[zaloguj się]
[pdf]

POŚLUBIĆ (96) vb pf

o jasne.

Fleksja
inf poślubić
praet
sg pl
1 m poślubiłem, -em, -m poślubił m pers -chmy poślubili
f -m poślubiła m an
2 m -eś, -ś poślubił m pers -ście poślubili
f -ś poślubiła m an
n subst -ście poślubiły
3 m poślubił, poślubił jest m pers poślubili
f poślubiła m an
n subst poślubiły
plusq
sg pl
1 m m pers -chmy byli poślubili
3 m był poślubił m pers
f była poślubiła, poślubiła była m an
conditionalis
sg pl
2 m byś poślubił m pers
f byś poślubiła m an
3 m by poślubił m pers by poślubili
impersonalis
praet poślubiło sie
participia
part praet act poślubiwszy

inf poślubić (12). ◊ fut 1 sg poślubię (3) [w tym: -e (1)]. ◊ 3 sg poślubi (2). ◊ praet 1 sg m poślubiłem, -em, -m poślubił (11). f -m poślubiła (2). ◊ 2 sg m -eś, -ś poślubił (7). f -ś poślubiła (3). ◊ 3 sg m poślubił (22), poślubił jest (1) RejPos. f poślubiła (3). ◊ 1 pl m pers -chmy poślubili (2). ◊ 2 pl m pers -ście poślubili (1). subst -ście poślubiły (1). ◊ 3 pl m pers poślubili (3). subst poślubiły (1). ◊ plusq 3 sg m był poślubił (5). f była poślubiła (2) BielKron, SkarŻyw, poślubiła była (1) PatKaz III. ◊ 1 pl m pers -chmy byli poślubili (1). ◊ con 2 sg m byś poślubił (1). f byś poślubiła (1). ◊ 3 sg m by poślubił (2). ◊ [3 pl m pers by poślubili.] ◊ impers praet poślubiło sie (1). ◊ part praet act poślubiwszy (8).

Sł stp, Cn notuję, Linde XVIII w.

1. Uroczyście przyrzec, złożyć ślub; vovere PolAnt, Calag, Cn; vovere votum PolAnt, Cn; consecrare, dedicare, dicare, votum sacrare Mącz; devovere, obstringere se religione voti, votum concipere a.facere a. nuncupare a. suscipere Cn [w tym: kogo, co (46); komu (53): Bogu, Chrystusowi (42), bogom pogańskim (4)] (63): Cżłowiek ieden w ćięſzkiey chorobie/ [...] Sto wołow Bogu poślubił/ By go z niemocy vzdrowił. BierEz I2v; RejPs 112; KromRozm III C8v; Ieſlibyś co poſlubił Pánu Bogu twemu/ thedy nie maſz odwłoczyć ábyś tego oddáć nie miał BibRadz Deut 23/21; Skoro Ieruzálem Sáráceni wźięli/ wyſzli Rycerze ſtámtąd/ przyſzli do Ceſárzá Frydrichá wtorego proſić gdzie o mieyſce záłożyć ſwoy klaſzthor á trwáć w nim do końcá iáko Bogu poſlubili. BielKron 346; Mącz 85b, 363b; RejPos 54; BudBib 2.Par 15/18; Calag 230a; Tym gwóli wodę lały twárdé krzemienie/ A po ſuchych puſtyniách ćiekły ſtrumienie. Pan bowiém ſwoich świętych ſłów nieprzebaczył/ Co kiedy Abrámowi poślubić raczył. KochPs 159; Corkę ieſzcże nienárodzoną Chryſtuſowi Krol Belá poſlubił. SkarŻyw 159 marg, 162, 179; któré [prawo] nas vczy by oddano było/ Co ſye raz Pánu Bogu ſłownie poślubiło. ZawJeft 33; Anániaſz Bogu był pieniądze poślubił: z ktorych potym/ námową dyabelſką zwyćiężony/ viął iákąś cząſtkę WujNT 415, 416.

poślubić na co (2): Przeto iż on był poświęćił á poſlubił Pánu vſtá ſwe ná vrząd prorocki/ widząc niedoſthátek ſwoy ku służbie Páná tákiego/ tedy ſię ták ná to vſkarża. BibRadz I 356b marg; SkarŻyw 352.

poślubić na co [= co] (1): Na ktorąs [wierność mężowi] ty dobrowolnie ſama poſlubiła RejJóz E6.

poślubić kim (1): Thrzeczye dzyſz ueſele bylo ducha ſzwyątego yſz ſyą dzyſz począla myloſnycza y oblubyenycza yego, oktorey on zwyecznoſzczy radzyl y matką ſynu bozemu poſzlubyl PatKaz II 74v.

cum inf (9): PatKaz III 138v; BielKron 160, 341; Iż nie tobiem ia nieſláchetniku poſlubił wiecżnie ſłużyć/ iedno Pánu ſwemu RejPos 240, 29, 49; StryjKron 274; WujNT 194, 195; [poślubił ſámego śiebie wydáć zá Rzecżpoſpolitą CiceroBBud 20 ].

poślubić kogo cum A cum inf „być” kim (1): [Maryję] Thą bog oduyekow poſzlubyl bycz mathką ſyna ſwego PatKaz II 24v.

Zwroty: »czystość, dziewictwo, panieństwo poślubić; dziewiczy stan, czystość poślubić (za)chować« [szyk zmienny] (7:2:2;2:1): bo ijſcie nie wiedziala/ ijż bożą matką bytz miala/ a iuż panieńſtwo ſweé bogu poſlubila OpecŻyw 2v, 3, 8v; PatKaz III 138v; oná [Wanda] też/ iákoż byłá dziewicży ſtan poſlubiłá bogom ſwoim záchowáć/ vcżyniłá temu doſyć/ ſpuśćiłá ſie z moſtu w Wiſłę BielKron 341; Obádwá iuſz mieli pánny w małżeńſtwo zmowione. Ktore gdy ſię dowiedziáły/ iſz ich oblubieńce ták vczynili/ ſamy teſz dziewictwo ſwoie Bogu poſlubiły. SkarŻyw 76, 67, 242; StryjKron 274; Ci ſię vrzezáli dla kroleſtwá niebieſkiego/ ktorzy wieczną czyſtość Bogu poślubili WujNT 80, 195, 233; SiebRozmyśl [M2]; KlonKr A3v; [SzczerbSpecSax 225].

»poślubić dobrowolnie« [szyk zmienny] (3): RejJóz E6; To co obiecuieſz ſtharay ſie ábyś wypełnił/ ták iákoś poſlubił dobrowolnie Pánu Bogu twemu [quemadmodum vovisti Domino Deo tuo spontaneum]/ y vſtyś ſwemi tego potwierdźił. BibRadz Deut 23/23; RejPos 106.

»poślubić ślub« = vovere votum PolAnt [szyk zmienny] (2): A ſluby ty com poſlubił Pánu ku ćći k chwale/ Ty przed wyernym ludem yego wſſytki oddam w cále LubPs aa2; BudBib Num 30/2.

»poślubić wiarę (a. stateczność wiary), dzierżeć wiarę« [szyk zmienny] (14:2): RejJóz E6; RejAp 122v, 158; Coż my rzecżemy niedoſzli Krześćiáni/ [...] ktorym ieſt iáwnie ten Kryſtus obiáwion y ſwięta náuka iego/ á kthoremuchmy mocnie poſlubili dzierżeć wiárę ſwoię. RejPos 29; Ale ty poſlubiwſzy ſtátecżność wiáry ſwey Pánu ſwemu/ okrzćiwſzy ſie w imię iego [...]/ ieſzcże ktemu bierzeſz rozmáite dáry/ rozmáite vpominki/ á wielkie iurgielthy od niego RejPos 74v, 27, 30, 39, 39v, 49 (12); A iżeś przy thym poſlubił wiárę y poſłuſzeńſtwo ſwoie temu Pánu ſwemu/ chowayże mu ią mocno RejZwierc 196v.

Szeregi: »poślubić a postanowić« (1): A gdy iuż ták ty wdzyęcżne gody ten krol náſz á Bog ociec náſz temu to ſynacżkowi ſwemu poſlubić á poſtánowić racżył/ tedy [...] RejPos 238v.

»poślubić i poświęcić« [szyk 1:1] (2): BiałKaz M4v; Abowiem ſyn Boży nie ládá z pánny národzić ſię raczył/ ále z tákiey pánny/ ktoraby pánną byłá nie do czáſu tylko/ ále wiecznie pánną: nie tylko ná ćiele/ ále y ná duſzy/ ſwe pánieńſtwo Bogu poślubiwſzy y wiecznie poświęćiwſzy. WujNT 195.

[»poślubić a (i) przyrzec« [szyk zmienny]: iákoby Agámemnon miał to ſam właſnie piſáć/ áby Klitemeſtrá corkę ſwoię Ipſygenią do woyſká przyſłáłá/ ktorąby Vliſseſowi zá Małżonkę dał/ gdyż mu ią ſam poſlubił y przyrzekł dáć. HistTroj E, B2.]

a. Przyrzec komuś córkę za żonę; despondere Mącz, Cn; spondere Cn (2): Destinare puellam, pro despondere, Poslubić. Mącz 83b.

cum inf (1): W teytho bytwie był niektory mąż ſmiáły bárzo wielki y kſtałthowny ktoremu Dárius poſlubił dáć corkę ſwoię zá żonę [Cui spoponderat Darius filiam suam dare in uxorem] ieſliby Alexandrá zábił HistAl E4v.

2. Pojąć za żonę [w tym: kogo (21); „sobie” (21)] (22): Potym Kſiążętá możne żądáli ſobie poſlubić krolewnę [córkę króla Altystratesa]/ bo byłá dziewká piękna á wyſoce vrodliwa HistRzym 13v.
Zwroty: »małżeństwo poślubić« = ożenić się (1): A to też ieſt rzecż wiádoma/ á y podziś to ieſzcże w narodzyech żydowſkich trwa/ [...] iż żáden z nich nie mogł nigdy małżenſtwá poſlubić ſobie/ iedno záwżdy z narodu ſwego/ á z iednego pokolenia ſwego RejPos 271v.

»poślubić za żonę« (1): Ptolomeus Egipth niechay rządzi/ á Kleopatrę ktorą był ociec moy poſlubił ſobie zá żonę [nupsit]/ niechay wezmie zá małżonkę HistAl N2v.

Przen: O Bogu w stosunku do wiernych i Kościoła, też do Maryi (19): Tegodlá ieſt to wolá milégo boga aby ią [Maryję] ſobie poſlubil/ chowaiątz ią zawżdy w iey dóſtoieńſtwie/ omyſlaiątz ij ſlużątz iey w iey potrzebie/ iako ſweé krolewnie. OpecŻyw 6; KromRozm III Q3v; kthore [wiernych swoich] ſobye przez ſmowę pewną á práwie przez mocne rękoieńſthwo poſlubił od pocżątku ſwiátá. RejAp 157v; Iżem ia ciebie moiá miła oblubienico [tj. duszo] poſlubił z dawná ſobie/ á poſlubiłem cie nie obycżáiem ſwiátá thego RejPos 341, Ooo2v.

poślubić czym (3): Temum [Bogu] oddána/ ij ku temum przilącżona/ ij wiekuijſtą miloſcią iemu ſlubiona/ ontzi mie ſwym pierſcieńcem ſobie poſlubil OpecŻyw 3v; RejPos [154], 341.

poślubić w czym (6): OpecŻyw 36v; w ſpráwiedliwośći y w ſądzie/ y w łáſce/ y w miłoſierdziu/ y w wierze poſlubię ćię ſobie/ á thy poznáſz Páná/ thedy ćię/ mowi Pan wyſlucham. KrowObr 143; HistRzym 6; á poſlubiłem cie ſobie w tákiey ſtałośći/ iż iuż nigdy opuſzcżon być nie możeſz. RejPos Ooo2v, 238v, 341.

W połączeniu szeregowym (1): A ty wſzechmogący náſz Pánie gdyżeś nas racżył z łáſki á z miłoſierdzia ſwego przeźrzeć y náznácżyć á poſlubić ſobie thymi znáki ſwemi ſwiętemi/ dayże w tey ſtátecżnośći wiáry ſwiętey nam vſtáwicżnie chodzić przed ſwiętym Máyeſtatem twoim RejPos [154].

Zwroty: »poślubić (za małżonkę a) za oblubienicę« [szyk zmienny] (2): KromRozm III B2v; Gdiż to káżdej wierney duſzy obiecáć racżył [Bóg] przez Proroká/ iż ią miał poſlubić zá wdzyęcżną małżonkę ſobie á zá oblubienicę ſwoię. RejPos 223.

»poślubić na wieki, wiecznie« [szyk zmienny] (2:1): Toć yeſt [Kościół] [...] oblubyenicá báránká onego ktory głádźi grzechy śwyátá/ ktory poſlubił ij ſobye ná wyeki w ſpráwyedliwoſci KromRozm II t; KrowObr 143; kthory [Kościół] ſobie Pan náſz vmiłowáć á wiecżnie poſlubić racżył RejPos 57v.

Szereg: »poślubić i (a) umiłować« [szyk 1:1] (2): Bo ten koſcioł ſwoy Pan záwżdy zwáć racży oblubienicą ſwą y miłą małżonką ſwą: kthorą/ powieda przez Proroká/ iż ſobie z dawná poſlubił y vmiłował/ w mocney wierze y miłośći ſwey. RejPos 238v, 57v.
3. Oddać w małżeństwo [kogo] (11):
a. Wydać za mąż [komu] (10): BierEz Pv; kthoremv [królowi Janowi] [...] czorką swą yego Cro miloſcz poslubil LibLeg 7/34.
Zwroty: »w małżeństwo poślubić« (2): LibLeg 7/31v; á potym 19. dniá Lipcá do Wiedniá wſzyſcy wiácháli/ gdzie Ceſarz Maximilian Annę Corkę Krolá Włádiſłáwá Węgierſkiego Sinowicę Sigmuntowę/ Ferdinandowi Synowi w Małżeńſtwo poſlubił StryjKron 747.

»za oblubienicę poślubić« (1): Iozeff oblubienietz panny Marié rzékl. Oto moia oblubienitza/ [...] moia panij ſſlachetná/ [...] ktorą krol niebieſki mnie za oblubienice poſlubil OpecŻyw 184v.

Przen (5): Poſlubiłem was iednemu mężowi/ ábyśćie ſie okazáli dziewicą tzyſtą Pánu Kryſtuſowi. KrowObr 148.

cum inf (2): KrowObr 229; Bom was poślubił [despondi enim vos] czyſtą pánną ſtáwić iednemu mężowi Chriſtuſowi. WujNT 2.Cor 11/2.

a) Kościół Chrystusowi (1): Tho ieſt/ [Bóg] poſlubił mu [Chrystusowi] ieſt koſcioł ſwoy á zebránie wſzytko wiernych ſwoich RejPos 237v.
b) Matkę Bożą Chrystusowi (1):
Szereg: »poślubić i oddać« (1): Dźis ieſt ſwięto boga oyttza ktory ſynowi ſwému iedynemu pannę poſlubil ij oddál ią OpecŻyw 9v.
b. Ożenić; przen: Chrystusa z Matką Bożą [z kim] (1): tą naſzwyątſzą panną uybral bog oczyecz oduyekow dzyeueczką ſwoyą namylſchą y ſthą poſzlubyl ſyna ſwego PatKaz II 26v.

Synonimy: 1. obiecać, poprzysiąc, poświęcić, przyrzec; 2. ożenić się, pojąć.

Formacje współrdzenne cf ŚLUBIĆ.

Cf POŚLUBIENIE, POŚLUBIONY

KW