Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ROZPUSZCZAĆ SIĘ

Następne hasło: [ROZPUSZCZAN] »

ROZPUSZCZAJĄCY (14) part praes act

roſ- (9), roz- (5).

o oraz a prawdopodobnie jasne (tak w rozpuszczać).

Fleksja

sg
m	N	rozpuszczający	f	N	rozpuszczając(a)
	A			A	rozpuszczającą

pl
N	subst	rozpuszczając(e)
I	f	rozpuszczając(e)mi, rozpuszczającymi

sg [m N rozpuszczający.] ◊ f N rozpuszczając(a) (2). ◊ A rozpuszczającą (8). ◊ pl N subst rozpuszczając(e) (3). ◊ I f rozpuszczając(e)mi (1), [rozpuszczającymi ].

Sł stp, Cn, Linde brak.

Znaczenia

1. Powodujący rozrzedzenie, zmiękczenie (o właściwościach substancji leczniczych) (14)
2. [Rozpościerający, rozwijający coś złożonego]

1. Powodujący rozrzedzenie, zmiękczenie (o właściwościach substancji leczniczych) (14): Na twardoſć ſledziony ieſt dobry then plaſthr/ Proch ſtych [tj. kozich] bobkow zmieſzać z inemi rzecżami roſpuſzcżaiączemi á vcżynić plaſtr FalZioł I 144b; Lekarzſtwa rozpuſzcżaiącze ſą: ktore ſubtilizuią wilkoſci grube á rozpądzaią ie/ á ſą ty, Rumien/ dijaltea FalZioł V 96v, V 96v; [SienHerb 174b].

rozpuszczający co (4): Ty lepak rzeczy ſą poſpolite a rozpuſzczaiącze wilkoſci/ y materią zimną. Noſtrzeg/ kopr ſwoyſki/ ſlaz [...] FalZioł V 96v. Cf Wyrażenie.

W połączeniach szeregowych (4): ta mocz to cżyni [tj. powoduje rozpuszczenie kamieni w nerkach lub pęcherzu] gdy będzie z drugą złącżona/ bo tego nie przemoże telko ſama żywiołna gorączoſć, Ale mocz ſcieńcżaiącza/ przenikaiąca á roſpuſzcżaiącza wilkoſci kamienne. FalZioł [*7]v; [serapinum] Ma mocz przyciągaiączą/ Scieńcżaiączą/ roſpuſzczaiączą/ miękcżączą/ y ocieraiączą y wycżyſcia FalZioł III 31b, I 154d, II 23v.

W charakterystycznych połączeniach: lekarzstwa rozpuszczające, rzeczy (3); rozpuszczający bolączki opuchłe, materyją zimną, wilkości (kamienne, zimne) (3).

Wyrażenie: »moc rozpuszczająca« [w tym: co (3)] (10): na tho [wydalanie moczu] ſluży mocz otwieraiącza miechierz y przechody nyrcżane/ á wilkoſci w nich zimne roſpuſzcżaiącza y przyciągaiącza FalZioł [*7]v; Korzeń Liſiech iaiek ma mocz roſpuſzcżaiączą bolącżki opuchłe gdy ſthłucżeſz korzeń vwarzony á zmieſzaſz z oliwą/ á pothym przyłożyſz na mieſtcze opuchłe y na zatwardziałe. FalZioł I 127b, [*7]v, I 114d, 143d, 149a, 154d, II 23v, III 31b; A tak kapuſta iż ma moc rozpuſzcżaiączą przeto żołądek laxuie to ieſt roztwarza y potrawy w nim będące, wypuſzcżaiąc one wilgoti z niego iedne wychodem drugie przez męcherz GlabGad I3.

2. [Rozpościerający, rozwijający coś złożonego: laxantes recia rospusczayączy, rozdrzuczayączy ReuchlinBartBydg r3v.]

Cf ROZPUSZCZAĆ

MPi, SBu