[zaloguj się]
[pdf]

POSTAW (64)

postaw m (57), postawa f (7); postawa GórnDworz, KochPij; postaw : postawa Mącz (1:5).

o jasne; -åw, -aw-.

sg N poståw (4), postawa (3). ◊ G postawu (3), postawy (3). ◊ D postawie (1). ◊ A poståw (8). ◊ I postawem (1). ◊ pl N postawy (2). ◊ G postaw(o)w (17). ◊ A postawy (10). ◊ skrót post. (12).

Sł stp, Cn notuje, Linde także XVIII w.

1. Sztuka tkaniny, zwykle o długości od 25 do 40 łokci; kawałek materiału; stamen JanStat; volumen Cn (56): (nagł) O Suknie. (–) Iedna bella nieſie 27. poſtawow za 216 złotych KłosAlg F4; Dwa ſie złożyli [...] y chczą kupić 2. poſta. 1. za 19. zło. á drugi za 5. zło. á w obudwu ieſt 30. vl. KłosAlg G4v, E3 [2 r.], E3v [6 r.], E4 [2 r.], E4v [4 r.], F4 (24); LibLeg 10/97; kthori poſtaw wkrolyewczu pothem za 4 klody myudv y za yeden Engeloth przedali LibMal 1554/185v; SarnStat 378 [2 r.].

postaw czego (19): [Bala cała związana sztametów, 11 postawów sztametu, 10 postawów fiortów InwMieszcz 1559 nr 86]. Cf »postaw sukna«.

W połączeniu z przymiotnikiem oznaczającym kolor tkaniny (2): (nagł) O Suknie rozmaitej barwy (–) 1. kupił 1. bellę ſukna/ nieſie 25. poſtawow/ w ktorey ſą 6. poſt f. cżyrwonych po 4 zło. 1 1/2. ort. A oſm błękitnych po 4 1/2. zło. A 4. zielone po 5. zło. A 7. gorączożołtych KłosAlg F4v; LibMal 1554/185v; [InwMieszcz 1575 nr 206].

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy miejscowej, będącym nazwą gatunku (5): skorvni polskyey dwyeſczye poſtawow lyvnſkych beſ trzech LibLeg 10/97, 10/97, 11/99; Item powyada ze wkracowye [...] dwa poſtawy Na wozye vkradli Gyerliczkye LibMal 1547/129v; y vkradly poſtaw sukna czerwony angielſky LibMal 1554/185v; [zielonych postawów niemieckich 2 InwMieszcz 1575 nr 206, 1569 nr 146].

W połączeniu z przymiotnikiem oznaczającym rodzaj tkaniny (1): Y wyſzedſzy od niey [król od swej córki]/ kazał wiele poſtáwow iedwabnych przynieść HistRzym 8.

Wyrażenia: [»postaw jednozeglowy [= ostemplowany jedną pieczęcią miejską], o [ilu] zeglach«: 14 postawów lamberskich o dwu zeglu, rozmaity farby [...]; 6 postawów o 3 zeglach [...]; 7 postawów grubych jednozeglowych InwMieszcz 1569 nr 146, 1567 nr 132.]

»poł postawu« (1): Vkradl [Andreas Litwonus] theſz thamze myecz y polpoſtawu ſvkna mazowyeczkiego byallego LibMal 1545/95v.

»postaw sukna« = volumen linteum a. panni a. telae a. texti operis Cn [szyk 16:3] (19): KłosAlg E3; Item Dinys Tynczow [...] na ten czas wzyeth y okvpyl sye s Aradimi a y dal za syebye trzi poſtaſtawy [!] sukna lvnſkiego y czteri lokczie LibLeg 11/99, 11/98v, 100 [2 r.]; Ian namawyal na kradzyeſz thak mowyacz podzwa na rynek a ya ſzyą werwą gdzyekolwyek do Camyenycze y wezmą poſtaw ſzukna albo czo ſzyą traffy [...] Item [...] zwoza ſukna trzi poſtawy na rynku wirznąli LibMal 1546/112v, 1543/68, 1544/79v, 1545/95v, 1546/112v, 113, 1551/158, 1554/185v; WyprKr 111v; A theż ſłyſzę w poſtronnych kráioch gdzie ſie trefi káżdy narod námálowáć/ tedy Polaká nágo máluią/ á z nożycámi/ á poſtaw ſukná przed nim/ kráyże ſobie iáko racżyſz. RejZwierc 57v; tedy Zupnik względem iego [podkomorzego] vrzędu będźie mu powinien dáć poſtaw ſukná Máchelſkiégo SarnStat 378, 1079; KlonFlis Ev.

[Szereg: »sztuka albo postaw«: w tymby oná ktora gieradę bierze/ nálázłá w ſkrzyni ſztukę [álbo poſtaw] ſukná/ ktoregoby iey ſynowie wydáć niechćieli/ mogąli to otrzymáć cżyli nie? SzczerbSpecSax 140 (Linde).]
a. Tkanina; tela Mącz (3): Mącz 194c; A gdyż ludzie ráno ták drogie poſtáwy po źiemi posłáne vyźrzeli nieśmiał ich żadny tłocżyć. HistRzym 8; [ArtNom L4v].

W połączeniu z przymiotnikiem oznaczającym kolor (1): BielKron 94 cf W porównaniu; [Leop 2.Par 3/14 (Linde) cf W połączeniu szeregowym].

[W połączeniu szeregowym: Vcżynił też Zaſlonę z modrego poſtáwu z páwłoki/ z iáſno cżerwonego Kármázynu/ y z biſioru [Fecit quoque velum ex hyacintho, purpura, cocco et bysso] Leop 2.Par 3/14 (Linde).]

W porównaniu (1): Będąli grzechy wáſze iáko cżyrwony poſtaw/ zbieleią iáko śnieg BielKron 94.

2. Osnowa tkacka; licia Mącz, Calep; licium, stamen Mącz [w tym: postawa (6), postaw (2)] (8): Licia – Poſtaw, item przedziwo. Calep 602b.
Wyrażenia: »postawa płocienna, płotna« (2:1): Licium, et licia, Nići tkáckie przes które poſtáwá płoćienna bywa przeciągána/ którą wzór ná płotnie czinią. Mącz 193a; Stamineus, Co ku poſtáwie płótná należy. Mącz 411d, 411d.

»postaw sukna« (1): Stamen panni, Poſtaw ſukná. Mącz 411d.

»postawa tkacka« (1): Stamen, Poſtáwá płocienna/ tkácka. Mącz 411d.

Przen (3):
Przysłowie: Simulator, Zmyślácz/ poſtáwy doſyć á wątek máły w ſobie máyący. Mącz 394c; á wywod w.m. pánie Koſtká nieieſt zły/ ále zda mi ſie iż więcey w nim poſtáwy/ niż wątku GórnDworz Ff5; KochPij C4v.

Synonim: 1. sztuka; 2. osnowa.

ALKa