Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZYCZYNIAJĄCY SIĘ

Następne hasło: PRZYCZYNIANIE SIĘ »

PRZYCZYNIANIE (15) sb n

a jasne; e z tekstów nieoznaczających é oraz -é.

Fleksja

	sg	pl
N	przyczyniani(e)	przyczynianiå
G	przyczynianiå
D	przyczynianiu
A	przyczyniani(e)	przyczynianiå
I	przyczynianiem
L	przyczynianiu

sg N przyczyniani(e) (4). ◊ G przyczynianiå (4). ◊ D przyczynianiu (1). ◊ A przyczyniani(e) (1). ◊ I przyczynianiem (1). ◊ L przyczynianiu (2). ◊ pl N przyczynianiå (1). ◊ A przyczynianiå (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVII w. s.v. przyczynić.

Znaczenia

I. Rzeczownik od „przyczyniać” (2)
- 1. [Dodawanie czegoś innego; o tekście: pisanie czegoś dodatkowo]
- 2. Powiększanie ilości (2)
II. Rzeczownik od „przyczyniać się”: wstawiennictwo, orędownictwo (13)

I. Rzeczownik od „przyczyniać” (2):

1. [Dodawanie czegoś innego; o tekście: pisanie czegoś dodatkowo: a tho nynyeysze prziczinyanye nycz skodzicz nyema pirwszemu decrethowi y owszem thako ony pirwsze decretha przess the nynyeysze yako thi przess ony pirwsze wmoczą [!] zostavamy i pothwyerdzamy ZapKrakBiec 1544 9/321.]

2. Powiększanie ilości; amplificatio Cn [czego] (2): Lignatio, Wożenie álbo przyczyniánie drew. Mącz 193b; Aquatio – Wodi prziczinianie, albo wiciąganie. Calep 86a.

II. Rzeczownik od „przyczyniać się”: wstawiennictwo, orędownictwo; allegatio Calep; postulatio Vulg (13): Calep 53b; Pośrzednik przyczyniánia ieſt też Pan Chriſtus. WujNT Bbbbbb2, 723.

przyczynianie do kogo (2): Vkaſz piſmo ſwięte/ [...] gdzie to Bog roſkazał/ iż ſie mamy do duſz vmárłych ludzi vćiekáć/ onych o wſpomożenie/ o iednánie y przytzyniánie/ do Bogá proſić KrowObr 215, 213v.

przyczynianie za kogo (1): NApominam tedy napirwey/ áby były czynione prośby/ modlitwy/ przyczyniánia/ dźiękowánia zá wſzytkie ludźie WujNT 1.Tim 2/1.

przyczynianie czyje [w tym: G sb i pron (4), pron poss (1), ai poss (1)] (6): O przyczynyányu śwyętych ze wſſytkyem koſćyołem krzeſćiyáńſkim dźyerżę y rozumyem/ iż śwyęći máyą być od nas tćyeni y wzywani. KromRozm I H4v; MurzHist E4; KrowObr 57v, 213v, 216; Wſzyścy męczennicy ktorzy ſą z nim [Panem]/ przyczyniáią ſię zá námi: y ták długo będzie trwáło ich przyczyniánie/ poki trwáć będzie náſze wzdychánie. WujNT 820.

W połączeniach szeregowych (3): I coſz to ieſt inſzego [nauką antykrystowską]/ iedno [...] Zbáwićielem go [Jezusa] tylko przezwiſkiem názywáć/ ále przedſie/ pracom ſwoim/ pietzy ſwoiey/ vtzynkom dobrym ſwoim/ álbo iáko dáley powiedaſz vćierpieniu ſwemu/ vmorzeniu nierządnemu żądz/ przytzyniániu ſwemu/ wyrzetzeniu/ y mieniu ktemu/ zbáwienie ſwoie przypiſowáć? KrowObr 57v, 215; WujNT 1.Tim 2/1; [BudBib 1.Tim 2/1 (Linde)].

Szeregi: »jednanie i przyczynianie« (1): o ktorych [ludzi umarłych] iednániu/ y przytzyniániu do Bogá/ żadnego ſwiádectwá s piſmá Swiętego vkázáć niemożećie/ áby Swięći mieli do wnętrznośći Bożey wniść/ iednáć was/ y przytzyniáć ſie zá wámi. KrowObr 213v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»modlitwa (a. modlenie) i przyczynianie« [szyk 2:1] (3): KrowObr 216; ieden tylko ieſt Pośrzednik zbáwienia y odkupienia náſzego/ ále nie ieden przycżyniánia y modlęnia. WujJud 57v; WujNT 723. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

Synonimy: II. orędowanie, pośrzednictwo.

Cf PRZYCZYNIAĆ, PRZYCZYNIAĆ SIĘ

ALKa