[zaloguj się]
[pdf]

ROZŚMIESZYĆ (16) vb pf

rozśmieszyć (10), rośmieszyć (6); rozśmieszyć RejWiz, RejZwierc; rośmieszyć BibRadz; rozśmieszyć : rośmieszyć RejJóz (2:2), GórnDworz (6:3).

rozſ- (7), roſſ- (2), rozś- (1).

Teksty nie oznaczają ó oraz é; o prawdopodobnie jasne (tak w~roz-).

Fleksja
inf rozśmieszyć
praet
sg
3 m rośmieszył
conditionalis
sg
3 m by rozśmieszył

inf rozśmieszyć (10). ◊ fut 3 sg rozśmieszy (4). ◊ praet 3 sg m rośmieszył (1). ◊ con 3 sg m by rozśmieszył (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Dać powód do śmiechu, radości, wywołać (u)śmiech; risum facere PolAnt, Cn; excitare a. exprimere a. movere risum Cn (10): Ieſli około trefnośći ieſth náuká iáka [...] tedy w.m. pánie Derſniaku z náuki: á pan Boiánowſki s przyrodzenia/ dziwnie dobrze rozſmieszyć vmiecie GórnDworz N8v, R7, V.

rozśmieszyć kogo (5): Tedy rzekłá Sará/ Rośmieſzył mię Bog [dając jej syna, gdy była starą kobietą]/ á ktokolwiek vſłyſzy/ A śmiać ſię też będźie ze mną. BibRadz Gen 21/6; Lecż do tego [dworzanin] muśi mieć y thę podporę/ áby był trefnym w powieśći/ á vmiał rozſmieſzyć pod cżás te s kthoremi będzie GórnDworz N6v; Záſię gruby kłam/ rymownie złożony/ then też ieſli czo/ cżłowieká rozſmieſzy. GórnDworz P5, N7, O; [Opuściwszy [wikary] słowo Boże, Które barzo nam potrzebne, Aleguje słowa ludzkie, Z pisma dzieje doktorowskie, Których nigdy sam nie czytał, Ani słychał, ani widał. Przykłady też nadstawuje, Kiedy wątku mu nie staje, Coby ludzie też rozśmieszył A czas dobry telko strawił. WierzNauka 187].

rozśmieszyć czym (2): ktho tego wſzytkiego [tj. właściwych środków wyrazu] vmie vżyć [opowiadając coś]/ powiedáią że też y tym/ iáko cżym/ roſmieſzyć może. GórnDworz S2, N7.

Szereg: »rozśmieszyć i ucieszyć« (1): á pokáż w.m. drogę/ kthorą do tego przyść/ áby cżłowiek/ kiedyby iedno chciał/ mogł rozſmieſzyć/ y vcieſzyć trefną powieſcią drugie GórnDworz N7.
a. Z podmiotem nieosobowym (1): Więc chocia wſzelákie trefnośći/ máią w ſobie thę właſność roſmieſzyć/ wſzákoż przedſię rozne ſkutki w cżłowieku cżynią GórnDworz S2v.
2. Pocieszyć [kogo, co (W przen)] (6): A tak iuż iemu [Bogu] wſzytko/ ſtale porucżajwa Siebie y ſwe żałoſći/ na opiekę daywa Boć iemu żawżdy łaćżno/ ſmętnego roſmieſzyć RejJóz B7; Acż ieſt panu wſzytko wolno Aleć nas tak skarał ſmolno A trudnoc mię ma roſſmielić [lege: rozśmieszyć; lekcja: rozśmielić mniej prawdopodobna] Chociać vmie ſmętne cieſzyć RejJóz B7v, B7v; Nádzieiá záwżdy ſmutne ſerce cieſzy/ A kto iey dufa káżdego rozſmieſzy. RejZwierc 230.

rozśmieszyć czym (1): Ieſzcże gorſza iż nie ma nikogo przy ſobie/ S kimby ſie miał rozmowić álbo ſie pocieſzyć/ Aby wżdy ſmutne ſerce ledá cżym rozśmieſzyć. RejWiz 34.

W przen (2): Wolę ia iż płacżą ocży gdyby ſmieſzno duſzy Ktora nigdy iedno cznotą vmie ſie vcieſzyć A kto od niey odſtępuie trudno ią roſmieſzyć RejJóz F4v; RejWiz 34.

Synonimy: 2. ochłodzić, ucieszyć.

Formacje współrdzenne cf ŚMIAĆ SIĘ.

JR, MC