[zaloguj się]
[pdf]

PRZEKO (7) av

-e- (1), [-é-]; o jasne.

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w.

Przeciwnie, na odwrót; contrarium, contrario, econtrario Vulg (7): Tá powieda/ Moy żywy ſyn/ á twoy vmárły: Tá záś przeko. Nie ták/ ale twoy vmárły á moy żywy. Leop 3.Reg 3/23; Y ſtáło ſie w thobie przećiwko zwycżáiowi wſſech niewiaſth w pſothách twoich/[...]: w tym żeś dawáłá zapłátę/ á zapłáthyś niebráłá/ ſtáło ſie w tobie przeko. Leop Ez 16/34; [Otoż teraz ſynowie Ammon y Moáb [...]: przeko teraz cżynią/ á otho ſtoią y vſiłuią/ áby nas wyrzućili z oſiádłośći Leop 2.Par 20/11 (Linde)].

W połączeniach: »nie ... a (ale, i) owszem przeko« (3): Ale my doználiſmy te żydy wżadney rzecży nie być winne smierći/ ná ktorąſmy ie zdáli/ zá podſzcżuwánim nayniecnotliwſzego cżłowieká Amáná: á owſzem przeko nálezliſmy że ſpráwiedliwych praw vżywáią Leop Esth 16/15, Ios 24/10, 3.Reg 13/33.

»nie przeko ... ale jako przystoi« (1): áby [zwierzchni panowie] nie przeko roſkázowáli/ ále tym kſtałtem iáko przyſtoi/ mieſce y cżás obacżáiąc: ktemu iżby roſkázowáli rzecży ſłuſzne GórnDworz Gg8v.

[Zwrot: »przeko radzić« = udzielać złych rad: Nie rádźi ſobie ludźie rádźić dáią tym/ o których nie dobrze rozumieią/ á którym niedufáią: iż po nich miłośći przećiw ſobie/ y vprzeymośći nieznáią/ [...] álbo iż widzą/ iż oni ſámi ſobie źle rádzą [...]: álbo téż z wyſokiéy dumy á wzgárdy inych przéko rádzą/ á chcą iżeby ná ich ſtawáło SolikZiem B2, B3.]
[Szereg: »inaczej a przeko«: Ale oni inácżey á przeko tę rzecż wykładaiąc/ [...] nietylko niechćieli przyiąć z wielką ſromotą wzgárdzonego miáſtá/ ále też [...] Leop 3.Mach 3/16 (Linde).]
a. O kierunku: odwrotnie do kierunku uważanego za normalny (1): [Y vyźrzałem/ álić z onych pior iego/ wyraſtháły przeko drugie piorá [de pennis eius nascebantur contrariae pennae] Leop 4.Esdr 11/3 (Linde).]
Zwrot: »przeko patrzać« (1): Transversa tueri, Przeko/ zezem álbo przes rámioná pátrzáć. Mącz 488d.

Synonimy: inaczej, inak, opak, przeciwnie.

Cf POPRZEKO

LW