[zaloguj się]
[pdf]

ROZSIEŚĆ SIĘ (4) vb pf

rozś- (3), rozſ- (1), [roſś-].

o oraz e jasne; -sia- (1) OpecŻyw, -siå- (1) ModrzBaz.

Fleksja
inf rozsieść się
praet
sg pl
3 m m pers rozsiedli się
n rozsiadło się subst
conditionalis
sg
3 f by się rozsi(a)dła

inf rozsieść się (1). ◊ praet 3 sg n rozsiadło się (1). ◊ [3 pl m pers rozsiedli się.] ◊ con 3 sg f by się rozsi(a)dła (1). ◊ part praet act rozsiådszy się (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Usiąść w wielu miejscach (o wielu); discumbere PolAnt; sedere Modrz (1):

rozsieść się po czym (1): Ktoby to wysłowił/ co ći [swawolni mężczyźni] broią rozśiadſzy ſię po ſali káżdy z ſwoią [tj. z towarzyszką] ModrzBaz 54v.

[Zwrot: »rozsieść się na części« = usiąść grupami: roſkázał iem [Jezus uczniom]/ roſſadzić wſzyſtki gromadami na zielonyi tráwie/ I roſśiedli śię na części [discubuerunt in partes]/ poſtu a popiącidzieśiąt MurzNT Mar 6/40 (Linde).]
2. Rozerwać się, pęknąć; rumpi Mącz (3): Tedy więc nasi panowie Mają troski w swojej głowie, By sie ziemia nie rozsiadła, Na ich domy nie przypadła. BierRozm 24.
Przen (2): Rumpi licentia quorundam, Rozśieść roſtąpić ſie dla ſwey woley niektórych/ to yeſt ták zá złe przyimowáć ich ſwą wolą/ áż ku ſercu idźie. Mącz 360c.

[rozsieść się od czego: Także miecz barzo ostry me serce przenikał, Które mi się rozsieść chce od żalu wielkiego, [Gdy] sobie wspomnę onę mękę Syna mego DramStp II 279, II 279.]

Fraza: »[komu] serce się rozsiadło (a. [rozsieść się chce])« (1): a nie dziw ijż ſie w ten cżas [męki Jezusa] iey [Maryi] ſerce nierozſiadlo. OpecŻyw 133v; [Ciężki ból i też żałość cierpi moje serce, I od wielkiego smutku aż mi się rozsieść chce. DramStp II 279, II 279].

Synonimy: 2. rozpęknąć się, rozskoczyć się, rozstępić się.

Formacje współrdzenne cf SIEŚĆ.

Cf [ROZSIADŁY], ROZSIĘDZIENIE

MN