[zaloguj się]
[pdf]

PRZEKONANIE (11) sb n

Pierwsze e, o oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie), końcowe e pochylone.

Fleksja
sg
N przekonanié
G przekonaniå
D przekonaniu
A przekonani(e)
I przekonaniém

sg N przekonanié (4); -é (1), -(e) (3). ◊ G przekonaniå (3). ◊ D przekonaniu (3). ◊ [A przekonani(e).] ◊ I przekonaniém (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w. s.v. przekonać.

1. Pokonanie, zwyciężenie (7):
Przen [czego] (1):
Szereg: »przekonanie i zniewolenie« (1): Naprzod wiedźieć ma doſkonále co to wiárá w Bogá y co to Bogu wierzyć/ gdy on ſam co mowi: iż ieſt wedle Apoſtołá przekonánie wſzytkiego rozumu náſzego/ y zniewolenie iego pod poſłuſzeńſtwo tego co mowi. SkarKaz 276b.
a. Pokonanie w dyskusji, udowodnienie błędności czyjejś opinii, fałszywego mniemania, skłonienie do zmiany zdania; refutatio Calep; redargutio Cn [w tym: kogo (5)] (6): Ná ty złe chytre cżáſy ten ſpoſob przekonánia Heretykow/ á łácne prawdy Kátholickiey pokazánie/ dał Pan Bog tych cżáſow oſtátnych SkarŻyw 203; Lecż ieſzcże ku potężnieyſzemv przekonániu ſtrony przećiwney/ kilká ſentenciy/ z dawnych onych Oycow przypomináć będę. NiemObr 80, 66; Calep 905b.
Wyrażenie: »błędu przekonanie« (1): Cżwarta cżęść ma wiáry náſzey Chriſtiáńſkiey [...] ze ſzcżyrego y ſámego ſłowá Bożego proſte wyznánie/ á błędu przećiwnego/ y z piſmá ś. y ná więtſze ich záwſtydzenie/ z ich właſnych Doktorow/ y z ſpraw Synodowych pokazánie y przekonánie. NiemObr 91.
Szeregi: »pokazanie i przekonanie« (1): NiemObr 91 cf Wyrażenie.

»zawstydzenie i przekonanie« (1): W cżwartey cżęśći [...] błąd przećiwny/ y z piſmá świętego/ y ku więtſzemu záwſtydzeniu/ y przekonániu ſtrony przećiwney/ z ich że właſnych Doktorow/ y z Synodowych ſpraw pokázowáć będę. NiemObr 7.

2. Udowodnienie winy przed sądem; wyrok sądu; victoria Modrz (3): vrzędowi niegodźi ſię onych imáć/ ktorzi iáką ośiádłość máią: áżby byli práwem przekonáni. Lecż do tego przekonánia moy Boże iáko wiele przekaz? ModrzBaz 141; [Si fuerit causa nyeyaka przſza myedzi kym [...] zwypythaliby ſſedzovie [...] illi iusticie palmam dabunt themv dadzv otrzymacz ſpraviedlyvoſzcz. y przekonanye TomZbrudzBrul Deut 25/1].
Szereg: »przekonanie i rozkazanie urzędowne« (1): [dzisiejsi przenaśladownicy Kościoła] Kośćioły łupią/ Plebánie puſtoſzą/ kápłany wymiátuią/ dobrá kośćielne ſobie świętokráyſkim obycżaiem przywłaſzcżáią. żadnego ná nas przekonánia y roſkazánia vrzędownego/ y nie ſpráwiedliwego ná koniec/ nie máiąc SkarŻyw 81.
Wyrażenie przyimkowe: »za przekonaniem« (1): iż káżdy mężobóycá zá przekonániém [posteaquam convictus fuerit JanStat 612] rok y ſześć niedźiel ná dnie w wieży śiedźieć ma/ á my śiedzenia żadnému odpuſzczáć nie mamy. SarnStat 608.
3. Dowód (1):

przekonanie czego (1): Wiárá nie ieſt vfániem/ ieſt fundáment rzeczy ſpodziewánych y przekonánie niewidomych [argumentum non apparentium Vulg Hebr 11/1] SkarKaz Oooo3a [przekład tego samego tekstu] [402a, b].

[przekonanie o czym: SkarKaz 402b cf Szereg.

W połączeniu szeregowym: Druga vczynność wiáry wedle Apoſtołá ieſt/ Przekonánie rzeczy niewidomych y nierozumiánych. to ieſt/ ták ty rzeczy/ ktore Bog mowi/ wierzy iákoby miáłá wſzytki ná oko dowody iáwne/ świádectwá y przekonánie SkarKaz 402b.

Szereg: »przekonanie i dowod«: Przetoż wiárá ieſt/ przekonánie y dowod o rzeczách niewidomych/ iáko mowi Apoſtoł. SkarKaz 402b. [Ponadto w połączeniu szeregowym.]]

Synonimy: 1. pogromienie, pokonanie, zwyciężenie; a. przedysputowanie, przełomienie; 2. pokonanie, skazanie; 3. dowod, świadectwo.

Cf NIEPRZEKONANIE, PRZEKONAĆ

LW