[zaloguj się]
[pdf]

PRZEZWANY (37) part praet pass pf

przezwany (20), przezwan (17).

e jasne; w formach niezłożonych -ån; -ån- (8), -an- (1) JanNKar; w formach złożonych a jasne.

Fleksja
sg
mNprzezwany, przezwån fNprzezwåna, przezwanå nNprzezwan(e), przezwåno
Gprzezwan(e)go G G
Aprzezwan(e)go Aprzezwaną A
L Lprzezwan(e)j L
pl
N m pers przezwani
subst przezwan(e)
A subst przezwan(e)

sg m N (attrib) przezwany (4), (praed) przezwån (7). ◊ G przezwan(e)go (1). ◊ A przezwan(e)go (1). ◊ f N przezwåna (8), przezwanå (2); ~ (attrib) -å (1); ~ (praed) -a (8), -å (1) BielKron. ◊ A przezwaną (1). ◊ L przezwan(e)j (1). ◊ n N przezwan(e) (4), przezwåno (2); ~ (attrib) -(e) (1); ~ (praed) -(e) (3), -o (2); -(e) RejPs, SienLek; -(e) : -o RejPos (1:2). ◊ pl N m pers przezwani (3). subst przezwan(e) (2). ◊ A subst przezwan(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: przezwan(y) od kogo (2).

Sł stp, Cn, Linde brak.

1. Któremu nadano nazwę (27):

Z nazwą w I [zawsze sb] (3): Vcżynił mu ktemu mieyſce roſkoſzne/ kthorego roſkoſzy żadne piſmo wypiſáć nie mogło/ á nie vmiáło/ ktore było przezwano Ráiem ſwiátá tego. RejPos 100v, 100v, 228.

Z nazwą w N (1): á ták elementum v látinów/ v nas záczęćié naſłuſzniéy przezwáne może być. SienLek Vuu2.

Wyrażenie: »[jakim] przezwiskiem przezwany« (1): Bowiem to on ſam wyznawa iż ſą pod możnoſć iego położony wſſytki okrągłoſći ſwiátá/ ktorą on dziwnie zmiłoſierdzia ſwego miedzy nas rozdziela ony wſſytki kráyny dziwnemi przezwiſki przezwáne. RejPs 162.
a. O imieniu własnym (22):

Z nazwą w N [zawsze sb] (5): A ſnadz práwie trafunkiem/ náliezlichmy ſluſſne ſtánowiſko ku chwale iego ná mieſcu ktore ieſt przezwane Effrátá RejPs 199, 162; Korcirá przod zwano/ potym Ephirá/ byłá zborzoná y záſię od Korintá zmurowaná/ y przezwaná Korintus BielKron 272v, 7v; RejPos 220v.

Z nazwą w I [w tym: sb (1), sb + ai (1)] (2): Y ty wyſpy ná wielkim morzu kthore Krol Portugálſki Emánuel nálazł/ przezwáne ſą nową Hiſzpánią BielKron 278, 335.

Z zaimkiem przysłówkowym (2): [potomek Longobardusa] Alboinus [...] ſtárym Hunnom zoſtáwiwſzy Węgierſką źiemię [...] ſámi pothym w Włoſzech oſiedli w Longobárdiey/ od ich weſzćia thák przezwáney BielKron 298v; RejPos 220v.

W połączeniu z etymologią nazwy [w tym: od kogo (4), od czego (3), stąd (1), dla czego (1)] (9): Przezwána ieſt Azya od Azyiey cory Oceaná y Thetios Iápetuſowey żony á Prometeuſzowey mathki. BielKron 263, 27, 286, 298v, 335; Lecż o Eiptćie Krolu (od ktorego tę ziemię przezwáną być Grekowie powiedáią) we wſzem piśmie ś: niemáſz nic. BudNT Hhv, Hhv; PaprPan O3; Timaeus y Varro piſzą, iż Italia przezwáná ieſt od wielkiégo y pięknégo ſtádá wołów, któré z támtąd wychodźiły JanNKar Bv.

W połączeniu z określeniem języka (1): Moſkwá/ Ruś/ Litwá/ Pruſacy/ Pomorzánie/ Wáłáſzy/ Gotty/ Alani y Tátárowie ktorzy ná tey ſtronie Wolhi rzeki ſiedzą/ inni też ktorzy tymi gránicámi ſą zamknieni [zamieszkują krainę, która] Przezwaná ieſt po Grecku Sauromácią BielKron 335.

Wyrażenia: »([czyim]) imieniem przezwan(y)« (2): KrowObr 78v; IVpiter był zacny Krol/ zá wieku złotego/ Y dzis ná wiecżną pámięć/ ſławna gwiazdá iego/ Imieniem ieſt przezwaná RejZwierz 48.

»własnie przezwany« (1): SNadź Troieccy dla męſtwá właſnie ſą przezwáni/ W ktorym zacni przodkowie ich tu ſą widani PaprPan O3.

α. O przydomku (5):

Z nazwą w N [w tym: sb (1), ai (1)] (2): Valenti zborkow Nadoll przezwany y dobrowolnye y na mąkach wiznall yſch we wrzeſzny Marczyna kmyeczia Schoczyczy zamordowall LibMal 1543/73; Y poſtháwili miedzy ſię dwu/ iednego Iozephá kthory był zwan Bárſábáſz/ á był przezwan ſpráwiedliwy/ á drugiego Mácieiá. RejPos 287v.

Z nazwą w I (1): SWięty Ian Ewángeliſtá/ był od ſtárych Grekow Ianem Theologiem przezwan/ dla iego boſkiey náuki Leop VV v.

W połączeniu z etymologią nazwy [w tym: od czego (1), dla czego (1)] (2): Leop VV v; Y obiáwiono ieſt przez iednego mnichá/ iż iuż Pan Bog racżył poćieſzyć krolá Polſkiego w potomſtwie. [...] Iudytá vrodziłá ſyná imieniem Boleſłáwá Krzywouſtego/ od krzywych vſt przezwánego. BielKron 349.

Wyrażenie: »[jakim] mianem przezwany« (1): BOleſław Chrobry, tym miánem przezwány, Pierwſzy krol Polſki vkoronowány. Pan śmiáły, czuyny KlonKr Cv.
2. Któremu nadano określenie [z nazwą w I: sb (7), sb + ai (1), ai (1)] (9): Skąndże Cżarczie te ſmiałoſcz máṡ Iż ſyę y natakye targaṡ Ktorzy od Boga wybranij Doſkonałemi przezwanij RejKup z5v; A to tu obyecuye/ iż zá przywrocenim ſędźyow y rad/ to yeſt zá poſtánowyenim rządu przez ápoſtoły [...] koſcyoł będźye przezwan myáſtem ſprawyedliwego páná Kryſtuſá KromRozm III G5; Ale ſłuchay co Duch ſwięty powieda: Iż Báránek zborzy á zwycięży to wſzytko y z owemi kthorzy ſą przezwáni wiernemi á przebránemi iego. RejAp 145.
Wyrażenia: »[jakim] imieniem przezwany« (1): Coż to było zá imię dziwne iego [Chrystusa] kthoremu nikt wyrozumieć nie mogł/ gdyż go thu troygyem imieniem [tj. wierny a prawdziwy, król nad królmi, Bóg i człowiek] Apoſtoł przezwánego ſłyſzał RejAp 161v.

»prawie [= słusznie] przezwan [kim]« (1): (marg) Duch s. práwy pocieſzyciel. (–) [...] then ieſt práwie przezwan pocieſzycielem/ Abowiem przez tego ſpráwy żadneybychmy [!] rádośći áni pociechy doſtępić nie mogli. RejPos 142v.

»[kim jakim] przezwiskiem przezwany« (1): [Lucyfer] vpadł ná niſkośći ſwiátá tego/ ná mieyſcá márne á ſproſne piekielne [...] á sſtał ſie z niego Anioł ciemnośći/ Anioł ſproſny/ á ſzátánem ſproſnym przezwiſkiem przezwány RejPos 101.

»własnie przezwan« (3): RejPs 71v; A ták ten właſnie ma być przezwan zbáwicielem/ ktory vbłágawſzy gniew Bogá Oycá ſwego/ wypełniwſzy zakon zá cżłowieká nędznego [...] vcżynił go wdzięcżnym ſthworzeniem á ſynem Bogu Oycu ſwemu. RejPos 33v; A tho [tj. kościół] może być własnie przezwano thą łodką/ [...] w ktorey on [Chrystus] vſtáwicżnie pływa/ á [...] tego pilnie ſtrzeże/ áby ſie nigdy nie zánorzyłá. RejPos 49.

3. Któremu zmieniono imię [z imieniem w I] (1): Sárái przezwaná ieſt Sarą. BibRadz Gen 17 arg.

Cf PRZEZWAĆ

JR