[zaloguj się]
[pdf]

PRZEPASAĆ SIĘ (15) vb pf

sie (8), się (7).

e jasne; w imp -pa-; w pozostałych formach -pa- (8), -på- (4); -pa- Leop (2), LatHar; -på- OpecŻyw, BudBib; -pa- : -på- RejPos (1:1), WujNT (4:1).

Fleksja
praet
sg pl
2 m przepasałeś się m pers przepåsaliście się
3 m przepasåł się m pers
plusq
sg
3 m był się przepasåł
imperativus
pl
2 przepaszcie się

fut 3 sg przepåsze się (2). ◊ 3 pl przepasą się (1), [przepåszą się]. ◊ praet 2 sg m przepasałeś się (1). ◊ 3 sg m przepasåł się (5). ◊ 2 pl m pers przepåsaliście się (1). ◊ plusq 3 sg m był się przepasåł (1). ◊ imp 2 pl przepaszcie się (2). ◊ part praet act przepasåwszy się (2).

Sł stp s.v. przepasać, Cn, Linde brak.

1. Przewiązać, omotać coś wokół swego pasa lub bioder; accingi, praecingere se, succingere se Vulg; cingere se PolAnt (12): Nágotuy cobych wieczerzał; á przepáſawſzy ſię ſłuż mi/ áż ſię náiem y nápiję WujNT Luc 17/8; [Jezus] wſtał od wieczerzey/ y złożył ſzáty ſwe á wźiąwſzy prześćierádło/ przepáſał ſię. WujNT Ioann 13/4.

przepasać się czym (4): OpecŻyw 91; Potym [Jezus] nálał wody do miednice/ y począł vmywáć nogi vczniow/ y vćieráć prześćierádłem ktorym ſię był przepáſał. WujNT Ioann 13/5; SkarKaz 154.

Zwrot: »przepasać się mieczem« = przypasać sobie miecz (1): Y przypáſáli ieden káżdy miecże ſwoie/ ták że też y ſam Dawid przepáſał ſie miecżem ſwoim [accinctusque est et David ense suo] Leop 1.Reg 25/13.
Przen (7): RejPos 344; Szczęśliwi oni ſłudzy/ ktore przyſzedſzy pan/ znaydźie czuiące. Záprawdę powiedam wam/ iż ſię przepaſze/ á poſádźi ie/ á przechádzáiąc ſię będźie im ſłużył. WujNT Luc 12/37.
Zwrot: »przepasać się na biodra swoje« (1): Ktory [Bóg] nie tylko áby cie inemi błogoſłáwieńſtwy vbłogoſłáwić ábo opátrzyć miał/ ále ſam chce ſłużyć tobie v ſtołu twoiego/ przepáſawſzy ſie ná biodrá ſwoie. RejPos 346.
a) Być, stać się jakimś [czym] (3): Prȩparans montes in virtute tua, accinctus potentia, [...] Ty ſam miły panie tworżyſz gori mocżą twą [...]. przepaſałes ſie ſilnoſcią WróbŻołt 64/7; Rozſtucżnieią ozdobne mieſcá puſtyniey á págorki przepáſą ſie weſſelem. Leop Ps 64/13; LatHar 388.
b) Uczynić coś, być sprawcą czegoś [czym] (1): Oto wſzytcy wy podżegaćie ogień przepaſaliście ſię iſkrámi/ chodzćie po ogniſku ogniá wáſzego y po iſkrach ktoreśćie roſpalili BudBib Is 50/11.
2. Ubrać się w coś [czym] (3):
Zwroty: »przepasać się suknią« (1): Symon Piotr vſłyſzawſzy iż Pan ieſt; przepáſał ſię ſuknią [tunica succinxit se] (ábowiem był nági) y rzućił ſię ná morze. WujNT Ioann 21/7.

»przepasać się włosieniem, worem« [na znak żałoby] [w tym: wormi i włosieniami (1)] (2:1): Biádá tobie Egiptćie y Syrya. Przepáſſce ſie wormi y włoſieniámi [Praecingite vos saccis et ciliciis]/ á płácżćie ſynow wáſſych/ y żáłuyćie: bo iuż bliſkie ieſt ſtárćie wáſſe. Leop 4.Esdr 16/2; miáſta twoie będą zpuſtoſſone zoſtawſſy beż [!] obywatelá. Nád thym przepáſſćieſie włoſienmi [accingite vos ciliciis]/ łkayćie/ y nárzekayćie Leop Ier 4/8; [WujPosŚw 1584 423].

Synonim: 1. obwinąć się.

Formacje współrdzenne cf 2. PASAĆ.

Cf PRZEPASANIE, PRZEPASANY

LWil