[zaloguj się]
[pdf]

POJECHAĆ (142) vb pf

pojechać (31), pojachać (23), pojechać a. pojachać (88); pojechać BierEz, RejWiz (2), BibRadz (6), BielKron (16), Mącz (2), PaprUp; pojachać LibMal, MurzHist, SkarŻyw (8), ActReg (5), WujNT (6); pojechać : pojachać MiechGlab (1:1), LibLeg (2:1).

W formach praet i con: pojechał(-), pojechali (26), pojał (3); pojechał : pojał BierEz (1:3).

Wszystkie samogłoski jasne; imp z tekstów nie oznaczających é.

Fleksja
inf pojachać
praet
sg pl
1 m -em pojachåł m pers
3 m pojechåł, pojåł m pers pojechali
plusq
sg pl
2 m -ś był pojechåł m pers
3 m był pojechåł m pers pojechali byli
imperativus
sg pl du
1 pojedźmy poj(e)dźwa
2 pojedź
conditionalis
sg
1 m bych pojechåł

inf pojachać (2). ◊ fut 1 sg pojadę (24) [w tym: -ą (1)]. ◊ 2 sg pojedziesz (18). ◊ 3 sg pojedzie (22). ◊ 1 pl pojedziemy (14), pojedzi(e)m (7), pojedzim (2); -emy Leop, HistRzym (2), BielSat, PaprUp, OrzJan, WyprPl, WujNT, SarnStat; -(e)m Diar, SkarŻyw, CzahTr, -emy : -(e)m : -im HistJóz (–:1:2), BibRadz (1:1), BielKron (3:1), BielSjem (1:1); ~ -emy (3), -(e)my (11). ◊ 2 pl pojedziecie (4). ◊ 3 pl pojadą (13) [w tym: -a (1)]. ◊ praet 1 sg m -em pojachåł (1). ◊ 3 sg m pojechåł, pojåł (13). ◊ 3 pl m pers pojechali (8). ◊ plusq 2 sg m -ś był pojechåł (1). ◊ 3 sg m był pojechåł (2). ◊ 3 pl m pers pojechali byli (2). ◊ imp 2 sg pojedź (2). ◊ 1 pl pojedźmy (5). ◊ 1 du poj(e)dźwa (1) SkarŻyw 224. ◊ con 1 sg m bych pojechåł (1).

Sł stp: pojechać, Cn brak, Linde XVII w.: pojechać.

1. Rozpocząć lub odbyć drogę jakimś środkiem lokomocji (zwykle lądem), udać się w drogę, być w drodze; ire HistAl, PolAnt, Vulg; ascendere, proficisci Vulg, PolAnt; intrare Miech; currere Mącz; venire Vulg; descendere PolAnt; conferre se, equitare JanStat; cum expeditione procedere, transferre se JanPrzyw (139): [Tobie, sylistrskiemu senzarowi i wszystkim celnikom] roſkazaliſzmy powyedzyecz ze yeſth wolya naſſa aby poſzel [od króla polskiego] knąm przyſſedl kyedy chcze, Akyedy then poſel poyedzye. awąm ſſyą obyawy. abyſzczye nanaſz dwor yego poſlaly MetrKor 38/321; HistJóz C4 [2 r.], D3v [2 r.], E2; LibLeg 7/35, 11/45v; Leop Gen 46/31; Roki też teraz będą/ poiádą ſąſiedzi/ Pewnieć nas iádąc tędy/ nie ieden náwiedzi. RejZwierz 136v; mowili do niey: Chceſzli ty iecháć z tym człowiekiem? A oná odpowiedźiáłá/ Poiádę. A ták odpráwili ſioſtrę ſwą Rebekę [...] z ſługą Abráhámowym y z towárzyſzmi iego BibRadz Gen 24/58; rzekł Iozef do bráćiey/ [...] Poiádę naprzod/ á opowiem Fáráonowi/ Iż bráćia moi/ [...] ktorzy byli w źiemi Chánáneyſkiey/ przyiecháli do mnie. BibRadz Gen 46/31, Gen 43/4, 5; Papież też ſwego poſłá támże [na sejm do Spiry] poſłał [...] poſtępuiąc pięć tyſięcy ludu pieſzego wypráwić przećiw Turkowi/ ieſli ſam Ceſarz poiedzie BielKron 220, 17v; Prot Dv; GórnDworz S4v; SkarŻyw 212, 559 [2 r.]; ActReg 125; WyprPl C2v.

pojechać do kogo (6): HistAl L6; RejWiz 84; OrzRozm S3; Mącz 73d; ten/ który práwo przewiedźie/ poiedźie do Stároſty onégo/ gdźie mieſzka ón/ ná którym práwo przewiedźiono. SarnStat 544, 771.

pojechać ku komu (3): LibLeg 11/132; Byłem oſkarżon o wiarę do Legáta/ Ku ktoremu/ niżem poiacháł/ iąłęm się sſobą długo rozmyſlac MurzHist M; HistRzym 84v.

pojechać po co (1): którzy potrzeby wſzyſtkim tym/ którzy po nie poiádą/ rozdáwáć będą SarnStat 302.

pojechać z kim (19): HistJóz D3v; LibLeg 10/70, 11/26, 95v; wielki Ceſarzu ieſli ſie podoba máieſthatowi wáſzemu/ poiádę ia z młodzieńcem thym s ſthrony wáſzey/ á dam znáć Krolowi Ebryckiemu/ áby mu bez zámieſzkánia żonę iego wroćił HistAl L5v; BielKron 17, 320; OrzQuin V3v; RejZwierc 26v; SkarŻyw 559; Názáiutrz záśię wołano/ iż nie tylko wolno káżdému z Królową iecháć/ ále ieſcze nád to Król będźie vtráty nágradzał tym co znią poiádą KochWr 33; ActReg 27; WujNT Cccccc2; KlonFlis H; Potym kiedy w gośćinę z małżonkiem poiedźieſz/ W ten czás ſię więc w inákſze odźienie obleczeſz. ZbylPrzyg B2, Bv. Cf »morzem pojachać«, »pojechać na wojnę«.

pojechać za kim (1): vproſzę ia oycá Ze cię wypráwi: y ia po weſelu ten rok Ieden z żoną zmięſzkawſzy, poiádę zá tobą. CiekPotr 49.

pojechać na czym (żywotne) (1): Tákiſz ma być oſtátni odkupićiel/ [...] ktory poiedzie ná oſle y oſlęćiu CzechRozm 106.

pojechać dokąd (34): Noc w folwárku przeleżawſzy: Názáiutrz do miáſtá poiał BierEz A3, Bv; MiechGlab 50; LibLeg 11/184; RejWiz 84; poiedzmy ná ty gory Leop Iudith 5/28, 3.Reg 22/4, Iac 4/13; Trzećie co gorſzego/ żeś był do Turek poiechał bez náſzey woley BielKron 402, 108v, 380, 393, 414; HistRzym 58v, 77v [2 r.]; BielSat C4, I4v; RejZwierc 26v; SkarŻyw 224, 574; my tobie [białegłowy polskie] będziemy z powinności ſłużyć/ [...] Poiedziemy gdzie trzebá z roſkazánia twego. BielSjem 14; BielRozm 22; czći go odſądzą/ á on do cudzey źiemie poiedźie/ gdźie to czći odſądzenie nic mu nie záſzkodźi. GórnRozm Cv; PaprUp Fv; ActReg 93, 114; WujNT Act 25/4, Iac 4/13; SarnStat 891, 892; CzahTr L2v; Y iuż z drugimi poiedźieſz/ [...] Gdźie Piekło kárcżmá/ y Malborſki oſtrow KlonFlis H. Cf »pojechać na świat«.

cum inf (6): LibLeg 6/118; BielKron 178v; BielSat C4; RejZwierc 72; [cesarzowa] vmyſliłá precż iácháć: y mowiłá coreccze [!] ſwey: mawá wiele imion w Egipćie/ poiedzwá tám oglądáć ie. SkarŻyw 224; BielRozm 22.

Ze zdaniem celowym [(a)by] (4): RejJóz P6v; gdy ono był Báláám poiechał/ Aby ná ludzi Páńſkie przeklęctwo był wydał. RejWiz 155v; RejZwierz 10v; [św. Paweł] pożegnał ſie z nimi/ y poiáchał áby ſzedł do Mácedoniey. WujNT Act 20/1.

W połączeniu z wyrażeniem przyimkowym określającym cel wyjazdu [w tym: na co (16), do czego (1), dla czego (1), w co (1)] (19): OrzRozm C3v, S3; w nocy w kośćiele był ſłyſzan głos/ od ſług kośćielnych/ cżártow wołáiących/ poiedzyemy ná hops/ to ieſt/ ná gámrácyą. BielKron 378, 351; rychłoli tám Koronácya Królá Polſkiégo dóydźie/ gdy kożda z oſobná Wiárá/ z Kápłanem ſwym oſobnym/ ná Koronácyą poiedźie? OrzQuin V3v; RejZwierc 109v; BielSjem 5; BielRozm 32; GórnRozm Iv; iż gdy ná żądánié náſzé ſzláchtá náſzá Koronna zá gránice Króleſtwá dla dánia odporu ſrogośći nieprzyiaćielſkiéy poiedźie [...] SarnStat 891, 399; obiorą cię poſłem, Poiedzieſz ná Seym CiekPotr 49; ZbylPrzyg Bv, B2. Cf »pojechać na wojnę«.

W przeciwstawieniu: »pojachać ... wrocić się« (2): on nyema nygdzye poyachacz. alye ſſye ma wroczycz do Czanrigroda LibLeg 11/184; ActReg 149.

W charakterystycznych połączeniach: pojechać naprzod (2), ochotnie, sam (4), społem; pojechać co narychlej (w rychle) (2), dziś, jutro (3), lecie, natychmiast, nazajutrz (3), przyszłego dnia; pojechać dla dania odporu [czemu], na gamracyją, za granice (krolestwa) (2), w gościnę, na hops, na koronacyją, na ratunk, na rewizyją dobr, do roboty, na roki, na rymacyją, na sjem (3), na trybunał, na wesele, do żniwa; pojechać dobywać [co], dzieckować, nawiedzać, pisać ran (2); pojechać do dworu, gdzie trzeba (2), na gory, do grodu (2), za granice (2), do krolestwa, do miasta (5), do Rzymu, do Turek, do ziemie [jakiej]; pojechać na ośle, na oślęciu.

Zwroty: »pojechać w drogę, na drogę« (1:1): nim poiedźieſz ná ták niebeſpieczną drógę/ Iák ſie tám maſz ſpráwowáć/ porádzęć co mógę. WyprPl C3, Bv.

»[z kim] morzem pojachać« (1): imi [pieniędzmi] przewoz zapłáćiwſzy/ z onym zakonnikiem táiemnie morzem poiáchał. SkarŻyw 134.

»pojechać sobie« (1): Poiedzieſz záſię ſobie s krogulaſzkiem do żniwá/ áno nadobnie żną/ [...] áno im y miley y ſporzey robić kiedy páná widzą. RejZwierc 109v.

»pojechać na świat« (1): Cyrus kiedy ſie z woyſkiem wypráwował/ [...] rzekł/ poiádę ná ſwiát/ bych zamki poſiadał/ Azią y Afriką ábych wolno władał. RejZwierz 10v.

»pojechać na wojnę« [w tym: z kim (2)] = venire ad proeliandum Vulg [szyk zmienny] (5): Leop 3.Reg 22/4; Nie poiádę ná woynę bom ieſt chorey głowki. Prot A3v; SkarŻyw 559; OrzJan 58; SarnStat 864.

a. Odjechać z dotychczasowego miejsca pobytu; discedere Mącz; abire Vulg (29): názáiutrz ráno wſtawſzy rzekł [sługa Abrahamów do rodziców Rebeki]/ Odprawćie mię do páná mego. Tedy brát y mátká iey rzekli do niego. Niechay wżdy przez dźieſięć dni dźieweczká tu zmięſzka/ á potym poiedźieſz. BibRadz Gen 24/55; oto Mędrcy ze wſchodu ſłońcá przybyli do Ierozolimy [i wezwani zostali przed oblicze Heroda] [...]/ ktorzy wyſłuchawſzy krolá/ poiácháli. WujNT Matth 2/9, przedm 21.

pojechać od kogo (2): Kazali ſobie wrocic on Liſt Biſkupowi/ [...] zaras go przed Otzima Krolewſkiemi zdrapali/ i tak rebus infectis poiechali od niego PaprUp C3. Cf »na wojnę pojechać«.

pojechać skąd (2): y zahamowano ych bilo dwye nyedzyely v vylnye a nyemyely [...] zadney ſtaciey od Krolya yego mczi mlodego. any kazał yem na odyezdzye abi mv ranka czalowaly [...] y poyechaly z wylna LibLeg 11/155; A kiedy ty iuż od Stáwu poiedźieſz y ludźi roſpuśćiſz/ tedy ón dopiéro po nié [ryby] idźie Strum I.

Zwroty: »pojechać precz« = peregre proficissi PolAnt [szyk zmienny] (5): BibRadz Matth 21/33; gdy chćieli do Krolá wnidź/ wrothny ich niepuśćił/ á gdy prętko zá nimi záwierał/ vſkrzynął iednemu pálec drzwiámi/ potym zgniewem poiechali precż BielKron 397v, 437v, 446; Mącz 433a.

»na wojnę [od kogo] pojechać« (1): Niedługo mą oſobą ćieſzyć ſye będźiećie. (-) Czyli znowu ná woynę od nas poiedźiećie? ZawJeft 21.

α. Wrócić skądś do siebie (17): Toż nas i z tego za takim porządkiem, na ktory się WM zgad[z]acie, potka, iż z listem tylko, ktory nas z każdego sejmu nie mija, pojedziem. Diar 36; WyprPl C.

pojechać dokąd (13): BierEz A4, F4; á ták weſpołek do oycżyzny poiedziemy. HistRzym 77v, 42, 79. Cf »pojechać do domu«.

pojechać skąd kim [= jako kto] (1): wſzák vyzrzyćie/ że rzadki z Seymu/ álbo hnet po Seymie/ poiedźie Gołotą do domu. OrzQuin C2v.

W przeciwstawieniu: »przyjechać ... pojechać« (1): ieſli s ſzcżyrą miedzią tám przyiedzyeſz/ thákże też záſię z miedzią do domu poiedzyeſz. RejZwierc 17v.

Zwroty: »pojechać do domu, ku domu« [szyk zmienny] (7:1): LibMal 1543/67; RejJóz Nv; że z thego zyázdu náſwárzywſzy ſye rozyedźiećie ſye/ y poiedźiećie káżdy do domu z błędem ſwym. OrzList i3; OrzQuin C2v; BielSat C4v; RejZwierc 17v; BielRozm 7, 23.

»pojechać precz« (1): Będzie ná Seymie Acciy o kilká tyśięcy/ Kilká ich Krol oſądzi: A drudzy płácżęcy Poiádą precż do domu BielRozm 7.

»do swych pojechać« (2): Tedy Kuſid nabrawſzy iednę ſunicę ziemie, drugą wody z Dunaia, trzecią trawy, do ſwych poiachał [lagenam terrae, alteram aquae Danubii, terciam graminis reportavit], y wſzytko co vcżinił powiedział. MiechGlab 59; GórnRozm N3v.

»pojechać zasię, nazad« [szyk zmienny] (2:1): BierEz A4; tamo traffil człowieka zwarſchewi ktori troynik wioſl do Poſnania, tam wti karczmie bil Mądro mieſczanin Skaſzimirza ktori [...] Cupil ono piczie za dwadzieſczia y oſzm ſlotich. Potim on czlowiek zwarſchewi poiachał nazad ku domu ſzwemu. LibMal 1543/67; RejZwierc 17v.

b. Przejechać przez jakieś miejsce, wybrać określoną trasę; transire JanStat [w tym: którędy (4)] (5): przes ktoregokolwiek [z wojewodów] zyemię poyedziesz powiesz temv zesmi czie poslaly do Czessarza Thur⟨eckiego⟩ LibLeg 11/33; BielKron 449; Przyſzłego dniá poiedzie w mále do tego miáſtá/ á my záſtąpmy iemu ſkryćie ná oney śćieſzce ktorą przez lás poiedźie á tám go zábijem HistRzym 58v; SarnStat 253; PaxLiz Dv.
2. Napaść na kogoś, zaatakować [na kogo] (3):
Przen (1): BOgu duſzá vfa moiá/ To móy zamek/ to ma zbroiá: [...] Nie boię ſye z żadnéy ſtrony. Dokąd [= jak długo] ná mię poiedźiećie? KochPs 88.
a. Zaatakować słownie [czym] (2): którym [pismem] ná ćię poiedźie/ y piſmo piſmem ći zbijáć będźie OrzQuin Aa2, Aa2.

Synonimy: 1. ruszyć się, udać się; a. oddalić się; 2.a. napaść.

Formacje współrdzenne cf JECHAĆ.

Cf POJACHANIE

ZCh