[zaloguj się]
[pdf]

PRZEPIEROWAĆ (13) vb impf

przepierować (9), przepiorować (4); przepierować RejWiz (3), RejZwierz (5), Mącz; przepiorować OrzList, PaprPan (2), ZbylPrzyg.

Wszystkie samogłoski jasne; przepiorować z tekstów nieoznaczających ó.

Fleksja
inf przepierować
indicativus
praes
sg pl
3 przepieruje przepierują
praet
sg
3 m przepierowåł
fut
sg
2 m będziesz przepierowåł
3 f będzie przepiorować
imperativus
sg
2 przepieruj

inf przepierować (3). ◊ praes 3 sg przepieruje (5). ◊ 3 pl przepierują (1). ◊ praet 3 sg m przepierowåł (1). ◊ fut [2 sg m będziesz przepierowåł.] ◊ 3 sg f będzie przepiorować (1). ◊ imp 2 sg przepieruj (1). ◊ part praes act przepierując (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde także XVII(XVIII) – XVIII w.

1. Wydawać dźwięczne głosy; exvibrissare, molliter frangere et concidere vocem, vernare, vibrissare, vinnula voce canere Cn (3):
a. O ptakach: ćwierkać (2): Ráno ſie potym porwał áno pięknie świta/ Iuż ſie ieden o drugim ptaſzek w leſie pyta. Iuż Skowronek ná gorze pięknie przepieruie/ Słowicżek we krzu krzycży/ Gżegżołecżká kuie. RejWiz 34v.
Przen (1): (nagł) Ná łgarzá. (–) NVż moiá miła Soyko/ z zwykłego nałogu/ Przepyeruy/ áżći dádzą/ zgniłego twarogu. RejZwierz 124.
b. O organach (1): (nagł) Orgány. (–) TO tu rozne piſzcżałki/ pyęknie przepyeruią/ Abowiem tenorowi/ ná wſzytkim folguią. RejZwierz 105.
2. O różnych ludzkich działaniach z odcieniem żartobliwym, lekceważącym lub zdecydowanie negatywnym (10): Wierę nam ſnadź zgłupieie/ on chytry przechyra. Co ná cudzym rozdymał/ przepieruiąc chodził/ Aleś teraz też dyable/ tu ná práſk vgodził. RejZwierz 136.
[Przen: AIEſzcżęśćie [!]/ ktore vmie wiele przepierowáć/ Vmie cżáſem záſmućić/ vmie pofolgowáć. PaprGniazdo 48 (Linde).]
a. O mówieniu: naprzykrzać się mówieniem, dużo mówić, mówić głupstwa, obgadywać (3): [Żona do męża:] Nuże moie ſerdeczko/ nie żáłuyćież ieno Ná tę ſuknią ſtá złotych/ ieſt też tu me wiáno. To ták długo gębuie/ będźie przepiorowáć/ Aż ią onym ſtem złotych mąż muśi dárowáć. ZbylPrzyg A4; [Będzieſzli dáley przepierował [Si molestus pergis esse] wnet będzieſz wynieſion z domu TerentMatKęt K3].

przepierować czym (1): Y dla tego dwie vſzy/ ieden ięzyk dano/ Iżeby mniey mowiono/ á więcey ſłuchano. Bo záprawdę kto gęſto/ przepieruie ſłowy/ Ieſt to ſzpieg napewnieyſzy/ od ſzaloney głowy. RejZwierz 133v.

[cum A cum inf: ktorzy to [kacerze] przepieruią nie być pożytecżną modlitwę y ofiárę ſtráſzliwą/ ktora bywa cżynioná zá vmárłe ludźie WerWiz O.]

α. Z wyraźnym nawiązaniem do znacz. 1. [o kim] (1):

W przeciwstawieniu: »przepierować ... wabić się« (1): Azaſz go goſpodárſtwo zewſząd nie doćiſka/ Ano ſłudzy wołáią/ áno dzyecię piſka. [...] Co więc tákież o inſzych pirwey przepyerował/ Terazby ſie iuż wabił [tj. prosił] RejWiz 92.

b. Żartować (1): Cavillari cum aliquo et iocari, ſmieſzki ſobie s kim ſtoyić [!] przepierowáć. Mącz 42b.
c. Popisywać się, wymądrzać się (3):

przepierować czym (2): Mogłći vmieć Tybullus/ piorkiem przepierowáć/ Lecż niewiem vmiałli ták/ cnotą záfárbowáć. RejZwierz 77v. Cf przepierować czym przed kim.

przepierować czym przed kim (1): Lacwieć tám [u innowierców] Grámmátyką przepiorowáć przed Pány Ziemiány: ále przyydąli ná nie Mniſzy/ pierzcháć im z plácu/ porzućiwſzy Grámmátyki y Retorhyki płonne ſwe. OrzList f4v.

przepierować nad czym (1): Więc drugi [uczeń] nád kſięgámi rzkomo przepieruie/ Chce Sokoły zálecieć/ więc rozum ſzychtuie. RejWiz 90.

d. Wymachiwać (2):
Zwrot: »szablą przepierować« (2): Ale bogday ſie chcieli wſzyſcy ták ſpráwowáć/ Mogliby Podolánie mnieyſze pocżty chowáć. Iużći niewiem Státutem iáko nim kieruie/ Ale łukiem á ſzáblą [podstarości Oborski] cżyſcie przepioruie. PaprPan Y4v; Zápomniałby Aryſton prętko ſwey ſrogośći/ Iuż temu wierz kiedy ſie náſz Gárnyſz rozgośći. Vyrzyſz iże dość mężnie ſzáblą przepioruie PaprPan Bb2.
[Przen: Grozić: Tákże Słowieńſkie wſzyſtki/ y Greckie narody/ Z chęćiąby ſie włożyły/ do tey świętey zgody. A gdyby táką zgodę/ ſam Bog zdárzyć racżył/ Snádnieby przepierowáć zły Turcżyn zábacżył. StryjWoln f4v (Linde).]

LWil