[zaloguj się]
[pdf]

1. POSŁAĆ (17) vb pf

o oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf posłać
praet
sg pl
2 m -ś posłåł m pers
3 m posłåł m pers posłali
f posłała m an
imperativus
sg
2 pości(e)l
3 niechåj pościele
impersonalis
praet posłåno
participia
part praet act posł(a)wszy

inf posłać (6). ◊ fut 1 sg pościelę (1). ◊ praet 2 sg m -ś posłåł (1). ◊ 3 sg m posłåł (3). [f posłała.] ◊ 3 pl m pers posłali (1). ◊ imp 2 sg pości(e)l (2). ◊ 3 sg niechåj pościele (1). ◊ impers praet posłåno (1). ◊ part praet act posł(a)wszy (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII – XVIII w.

1. Zrobić posłanie, rozłożyć, przygotować do leżenia (13): Lectos sternere, Posłáć. Mącz 414c.

posłać komu (2): Item powyada yſz widzyala Gyerką gdi poſlawſchi panyey viſchla ſkomory mayącz pyenyadzy garſcz LibMal 1546/116; DWá do pánny przyiadą/ ſpołu im poſłáli/ Iednemu wżdy poduſzki odſwiętnieyſze dáli. RejFig Aa4.

Zwroty: »łoże posłać pościelą« (1): wiecżerzą ſpráwiono bárzo korzenną/ pothym łożá poſłano trafną pośćielą s ſubtylnych ſzath á z báwełny. BielKron 443.

»pościel posłać« (2): Bárwierz [...] chuſtámi obwinął głowę/ y przenioſł go ná iną lepſzą poſciel/ ktorą támże w izbie Skotnicki poſłáć był roſkazał. GórnDworz S8 [idem] WerGośc 251.

»sobie posłać [co]« (1): LItwin gdzieś Lácháwice vpogiwſzy doſtał/ Potym nieborak przy niey/ co miał ſobie poſłał. RejFig Cc5.

Przen [komu („sobie”), czemu] (6):

posłać czym (1): Acż cżij mogło ciało potrwaċ Aleſſ Duſſy mogł zlie poſláċ Themj wymyſlami ſwemij Co ſię dawno bawjſz yemj RejKup q4.

Przysłowie: Wiem dobrze y to/ że iáko mię przy śmierći vyźrzą/ ták mię piſáć będą; dobrze też tu w cżás miękko ſobie poſłáć/ ábyś ſię miękko po śmierći wyſpał. LatHar 650; [iákoś tu ſobie poſłał/ ták ſię tám [= na sądzie Bożym] wypokoiſz BrantKaz B3; iákoś ſobie poſłał/ ták ſię wyleżyſz ArtTanat D7v].
Zwroty: »mięk(k)o posłać« (3): Miękoſz poſlał ſwoiey duſſy Gdyż ſię temu wopiekę dał Ktorego ċarth możnoſcz poznał RejKup p4v, R; LatHar 650.

»źle posłać« (2): A czoż każeſs czinjċ Pauie [!] Iużczi ta Waga [na której ważono grzechy biskupa] niewſtanie Ani ſię od Zemie ruſſi Zle ten poſłał ſwoyey Duſſj RejKup bb8v, q4.

2. Rozłożyć, rozpostrzeć (2):

[posłać co na czym: vczniowie [...] przywiedli os̈licę i os̈lę/ i włożywſzy na nie ſzaty ſwoie/ wſadzili go [Jezusa] na nię. A rzeſzá barzo wielká poſłáła ſzaty ſwoie na drodze [straverunt sua vestimenta in via] MurzNT Matth 21/8.]

Przen: Powalić, zabić (1):
Zwrot: »[komu] pod nogi posłać [kogo]« (1): Y tenżeć niechay pod nogi pośćiele/ Twe przećiwniki twe nieprzyiaćiele. GrochKal 7.
a. O stole: przykryć obrusem (1): PAn ſie ieden ponęćił do folwárku bliſko/ Iż było v dworniká/ nieżádne dziewcżyſko. Páni to obacżywſzy/ wnet fláſze záſłáłá/ [...] pięknie poſłáć dáłá. RejFig Bb5.
3. Złożyć, uporządkować posłanie (2):
Zwrot: »posłać sobie« (2): Y nálazł [Piotr] tám cżłowieká niektorego/ Eneaſzá imieniem/ od ośmi lat leżącego ná łożu/ ktory był páráliżowáty. Y rzekł mu Piotr Eneaſzu vzdrow ćię Iezus Chriſtus. Wſtań á pośćiel ſobie [sterne tibi]/ Y wnet wſtał. BudBib Act 9/34; WujNT Act 9/34.

Formacje współrdzenne cf 1. SŁAĆ.

Cf 1. POSŁANIE, 1. POSŁANY

MP