza (3)
- c. [Od znacz. ‘prywatny sekretarz’]

Przymiotnik od „pisarz”; scriptorius Mącz, Cn; literarius Cn (35): Imiona rzeczy Piſarskych. [s.] 10 [cf (nagł) O Piſarzach. (–) Warcabnica Czyrnidło. Wirſz. Regiſtrz. Káłámarz. Karta. Karty ygerne. Ręcżny liſt. Kreta [...] Kazanie. [...] Zrzek. [...] Text. Mymer¹ 10] Mymer¹ [45]; Mącz 374b; A gdy przecżedł Iehudy trzy kárty/ á(bo) cżterzy/ porzázał ie nożem piſárzſkim [novacula scribae]/ y wrzućił do ogniá BudBib Ier 36/23; [[klij śliwny] Godźi śię też w cżernidło piſarſkie Cresc 1571 392].

Wyrażenie: »pioro pisarskie« = calamus Murm, BartBydg (2): Calamus, eyn ſchreibfeder. Pyuro piſárſkye Murm 192; BartBydg 21.

a. Od znacz. ‘autor lub kopista’ (5):

α. Popełniony, uczyniony przez autora lub kopistę (3): Protocollum, quasi prima concinatio et raptim confecta scriptura, quae meliorem compositionem desiderat, Krótkie naznáczenie [...] nácechowánie piſárskie/ piſánia álbo ſpráwy nieyákiey/ z którey potim ſzerzey w xięgi piſzą. Mącz 327d; Oſtátecżna przycżyná piſárſkich omyłek tá była/ iż miedzy niemi bywali co ſię zá mądre mieli/ á przeto też niektore mieſcá gdzie ſię iym fałſz być zdał/ nápráwowali/ to ieſt kázili. BudNT przedm b6v; WujNT przedm 18.

β. Cechujący kopistę (2): Czwarta piſarſka przymiotá [= wada: wprowadzenie do tekstu Pisma Św. dopisków marginesowych] BudNT przedm b5 marg, przedm b6v marg.

b. Od znacz. ‘urzędnik w kancelarii’ (25): Która ieſt moc piſárska y komorników przy połozeniu kśiąg, kiedy Sędziégo niemáſz. SarnStat 745; O Piſárſkiéy władzy w niebytnośći Sędźiégo. SarnStat 918 marg, 911 marg, 916 marg.

W charakterystycznych połączeniach: pisarska(-ie) moc, obieranie, władza (2).

Wyrażenia: »pisarska izba, [izba pisarska]« = kancelaria (1): Tablinum alias Grammatophilatium, Cáncellária/ Piſárska yzbá. Mącz 438a; [po obiedźie chce do was przyść do izby piſárſkiéy/ y tám záraz chce Chirográff vcżynić HistFort C4].

»miejsce pisarskie« = urząd pisarza [szyk 2:1] (3): Ráyce z Woythem y s Przyſyężniki/ Piſárſkie mieyſce ludźmi ktemu nieſpráwnymi záſadzáią GroicPorz d4v; ZapMaz II G 61/159–160v [2r.].

»urząd pisarski« = officium notariorum JanStat [szyk 2:1](3): IA: N: przyſyęgam Bogu wſzechmogącemu/ Pánom Ráycom/ y wſzytkiemu poſpolſtwu miáſtá tego/ w Vrzędźie moim Piſárſkim ná kthory ieſtem wybran/ wiernym być GroicPorz d4; SarnStat 562, 744; [Iż urzędy podżupkarskie i pisarskie są tak złączone InwŻup 3].

α. Popełniony, uczyniony przez urzędnika (11): áż thy winy y nakłády ſtronie powodney odłoży wedle ráchunku Sędźiego álbo Piſárſkiego. GroicPorz q, d4, nnv; Iam náwet zebrał y Formularze terminátur Piſárſkich/ co owo więc Dekrétá ná pozwiéch króćiuchno terminuią conſignuiąc SarnStat *5v; ALe Stároſtowie będą mogli mieć Piſárze Duchowné/ gdyż zá wyſtępki piſárzkié ſámi odpowiádáć będą powinni. SarnStat 489 [idem 562]; áni żadna przyczyná máła niebytnośći Piſárſkiéy nie będźie moc wymówić. SarnStat 563 [idem 895]; NIe doyźrzeniém Piſárſkim wiele ſie omieſzkánia dźieie SarnStat 563, 562, 895, 1108 marg, 1261.

W charakterystycznych połączeniach: pisarska(-i, -e) niebytność (2), niedojźrzenie, podpisanie, przysięga (2), rachunek, terminatura (2), występek (2).

β. Otrzymywany przez pisarza (3): Bo nakłády Sądowe y Piſárſkie rowną płacą odpráwi. GroicPorz dd3; Forensis quaestus, Zysk piſárski y prokuratorski. Mącz 135a; O pámiętnym Piſárſkim. SarnStat 911 marg.

c. [Od znacz. ‘prywatny sekretarz’: (nagł) Izdebka pisarska. (–) Z tej sieni izdebka pisarska wzdłuż łok 9 1/2, wszerz łok. 7 3/4, a wzwyż łok. 8 LustrWpol I 86.]