Tłuszcz zwierzęcy obrastający narządy wewnętrzne, też w postaci przetopionej; arvina Mymer¹, Murm, Mącz, Calag, Calep, Cn; adeps BartBydg, Mącz, Vulg, Cn; lardum Calag (218): Pies rzekł z wielkiey pokory/ Wſzedłem niegdy do komory/ Támem cáłe ſádło złokał BierEz R3v; Murm 60; Mymer¹ 21; Adeps, sadlo, thuk, tlustoscz BartBydg 5; Mięſo żaby czo na opocze mieſzka/ zwłaſzcża ſadło iey, zęby łaczno wyſadza. FalZioł IV 15c; Sadło iego [węgorza] dobre ieſt gdy kto chore vſzy ma/ tedy thego ſadła w puſzcżać w vſzy FalZioł IV 29d; Mięſo iego [ryby zwanej eroks] ieſt(h) dwoiakiego ſmaku. Grzbiethowe ſmakuie iako wołowe/ brzuch iego iako wieprzowe/ ſadło miedzy mięſem iego ieſt iako wieprzowe. FalZioł IV 34d; Gdy kto ma głębokie rany/ tedy thy oſtrzegi ſpalić/ y zmieſzać z ſtarem ſadłem á z nowem maſlem y przyłożyć na ranę. FalZioł IV 38b, I 102d, 142c, 144b, d, IV 3d (22); Item powyada yſch [...] sadlo czale y kawalyecz, medell [lege: mendel] gomolek y pyącz vkradl LibMal 1546/117v, 1546/121; Wziął thedy Dániel Smoły/ y Sádłá/ y ſſerśći/ á zwárzył ie ſpołu: y nácżynił gałek á dał w vſtá Smokowi Leop Dan 14/26; RejZwierz 83v; Mącz 17b, 202c; Niektorzy vtłukſzy z ſádłem rzeżuchę: thedy párchy máżą po zmyćiu á zganiáią ie. SienLek 49; ku vśmiérzeniu bólu/ nowy ſmalec/ ále ku roſpądzániu ſtáré ſádło ſloné. SienLek 122v; Náwarz kobylégo ſzczawiu z śiárką/ áż wodá wywré/ pothym ono vtłucz/ á z ſádłem álbo z máſłem nieſolonym zmieſzay SienLek 135; Weźmi pśich ięzyków/ á vtłucz ié dobrze/ ſmażże ié potym w świéżym ſádle/ ále niedługo/ potym tho ná ránę przykłáday SienLek 162; ále Człowiek y wſzeláki żywiół ſádło maiący/ bes śiárki obfitośći nie trwa SienLek Vuu3v, 86v [2 r.], 111v, 119v, 122v, 123v (49); Calag 456a; Calep 100a, 120a; GostGosp 167; [sadlo, Thuk, tlustoscz adeps d⟨icitu⟩r pinguedo et est interior proprie ReuchlinBartBydg a8v; porcina vetus, axungia iungitur illi Stare sadlo ReuchlinBartBydg d5, d; item tatarki 9 wierteli, item grochu 2 ćwiertni, item mięsa 4 połcie i 2 sadle InwSzlachKal 1565 nr 12; InwMieszcz 1573 nr 181, 1584 nr 257; InwBiskWłocł 1582/267; A ja też czuję, żebych mu mógł tak się przydać, jako ten, który by najwięcej sadła w sobie miał. DudEpist IV 31].

sadło z czego (żywotne) (1): á ſadło z niego [z psa] podogrę y bolenie vſzu vzdrawia FalZioł IV 6c.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy zwierzęcia [w tym: sadło + przymiotnik (94), przymiotnik + sadło (39)] (133): Sadła cżyſtego Lipieniowe^go z miodem białym ſpuſcić/ [...] y puſzcżać na ocżi tym ktorzy maią ocżi barzo zaniecżyſcione á zamulone FalZioł I 5a; Też bolącżki miękcży/ ſtłucż korzeń s ſadłem kokoſzem á okładay/ yteż krcżicę gdy s niego vcżyniſz plaſtr z niedzwiedziem ſadłem á będzieſz przikładał: rozwięznie. FalZioł I 66a; Też korzeń ſam wyſokie^go ſlazu/ s wieprzowem ſadłem ſtłucżony á przyłożony na wrzod twardy: miękczy gi y roſchodzi ſie pod nim FalZioł I 81b; Thakież ſie zbiegaią [pchły] na drzewo Iezowym ſadłem pomazane. FalZioł IV 16d; gdy ktho krwią pluie/ wezmi ſadła ribie^go/ Roſpuſć z ocztem dobrim day pić choremu, á przeſtanie. FalZioł IV 45b, I 12d [2 r.], 14c, 19c, 22c, 27c (65); Mącz 3c; á ten proch z niedźwiedźim ſádłem zmieſzay/ á pomazuy gdźie chczeſz by ſye włoſy kocháły SienLek 47; Też żołć záięcza z węgorzowym ſádłem/ puſzczána w vſzy głuchość y brzmienie w vſzu odpądza. SienLek 72; Spuchłe łono niewieśćie/ Wilczym ſádłem mázáć/ ſklęśnie SienLek 118; Nátłucz ſzáłwijéy y bobrowych ſtroiów/ z ſádłem kápłunim/ á tym pomázuy członki drżące/ ktoré trzęſáwicá ruſza. SienLek 142v, 47v [2 r.], 49v, 67, 71v, 73v (45); ſámy wrzaſki/ ſkoki/ huki/ puki káżdego vbiją/ że ſobie cżáſem drugi pſiem ſádłem boki máże. A práwie pſiem ſádłem/ bo mu też ták przyſtoi (marg) Przygody wſzetecżnych. (–). RejZwierc 103v, 165; [Sadlo vyeprzove unctum ReuchlinBartBydg Xv, L3v; Wezmi pſiego ſedła/ a onym maż [gdy koń złamie nogę] SprLek D3v].

W połączeniu z rzeczownikiem będącym nazwą zwierzęcia (wyjątkowo 1 r. „człowieka”) [w tym: kogo (1), czego (3), po czym (1); zawsze: sadło + nazwa] (5): Sadło kur młodych więczey zagrzewa niżli ſtarych. FalZioł IV 19b; Sadło kożdey riby/ morzkiey, rzecżney, ſtawowey, y z kądkolwiek będzie, Gdy rozſpuſci oleiem przycżyniwſzy cżyſtego miodu, cżyſci ocży od zaćmienia/ od mgły FalZioł IV 45b, V 115v; Item wkracowſkyey ſtronye kſzyedzu yednemv vkradl szadlo po yednym wyeprzu y zupiczą bląkithna przed seſſczya lath LibMal 1545/98; LIcurgus Krol Attheńſki/ [...] zmyſlił ſobie chorobę ſuchą [= suchoty] być/ záwoławſzy ku ſobie rad ſwoich/ powiedźiał im: iż inácżey iego chorobá nie może być vlecżoná áż ſadłem muſzę być námázan co natłuſtſzego cżłowieká. BielSpr 49.

W charakterystycznych połączeniach: sadło gęsie (20), jastrzębie, jaźwcowe (3), jeżowe, kacze (9), kapłonie (3), kiernozie, kokodrylowe, kokosze (14), lipieniowe (2), lisie (5), łabęcie, niedźwiedzie (19), przepierzycze [= przepiórcze], psie (11), rybie (2), świnie (2), węgorzowe (2), wężowe, wieprzowe (25), wilcze (3), zajęcze (5), zdebiowe [= żbikowe]; sadło kur młodych, ryby, wieprza, po wieprzu; sadło czyste, niesolone, słone (2), stare (42), świeże (4).