[zaloguj się]
[pdf]

PRZYSIONEK (36) sb m

przysionek (36), [przysianek, przysienek].

o oraz e jasne; przysianek i przysienek z tekstów nieoznaczających pochyleń.

Fleksja
sg pl
N przysionek przysionki
G przysionka, przysionku przysionk(o)w
A przysionek przysionki
I przysionki(e)m
L przysionku przysionkach

sg N przysionek (4). ◊ G przysionka (10), przysionku (4); -a WujNT; -a : -u BibRadz (6:2), BudBib (3:2). ◊ A przysionek (4). ◊ I przysionki(e)m (1). ◊ L przysionku (6). ◊ pl N przysionki (3). ◊ G przysionk(o)w (1). ◊ A przysionki (1). ◊ L przysionkach (2).

Sł stp: przysionek, przysienek, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Pomieszczenie w domu pomiędzy drzwiami wejściowymi a pomieszczeniami głównymi, przedsionek, może też ganek; atriolum Mącz, Cn; vestibulum PolAnt, Cn; atrium, porticus Vulg (9): Ktora [dzieweczka] poznawſzy Piotrow głos/ przed rádośćią nie otworzyłá przyśionká/ ále w dom wbieżawſzy oznaymiłá iż Piotr ſthał przed przysionkiem. BibRadz Act 12/14, Act 12/13; Mącz 19a; A ieſt w Ieruzálem podle plácu owczego/ ſadzáwká ktorą po Zydowſku zowią Bethſáidá/ máiąca pięć krużgankow (marg) przysionkow. (–). WujNT Ioann 5/2, Matth 26/71, Mar 14/68; [Przed tą izdebką przysionek niewielki. Ta izdebka i z tym przysienkiem po pogorzeli została LustrWpol I 19; Z tej sieni przysionek, z przysionku komora LustrWpol I 59; InwZiemKrak 1577/33].

przysionek czego (1): náprzod weſzliśćie w przyśionek chrzćielnice SkarŻyw 278.

Przen (1): Ieśli [Bóg] ták przyśionek ſwoy/ to ieſt niebá/ ſłońce/ gwiazdy/ morze/ ziemię/ nádał y ozdobił: dáleko więcey ſwoy pokoy y páłac wktorym ſam mieſzka vbogáćił SkarŻyw A3.
2. W opisie świątyni jerozolimskiej: zewnętrzna część świątyni – ganek, krużganek, dziedziniec, brama; porticus PolAnt, Vulg; atrium, aula, testudo, vestibulum PolAnt (27): Tedy ſię Iezus przechadzał po kośćiele w przyſionku Sałomonowym. BibRadz Ioann 10/23, 1.Par 23/28, 28/6, Ez 10/4, 40/29, 31 (10); A przyſionek przed domem onym ná dwudzieſtu łokiet dłuża iego BudBib 3.Reg 6/3; Y przydzie książę drogą przysionku/ broną zewnętrzną/ y ſtać będzie v podwoiá brony/ á będą cżynić offiárnicy cáłopalenie iego BudBib Ez 46/2, 3.Reg 6/3, Ez 41/25, 26; [zmyerz koſzczol bozy/ y oltharz [...] A przyſzanek ktory ieſth przed koſzczolem wyrzvcz gy précz TomZbrudzAp 11/2; Vczynił téż przyśionek ſtołeczny/ w którym ieſt ſtolicá ſądowa WujBib 3.Reg 7/7 (Linde), 3.Reg 7/8 (Linde)].

przysionek czego (5): A SLOwo Páńſkie ſtáło ſię powtore do IEremiaſzá gdy ieſzcze był zamkniony w przyſionku ćiemnice BibRadz Ier 33/1; y rozmierzył branę wedle pomiárow wyzſzey miánowánych. Celle iey/ cżołá iey/ y śieni iey tákże wedle inych miar/ á okná iey y przyſionki iey wſzędy około niey BibRadz Ez 40/33, Ez 40/48. Cf »przysionek brany«, »przysionek kościoła«.

[przysionek czego [= jaki]: Y przyśionek ſłupów vczynił pięćdźieśiąt łokiet w zdłuſz/ á trzydźieśći łokiet wſzérz: y drugi przyśionek przed więtſzym przyśionkiem/ y ſłupy y kápitelle ná ſłupiéch. WujBib 3.Reg 7/6 (Linde).]

Wyrażenia: »przysionek brany, u brany« = vestibulum portae PolAnt (1:1): W przyſionku też v brany były dwá ſtoły z iedney ſtrony/ á dwá ſthoły z drugiey ſtrony/ ná ktorych rzezano ofiáry palone BibRadz Ez 40/39, Ez 40/40.

»przysionek kościelny, kościoła« = atrium templi PolAnt (3:1): W przyśionkách Koſćiołá Páńſkiego [in atriis domus Domini]/ y w poſrzodku ćiebie o Ieruzálem. Chwalćie Pána. BibRadz Ps 115/19, 3.Esdr 9/1; Te ſłowá mowił Ieſus w ſkárbnicy (marg) w przyśionku kośćielnym, gdzie byłá skárbnicá ábo skrzyniá ktorą vſtáwił krol Ioas. (–) vcząc w kośćiele WujNT Ioann 8/20, s. 170 marg.

»przysionek sienny« (1): Zmierzył też długość budowánia [...] y páłacu wnętrznego/ y przyśionká siennego [vestibula atrii]. BudBib Ez 41/15.

»przysionek wewnętrzny« = atrium interius, aula interior PolAnt [szyk 1:1] (2): BibRadz Ez 10/3; Potym roku ſto pięćdzieſiątego y trzećiego Mieſiącá wtorego/ gdy Alkimus roſkazał mury wewnętrznego przyſionku rozwálić v domu świętego [...] BudBib 1.Mach 9/54.

»przysionek zewnętrzny« (1): Y ſłyſzan ieſt ſzum ſkrzydeł Cherubinow áż do przyśionka zewnętrznego [ad atrium exterius]/ iáko głos Bogá wſzechmocnego gdy mowi. BibRadz Ez 10/5.

Synonim: przedsionek.

Cf PRZYSIENIE

LW