[zaloguj się]
[pdf]

PRZEPRASZAĆ (31) vb impf

e oraz drugie a jasne; w inf -pra- (3) Mącz, BielSpr, SkarKaz, -prå- (2) BielKron, SkarŻyw; w pozostałych formach -prå-.

Fleksja
inf przepraszać
indicativus
praes
sg
1 przepråszåm
3 przepråszå
praet
sg pl
3 m przepråszåł m pers przepråszali
f przepråszała m an
impersonalis
con by przepråszåno
participia
part praes act przepråszając

inf przepraszać (5). ◊ praes 1 sg przepråszåm (2). ◊ 3 sg przepråszå (3). ◊ praet 3 sg m przepråszåł (5). f przepråszała (2). ◊ 3 pl m pers przepråszali (2). ◊ impers con by przepråszåno (1). ◊ part praes act przepråszając (11).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

Prosić o wybaczenie, przebłagiwać; deprecari Vulg, Mącz, Modrz, Cn; veniam (ignoscendi) petere Mącz, Cn; blandiri PolAnt; sacrificare Mącz; veniam irarum exposcere Cn [w tym: kogo (23)] (31): RejJóz P2; SeklKat S4v; Leop Act 16/39; BibRadz 3.Esdr 4/31; Nie mogł inácżey Frederyk ſyná z więzyenia wybáwić/ ále iechał do Wenecyey Papieżá przepraſzáć BielKron 181v, 428v; Mącz 320b, 363c; kthory [starzec] nam rádźi náſze nieprzyiaćiele wolno puśćić/ á dobrze iż ich nám ieſzcże nie kázał przepráſzáć BielSpr 45v; Bo Anthemiuſz obacżywſzy [...] iáka ieſt moc Chryſtuſowá w ſługách iego: przepraſzaiąc S. Chrjzoſtomá/ prośił ábj go vcżynił Chrześćiáninem SkarŻyw 86; Gdy iey ktora śioſtrá co krzywdy vcżyniłá: do iey nog wnetże vpádłá/ przepraſzáiąc/ á popráwę obiecuiąc. SkarŻyw 161; Przeor ieden Auguſtyniánow był mu [św. Wincentemu] wielkim nieprzyiaćielem/ y vpámietawſzy [!] ſię przyſzedł do niego y przepraſzał go. SkarŻyw 311; Anátholiuſz/ przeſtał oney prozney myśli y nádętośći/ á przepraſzáiąc S. Leoná/ wyznał iſz ſię rzecży nieſłuſzney domagał SkarŻyw 319, 134, 161, 202, 243, 298, 311; CzechEp *3; WujNT Act 16/39; Támże ná Ratuſzu Przepraſza kát pod pierzem w bucżnym kápeluſzu Stráceńcá nieboraká KlonWor 40.

przepraszać co [= za co] (1): Culpam deprecari, Przepráſzáć wyſtęp. Mącz 320b.

przepraszać za co (1): Bo naydzieſz drugiego tákiego co będzie vprzeymie tego ſzukał áby mu náłáiano/ [...] áby mu iedno potym co zá to dano/ álbo przepraſzano RejZwierc 81.

przepraszać w czym (1): Wiele ich do niego [kłótliwego sąsiada] przychodźi z pokorą/ przepraſzáiąc go w tem/ w cżem mu nigdy nieprzewinili ModrzBaz 32.

a. W stosunku do Boga (6): w pokućie y żáłośći przepraſzáć go pocżynaymy. SkarŻyw 440.

przepraszać od kogo [= w czyim imieniu] (1): Maſz tám [w niebie] dobrego ſprawcę ſwego [tj. Chrystusa]/ ktory od ćiebie nie tylo przepraſza: ále y długi twoie płáći SkarKaz 551b.

Zwroty: »przepraszać o grzechy, za grzechy« (1:1): Ciáło iego [św. Chryzostoma] potym ſyn tego Ceſarzá Theodozyus/ z wielką vcżćiwośćią przepraſzáiąc Páná Bogá o grzechy rodzicow ſwoich/ do Konſtántynopola przyprowádził. SkarŻyw 90; SkarKaz 488b.

»przepraszać (Pana) Boga, Pana Jezusa« [szyk zmienny] (3:1): BibRadz 2.Reg 24 arg; O iáko vpadł do nog iego [Jezusa]/ [...] przepraſzáiąc go áby zápomniał złośći ſługi/ y miłośniká ſwego SkarŻyw 599, 90; SkarKaz 488b.

Szereg:»przepraszać i ubłagać« (1): Záłował ſię człowiek/ iż nie miał nic ták Bogu miłego y wdźięcznego/ czym by go przepráſzáć zá grzechy y vbłagáć mogł SkarKaz 488b.

Synonimy: błagać, jednać, przeprawiać.

Formacje współrdzenne cf PROSIĆ.

Cf PRZEPRASZAJĄCY, PRZEPRASZANIE

LWil