[zaloguj się]
[pdf]

POSROMOCIĆ (23) vb pf

Wszystkie o prawdopodobnie jasne (tak w po- oraz sromocić).

Fleksja
inf posromocić
praet
sg pl
2 m posromociłeś m pers -ście posromocili
3 m posromocił m pers posromocili
n posromociło subst
conditionalis
sg pl
1 m bym posromocił m pers
3 m by posromocił m pers by posromocili
impersonalis
praet posromoc(o)no
participia
part praet act posromociwszy

inf posromocić (3). ◊ fut 2 sg posromocisz (1). ◊ 3 sg posromoci (1). ◊ praet 2 sg m posromociłeś (2). ◊ 3 sg m posromocił (1). n posromociło (1). ◊ 2 pl m pers -ście posromocili (1). ◊ 3 pl m pers posromocili (4). ◊ con 1 sg m bym posromocił (1). ◊ 3 sg m by posromocił (5). ◊ 3 pl m pers by posromocili (1). ◊ impers praet posromoc(o)no (1). ◊ part praet act posromociwszy (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu.

1. Upokorzyć, poniżyć, pohańbić [kogo (18), co (4)] (22): Saluaſti enim nos de affligentibus nos: et odientes nos confudiſti. Ales ty nas miły panie wybawił od tich ktorży nas dręcżą/ á poſromociłes ty ktorzy nami gardzą. WróbŻołt 43/8, O6 [2 r.]; Bo Bog ſam wiárę iáko dar ſwoy niebieſki [...] wſercá wlewa. Wiele ich to omyliło y táką pychę ich poſromoćiło. SkarŻyw 153; Iáko my ſłuſzniey ná nie [omylników] záwołáć y one poſromoćić możem: ktorzyſmy nie 400. lat/ ále pułtorá tyśiącá lat w wierze ś. y w znáiomośći Chryſtuſá będąc/ Chrześćijánmi przeżyli SkarKaz 550b.

posromocić czym (1): wirwy a potargay ſydla dyabelſkye ij wſſitkych nyeprzijacyol naſſich wydomich ijnyewydomich ktorimy nas chcᾳ polowyc ſdradzyc ij poſromocyc BierRaj 16.

posromocić w czym [= czym] (1): iż on [Pan] ku dziwnym ſpráwam ſwoim/ proſte á bárzo niſkie rzecży w mnimániu ludzkim záwżdy obieráć racżył/ áby w tym poſromoćił wſzytki mędrki tego ſwiátá. RejPos 305.

W połączeniu szeregowym (1): BierRaj 16 cf posromocić czym.

Zwrot: »z lekkością posromocić« (1): a ty [Panie] będąc: prawą nadzieią kazdey vcieczki naſſey niedopuſſczay nigdy zlekkoſcią poſromocic nas abyſmy niebędąc zawſtydzeni beſpiecznie mogli przyc ku oney oyczyznie RejPs 46.
Szeregi: »pohańbić i posromocić« (1): Abym [...] chwáły y kroleſtwá iego [Jezu Krysta] bronił/ á pohańbił y poſromoćił/ Antykryſthá y krołeſtwo [!] iego Amen. KrowObr 2v.

»zawstydzić a posromocić« (1): ale [Pan Bóg] iey [mądrości] każdemu wedle ſwego podobánia hoynie vżycża/ á rzecży od świátá zániedbane y odrzucone ſobie obierać racży áby zawſtydźił á poſromoćił ty ktore ſię tu wedle świátá zacnemi zdádzą BibRadz *5.

Przen (1): bo [...] criſtus bog nas ktory rozwyązawſzy przeklyączye dal blogoſlauyenſtwo a poſromoczywſzy ſzmyercz dal zyuoth uyeczny PatKaz III 115v.
a. Pozbawić należnej czci i szacunku; zbezcześcić (11):
α. O Bogu i kulcie religijnym (9): A ktoſz was tedy tego náutzył/ iż ziele vtzárowáne/ dáie zdrowie duſzne y zbáwienne? [...] on wąż chytry Dijabeł/ kthory był od potzątku kłamcá y mężoboycá/ ten was tego náutzył/ áby Páná Iezu Kryſtá Syná Bożego poſromocił. KrowObr 95; Aleć wam ieſztze ná tym máło było/ iżeśćie Pánnę Máryą y Syná Bożego Páná Iezu Kryſtá poſromoćili/ Duchowi Swiętemu teżeśćie nieprzepuśćili/ ktoregośćie teſz náprzodku tego Zołtarzá zbluznili: piſząc ták. [...] KrowObr 156, 158, 219 marg, Qq4v.

W połączeniach szeregowych (2): Iż Papieſz y Mniſzy Bibliją s fáłſzowáli/ Syná Bożego Iezu Kryſtá wyrzućili/ Pánnę Máryą poſromoćili/ y vtzynili ſniey Boginią Pogańſką y Báłwaná. KrowObr 151, 155.

Szereg: »posromocić i (a) zhańbić (a. pohańbić)« [szyk 1:1] (2): KrowObr 71; Abowiemći Pánie poſromoćili nieprzyiaćiele twoi/ á poháńbili śćieſzki pomazáńcá twego [Quod probris affecerint inimici tui Domine, quod probris affecerint vestigia Christi]. BibRadz Ps 88/52. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
β. O kobiecie (2):
Zwrot: »bez wstydu posromocić« (1): [Ban chorwacki] wnet zábił Woiewodę Mikołáiá y Błáſzká Forgáchá/ korlową [!] y krolewnę [...] z wozá zwlecżono/ [...] pánny ſłużebne bez wſtydu poſromocono. BielKron 303.
Szereg: »wziąć gwałtem i posromocić« (1): Wyſzłá potym Dyná corá iego [Jakuba]/ [...] ktorą vyrzawſzy Sychen krolewſki ſyn/ rozmiłował ſie iey y wzyął ią gwałtem y poſromoćił BielKron 15v.
2. Zawieść, nie spełnić się (1):
Fraza: »nadzieja [kogo] posromoci« (1): Nie zadne ſtworzenie, [...] tilko ty ſam miły panie z oſobliwey łaski ſwey poſtanowiłes mie w takiey nadziei, ktora mie nigdi nie poſromoci, ani tez omyli WróbŻołt B7v.
Szereg: »nie posromocić ani omylić« (1): WróbŻołt B7v cf Fraza.

Synonimy: 1. nałajać, pohańbić, pokalać, polżyć, pomazać, poniżyć, poskromić, uwłoczyć, zelżyć; a. zhańbić, znieważyć; 2. zawieść.

Formacje współrdzenne cf SROMOCIĆ.

Cf POSROMOCENIE, POSROMOCONY

SBu