[zaloguj się]
[pdf]

PORTA (4) sb f

Teksty nie oznaczają ó.

Fleksja
sg pl
G porty port
A portę
L porcie

sg G porty (3). ◊ A portę (1). ◊ [L porcie. ◊ pl G port.]

Sł stp notuje, Cn brak, Linde także XVIII w.

1. [Wejście, brama; przen [porta – brana BartBydg; – brama albo brana, wrota Mącz 313c; – brama, wrota, drzwi Calep; brama, brana, brona miejska; drzwi – porta Cn]:
Wyrażenia:»porta niebieska«: [kościoł] kołáce do wſzyſtkich porth niebieſkich/ y wzywa wſzyſtkich świętych/ áby byli przyczynczámi przed Mágeſtatem Boſkim zá tym chorym LGranWarszZwierc 1577/70.

»porta piekielna«: Tá iedná ſámá [stolica apostolska] zoſtáłá/ y będzie trwáć áż do końcá świátá/ á porty y mocy piekielne nigdy iey nie przemogą. WujPosN 1584 I 261 (Linde).

a. Furta klasztorna: Thedy on chlopyásztek powstawsy byeglo do porty szvkayacz matky szwey ŻywEufr 92; A tedy ieſlÿ by go [gościa] znała moze do porthy wpuſczicz. StatNorb 50v; A ma ſie viſtregacz tho [lege: tha] czo v porthi ſthoy aby niepuſzczala nikogo dla ktorego by zelzenie albo przikroſcz iaka mogła ſie ſtacz konwenthovy StatNorb 51v; A ieſlyby ſmiala ſporty vynidz duphaiącz vapellacyą ma bicz miana za zbiega. StatNorb 89v, 29v, 50v, 51,51v, 63v, 71v, 101v, 114.]
2. Miejsce przebywania władcy tureckiego (4): pothym poczaly panowye poznawacz yego [hospodara Ziemi Mołdawskiej], Ze poczanl byl obyawyacz ſzwoye chytroſczy, y nyechczyal nykogo slvchacz Alye pothayemnye wewſzem dawał znacz na porthe od wſech stron LibLeg 6/191.
Wyrażenia: »porta cesarska« (1): Oſádzenie Porthy Ceſarſkiey. BielSpr 51v.

»osadzenie (a zamknienie) porty« (3): WSzyſtká moc y ſpráwá Rycyrſka v Thurkow zależy ná oſadzeniu á zámknieniu Porty/ ludem Rycyrſkim zdrowia Ceſárſkiego/ thák w ćiągnieniu iáko ná mieyſcu BielSpr 51v, 51v, 52v.

Synonimy: 1. brona, drzwi, forta, wrota.

MC