[zaloguj się]
[pdf]

SADOWIĆ SIĘ (8) vb impf

sie (7), się (1).

a oraz o jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf sadowić się
indicativus
praes
sg pl
1 sadowimy się
3 sadowi się sadowią się
praet
pl
3 m pers sadowili się
m an sadowili się

inf sadowić się (1). ◊ praes 3 sg sadowi się (4). ◊ [1 pl sadowimy się.] ◊ 3 pl sadowią się (1). ◊ praet 3 pl m pers sadowili się (1). m an sadowili się (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w. s.v. sadowić.

1. Zajmować miejsce; discumbere Vulg; considere, sidere Cn (7):

sadowić się około kogo (1): gdy Pan ſiedział w iednym domu/ álić wiele grzeſznikow y iáwnogrzeſſnikow/ przychodząc/ ſádowili ſie około Iezuſá/ ſpołu y z zwolenniki iego. Leop Matth 9/10.

sadowić się gdzie (2): Okrętów wſzyſcy ludźie ſwoich odbieżeli/ Zeby to okrućieńſtwo nie zwykłé widźieli. Iedni ſie ná págorkách ſádowić poczęli/ [...] Buk/ ſoſná/ lipá drugié ná ſobie nośiła. GórnTroas 70. Cf Zwrot.

Zwrot: »za stoł się sadowić« (1): Byk ná iedney łące chodził: Tedy ſie lew k niemu przygodził: A łágodnie s nim rozmawiał/ Y ná wiecżerzą go pozwał. [...] Byk kiedy iuż domá byli/ A zá ſtoł ſie ſádowili: Do kuchniey też trochę poźrzał BierEz K4.
Przen (3): OrzList h2v; Y rádzęć dayćie temu Papieżowi pokoy/ ná wyſokiey ſkále on śiedźi/ głęboko ſye ſádowi/ nie dośiągniećie go/ áni podkopaćie ſye podeń OrzRozm F4.

[sadowić się u kogo: Cnota y godnosc wolno sobie chodzą/ do iednégo ſie narodu nie przywięzuią: nie gárdzą té Mázurem áni Litwinem/ iáko kogo widzą ſobie bydź przychylnym/ ták ſie v niego ſádowią CerGór 53.]

[sadowić się gdzie: WujPosN 1584 I 15 (Linde) cf Szereg.]

Zwrot: »pod prawem się sadowić« (1): yeſtći koſcyoł [...] yáko ine zebránya w myeśćyech/ kſyęſtwyech/ álbo kroleſtwyech/ ktore ſye dla doczesney wczáſnoſci/ obrony/ y pomocy ſpolney pod yednym práwem y rządem ſádowyą KromRozm II a4v.
[Szereg: »sadowić się i gruntować«: świát nas iuż opuſzcża/ á my ſie go przed śię puśćić nie chcemy: [...] on ginie/ á my ſie ták ná nim ſádowimy y gruntuiemy/ iákobychmy tu wieki przebyć mieli. WujPosN 1584 I 15 (Linde).]
a. Gromadzić się, zbierać się (1): Gęśi moc wielka w łęgu ſzcżebietliwych/ Kácżek łákomych/ łábęći krzykliwych. W domu obfitość ſádowi ſię wſzędźie Kurow pogrzędźie. KlonFlis Cv.
2. Opierać się, zasadzać się na czymś [na czym] (1): To nas ten wielki Philoſopch [!] vczy tego/ iż kożda dowodna á nie omylna náuká/ y gruntowna wiádomość náſzá/ ná pewnéy przyczynie ſye ſádowi OrzQuin T; [Apolog 81; A ono miał Luter do Rzymu z ſwoią Ewányelią iść/ y tám ią z drugimi conferowáć [...]. Czego iż nie czynił/ tedy téż niebeſpieczno ſádowić ſye ná iego náuce: bo prudentia carnis mors eſt. JanSyjon 95 (Linde)].
3. [W funkcji strony biernej: Być odbudowywanym:
Fraza: »wieś się sadowi«: Ale iż ją [wieś] byli Tatarowie in a. D. 1558 zburzyli, przeto zasię znowu poczęła się sadowić. LustrRus I 176.]

Synonimy: 1. siadać; a. gromadzić się, kupić się, schadzać się, zbierać się, zgromadzać się.

Formacje współrdzenne cf SADZIĆ.

JR, (LW, MC, MN)