[zaloguj się]
[pdf]

POLEŻEĆ (9) vb pf

o oraz pierwsze e jasne; drugie e z tekstu oznaczającego é niekonsekwentnie.

Fleksja
inf poleżeć
imperativus
sg pl
1 poleżmy
2 poleź
3 niechåj poleży
conditionalis
sg
3 m bodåj poleżåł

inf poleżeć (1). ◊ fut 3 sg poleży (1). ◊ 2 pl poleżycie (1). ◊ imp 2 sg poleź (1). ◊ 3 sg niechåj poleży (1). ◊ 1 pl poleżmy (1). ◊ con 3 sg m bodåj poleżåł (1). ◊ part praet act poleżåwszy (2); [-áwszy], -(a)wszy (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII(XVIII) – XVIII w.

1. Zostać w pozycji leżącej przez jakiś czas (6): á tho ćiepło zágrzawſzy w przećiwne vcho náley/ legſzy ná tey ſtronie w ktorey ząb boli/ á ták poleź godźinę álbo cztery. SienLek 76v, 37v; Niech przynioſą proſzę trochę wody y vmyiećie nogi wáſze/ y poleżyćie pod drzewem [innitimini sub arbore]. BudBib Gen 18/4; [pokłádźcież ſie záś/ á bądźćie dobrey myśli: poleżawſzy idźćież wy do koni HistFort F4v].
a. O współżyciu płciowym (1):
Zwrot: »[z kim] w łożu poleżeć« (1): I thamze [w komorze] aſch ku dnyewy ſnym wlozu polyezawſchi przed ſzwythanym rzkomo na dwor wiſchla LibMal 1551/166.
b. Prawdopodobnie: Położyć się jako chory, rozchorować się (1): Niewiém co zá zły człowiek oberwał iágody [w winnicy]. Y vżywa z roſkoſzą/ czego doſtał ſnádnie/ A mnie pátrząc ieno ſye ſerce nie rozpádnie. Bodayże nie przechował/ á boday poleżał KochPieś 14.
c. O nieboszczyku (1): Iuż więc kto co popádnie káżdy w ſwoy kąt nieſie/ Iuż drudzy potomkowie dawno dyſzą w leſie. Teſtáment leży zdárty [...]/ Exekutor s ſiodłowym iuż dawno w chomącie. Aby pirwey niż páná rzecży wyprowádził/ Niechay ták pan poleży coż nam będzye wádził. RejWiz 58v.
2. Zostać, przetrwać w jakimś miejscu lub stanie przez jakiś czas (3):
Zwroty: »na chwilę poleżeć« (1): Cżemu nie hnet po obiedzie przychodzi takowa zgaga. (–) Bowiem on pokarm nie natichmiaſt ſie pocżnie trawić w żołądku, ale tak ſobie na chwilę poleży GlabGad K5v.

»sobie poleżeć« (1): GlabGad K5v cf »na chwilę poleżeć«.

[Przen:
Zwrot: »poleżeć odłogiem«: Zawiązalibychmy ich od tej wojny Bogiem, Ale widzę, że i to poleży odłogiem. Bo ci panowie człeka więcej, niżli Boga, słuchają Apolog 25.]
a. O ludziach: rozłożyć się obozem na jakiś czas (2): Wierzćie mi pewnie iż ći ludzie żywnośći nie máią/ á nas chytrze zbyć chcą/ á ták poleżmy ieſzcże/ y kazał Boleſlaw przećiw ich chytrośći kilká domow cżynic około zamku [...]/ dawáiąc znáć iż tám chcą źimowáć. BielKron 349v.

poleżeć gdzie (1): Zatim przyciągnęli ku kxięſtwu Ratiborſkiemu á poleżawſzy oſm dni [octo diebus commorati] w Bolcziſku na morawę ſie vdali MiechGlab 14.

Formacje współrdzenne cf 2. LEC.

SBu