[zaloguj się]
[pdf]

POMORAŃCZA (14) sb

pomorańcza, pomorańcz (10), pomarańcza, pomarańcza a. pomarańcz (4); pomor- Murm, FalZioł (2), RejWiz (2), RejZwierz (2), SienLek (2); pomar- BartBydg, BielKron, Calep; pomor- : pomar- Mącz (1:1).

f pomorańcza (10), [m pomorańc, pomarańc], f a. m pomorańcza a. pomorańcz (4); f Murm, BartBydg, FalZioł (2), BielKron, Mącz (2), SienLek (2), Calep; f a. m RejWiz (2), RejZwierz (2).

Oba o oraz pierwsze a jasne; -å, [-a]; w pomarańcza pierwsze i drugie a jasne.

Fleksja
sg pl
N pomorańczå pomorańcz(e)
G pomorańcz(e)j, pomarańczy pomorańc(o)w
A pomorańczą pomorańcz(e)
I pomorańczami
L pomarańczy, pomarańcu

sg N pomorańczå (6). ◊ G pomorańcz(e)j (1), pomarańczy (1). ◊ [A pomorańczą ]. ◊ L pomarańczy (1), [pomarańcu]. ◊ pl N pomorańcz(e) (1). ◊ [G pomorańc(o)w ]. ◊ A pomorańcz(e) (1). ◊ I pomorańczami (3).

Sł stp: pomorańcza, Cn: pomarańcza, Linde XVII (z Cn) – XVIII w.: pomarańcza.

1. bot. Citrus Bigaradia Duh. (Rost); cytrusowe drzewo lub krzew uprawiane w rejonie śródziemnomorskim (3):

W połączeniach szeregowych (3): Drugiemi záſię rzędy Pigwy á Broſkwinie/ Figi á Pomoráńcże co roſtą y źimie. RejWiz 24, 64v; [Wezuwius góra zapaliła się] ná ktorey y przy ktorey wiele wśi z ludźmi y z dobytki pogorzáło/ y drzewá owocow roſkoſznych/ oliwnego/ pomáráńcży/ y winnic BielKron 148; [BielKron 1597 627].

2. Owoc pomarańczy; malum punicum Murm, BartBydg; aureum malum, chrysomelum Mącz (11): Murm 108; BartBydg 86; Wodka barzo dobra na vgaſzenie pragnienia. [...] wezmi [...] Iabłka ziarniſtego.6.łotow Limonij ſuchey.3.łoty/ pomorańcżey ſuchey.4.łoty [...] á wſzytko zmieſzać poſpołu/ á dać kiſieć przez dzień FalZioł II 17d; RejZwierz 100, 102; Chrysomelum, Pomoráńcza Armeniacum. Mącz 52c, 21c; SienLek 247v, Xxx3v; Ciccum – Lupina w pomaranczi. Calep 193a; [Pomoráńczá/ Malum aureum. Volck Sssv; GębMemor 156 [2 r.], 158, 228; Dárius krol Perſki/ waży á wyſłáwia Zopyruſá/ ponieważ iemu Bábylonu miáſtá możnego/ [...] doſtał: y ilekroć pomáráńcżą w ręku piáſtuie/ náń wſpomina/ y tego ſobie życży/ áby tyle Zopyruſow/ ile iądrek w pomáráńcu mieć mogł ThamTrakt )(2v; ArtNom E8v; Rzadkie tam [na greckich polach] zimno bywa láſſy Cypriſſowe/ [...] Y Pomáráńce złote ná gáłęziach krzywych StryjKron )()(2v].

W połączeniach szeregowych (1): FalZioł 64v; [Owocu żadnego włoska ziemia nie ma, któryby hiszpańska in maiori perfectione nie rodzieła, jako cytryny, granaty, limunie, pomorance i wszytkie inne owoce nieomylnie in summa perfectione rodzi DiarPeregr 65].

[Wyrażenie: »olejek z pomorańcow«: włoż potym wſzyſtko weſpoł wgárniec/ [...] przylawſzy ktemu oleyku s Pomoráńcow drágmę iednę SienHerb 502b.]

JR