[zaloguj się]
[pdf]

PRZECIĄG (4) sb m

e jasne.

Fleksja
sg pl
N przeciąg
A przeciąg przeciągi
I przeciągi(e)m
L przeciągu

sg N przeciąg (1). ◊ A przeciąg (2). ◊ [I przeciągi(e)m.] ◊ L przeciągu (1). ◊ [pl A przeciągi.]

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Odległość w przestrzeni; przestrzeń; diastema, interstitium, intervallum, spatium, tractus Cn (4): drugi zaſkocżywſſy onego pchnie/ áż wznák przepadł. Rurał dopiro gdy przecyąg [dzielący go od napastników] zmyerzył/ obacżył że błąd/ yął ſie coffáyąc na zad/ kokoſſyć y nádymáć GliczKsiąż H8; WujNT 263.

przeciąg od czego do czego (1): Wielki ieſt przećiąg od łoná Abráámowego do niżſzego piekłá. WujNT 263.

Wyrażenia: »świata przeciąg« [szyk zmienny] (1): Może ſię ziechać z Konſtántynopolem/ Przeſtronym polem. Może tám widźieć obádwá Boſphory/ Lecż trzebá zmierzyć świátá przećiąg ktory KlonFlis D2; [StryjKron 64].

»wielki (jest), [daleki, szeroki] przeciąg« (1): WujNT 263; [Trzeci [fałsz], iż [...] daleki przeciąg, uciekać z Wrocławia do Chojnic StryjPocząt 488; ſkáły káminiſſte [...] Przekop/ Rzekę y Miáſto otocywáią [!]/ á od polá rownego ſzerokim przeciągiem odłącżáią StryjKron 418].

a. [Otchłań:

W połączeniu szeregowym: Tá otchłań á przepáść ábo przeciąg yeſt bárzo wielki LuterMalPos II 120.]

b. [Przestrzeń między ziemią a sklepieniem niebieskim: Co tu Łáćińſki tłumaćz Firmamentum [...] zowie/ to inni z Zydowſkiégo Rakiah, rośćiąg/ rośćiągnienié ábo powietrze przekłádáią. Przez co ſie rozumié wſzytko to ſpatium, y ten wſzytek przéciąg który ieſt nád námi/ od ziemie áż do niebá WujBib 2b.]
2. [Przemieszczanie się, przejeżdżanie: przećiąg/ Transitus. Volck Ttt3v.
Zwrot: »czynić przeciąg« = przejeżdżać, przepływać: gdyż nigdy wenecka galera sam jedna nie idzie, jedno przynajmniej z drugą, [...] ponieważ mimo brzeg turecki czynią wielki przeciąg RadzPodróż 222.]

Synonim: 1.b. powietrze.

KW