![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
| « Poprzednie hasło: PRZYWROCICIELKA | Następne hasło: PRZYWROCIĆ SIĘ » |
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}
PRZYWROCIĆ (245) vb pf
-ó- (35), -o- (8); -o- OpecŻyw (4), MurzNT; -ó- : -o- Mącz (13:3).
| inf | przywrócić |
|---|
| praet | ||||
|---|---|---|---|---|
| sg | pl | |||
| 1 | m | przywróciłem | m pers | przywrócilismy, -smy przywrócili |
| 2 | m | przywróciłeś, -ś przywrócił | m pers | -ście przywrócili |
| 3 | m | przywrócił, przywróci(e)ł | m pers | przywrócili |
| f | przywróciła | m an | ||
| n | przywróciło | subst | przywróciły | |
| plusq | ||
|---|---|---|
| sg | ||
| 3 | m | był przywrócił |
| imperativus | ||
|---|---|---|
| sg | pl | |
| 2 | przywróć | przywróćcie |
| conditionalis | ||||
|---|---|---|---|---|
| sg | pl | |||
| 1 | m | bych przywrócił | m pers | bysmy przywrócili |
| 2 | m | byś przywrócił | m pers | |
| 3 | m | by przywrócił | m pers | by przywrócili |
| impersonalis | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| praet | przywróc(o)no, przywróc(o)no jest | |||||
| participia | ||||||
| part praet act | przywróciwszy | |||||
inf przywrócić (79). ◊ fut 1 sg przywrócę (21). ◊ 2 sg przywrócisz (5). ◊ 3 sg przywróci (12). ◊ 1 pl przywrócim (1). ◊ 3 pl przywrócą (1). ◊ praet 1 sg m przywróciłem (2). ◊ 2 sg m przywróciłeś, -ś przywrócił (5). ◊ 3 sg m przywrócił (54), przywróci(e)ł LibMal (2). f przywróciła (4). n przywróciło (2). ◊ 1 pl m pers przywrócilismy, -smy przywrócili (2). ◊ 2 pl m pers -ście przywrócili (1). ◊ 3 pl m pers przywrócili (3). subst przywróciły (1). ◊ plusq 3 sg m był przywrócił (1). ◊ imp 2 sg przywróć (17). ◊ 2 pl przywróćcie (1). ◊ con 1 sg m bych przywrócił (1). ◊ 2 sg m byś przywrócił (2). ◊ 3 sg m by przywrócił (16). ◊ 1 pl m pers bysmy przywrócili (4). ◊ 3 pl m pers by przywrócili (1). ◊ impers praet przywróc(o)no (2) SkarJedn, LatHar, przywróc(o)no jest (1) BartBydg. ◊ part praet act przywróciwszy (4).
Sł stp notuje, Cn s.v. przywracam kogo do ojczyzny; szlachcicem czynię; Linde XVII w.
- 1. Spowodować ponowne pojawienie się czegoś, co było i przestało istnieć
(68)
- a. O zdrowiu (23)
- b. Wznowić władzę, obyczaje, praktyki lub elementy kultu (9)
- c. O uczuciach i wartościach duchowych (17)
- d. O osobach (1)
- 2. Oddać, zwrócić
(69)
- a. O terytoriach, majątku itp.
(45)
- Przen (8)
- α. Zrekompensować straty, dać odszkodowanie (6)
- b. O osobach
(8)
- Przen (1)
- c. O utraconych urzędach, godnościach, przywilejach itp. (11)
- d. Zwrócić to, co zostało ukradzione (3)
- a. O terytoriach, majątku itp.
(45)
- 3. Spowodować powrót, pozwolić wrócić na miejsce, które się wcześniej opuściło
(71)
- Przen (4)
- a. O dostojeństwach, urzędach, przywilejach itp.
(22)
- Przen (1)
- b. O majątku i posiadłości (3)
- c. O Bogu (11)
- 4. Sprawić, że ktoś albo coś stanie się znowu tym albo takim jak poprzednio (34)
- 5. Zwrot: »ku żywotowi przywrocić« = ułaskawić od wyroku skazującego na śmierć (1)
- *** Dubium (1)
- *** Bez wystarczającego kontekstu (1)
przywrocić komu, czemu (7): A gdyby mu chciał zaſię mocz iego [magnesu] przywrocić odiętą tym cżoſnkiem/ tedy gi namocż w kozłowey krwi przez nocz FalZioł IV 55d; Andrzey Aurya [...] przywroćiwſzy wolność oycżyznie/ vdał ſie ná zgodę z Ceſárzem BielKron 206; Rácż Pánie Boże przywroćić pokoy Kośćiołowi ſwemu WujJud 215v; CzechEp 207; Pánie/ zali w tym czáśie przywroćiſz kroleſtwo Izráelowi? WujNT Act 1/6. Cf »nazad przywrocić«, »przywrocić stracone«.
przywrocić przez co (2): boſtwo zátáione/ nie tylko cáłość cżłowiecżeńſtwa [Chrystusowego] [...] przez zmartwychwſtánie przywroćiło/ ále też [...] CzechEp 150; [śmierć] Wźięłá nam mężá tego/ który przez ſwé cnoty/ Mógł był ieſczę przywróćić ón dawny wiek złoty. KochTarn 75.
W przeciwstawieniu: »przywrocić ... stracić« (1): Poćieſz mię dźiś Duchem ſwym świętym/ á pomoż mi też ſłowem twoim/ przywroć weſołe zbáwienie/ ktorem ſtráćił prze grzechy moie. ArtKanc M.
»[komu czym] przywrocić [co] stracone« (1): A oni ná pomſtę chcąc tym ſobie przywroćić pańſtwá ſtrácone/ inſzych ſobie kápłánow y Patryarchow okrom woley Papieſkiey nacżynili SkarJedn 208.
»utraconą rzecz przywrocić« (1): Rem perditam restituere, Vtráconą á záſzłą rzecz prziwróćić. Mącz 413d.
»zasię, znowu przywrocić« [szyk zmienny] (2:1): FalZioł IV 55d; Ten [Jeroboam II] przywroćił záſię [Ipse restituit] gránice Izráelſkie od Emáth áż do Morzá ku puſzczy BibRadz 4.Reg 14/25; wſzyſtkié rzemieſłá/ wſzyſtkié náuki/ którémi ludźmi zoſtawamy/ oni ſámi [Niemcy] ná świát podáli/ y znowu iákoby świátu przywróćili. OrzJan 64.
przywrocić czym (5): prośił[em] iżby mi dáłá máło odpocżynąć/ áby záſię kreẃ przyſtąpiłá/ ktora byłá dla boiáźni we mnie zginęłá. Rzekłá záſię/ iż ia tobie kreẃ przywrocę potráwámi ktoreć przypráwię korzenno BielKron 458v; Oko przywroćił krzyżem S. y Philozophá náwroćił [św. Epifaniusz]. SkarŻyw 454, 298; Lewitá Wáwrzyniec dobrą rzecż ſpráwił. (–) Ktory znákiem krzyżá S. ślepym wzrok przywroćił. LatHar 443. Cf »zdrowie przywrocić«.
»zasię (a. zaś) przywrocić« = iterum reddere PolAnt (4): BibRadz 2.Mach 14/46; BudBib 2.Mach 14/46; A bez pochyby/ áboć [Pan Bóg] zdrowie záś przywroći będzieli to z [...] twoim pożytkiem/ ábo ćię przez ćieleſna [!] śmierć przywiedzie do lepſzego żywotá KarnNap E3; GórnTroas 19.
»zdrowie przywrocić« [w tym: czym (1)] [szyk zmienny] (7): KrowObr 96; Ná ktorego [Abrahama] prośby przywroćił Pan zdrowie Abimelechowi/ y płodność w domu żonam iego. BibRadz Gen 20 arg; KarnNap E3; SkarJedn 304; GórnTroas 19; LatHar 536, 648.
»zasię (a. zaś) przywrocić« [w tym: komu (2), do czego (1)] [szyk zmienny] (3): [Ezechiasz] ſłużbę bożą y zakon przez Moiżeſzá vſtáwiony záſię do kościołá ludzyem przywroćił y poſtánowił BielKron 88v, 463v; WujJudConf 206.
przywrocić k(u) komu (3): A ták miły pánie przywroć kſobie zwykłe miłoſierdzie twoie/ á vkaż nam łáſkę twą RejPs 135, 170v. Cf »przywrocić pierwsze«.
»przywrocić stracone [co]« (1): maſz ná pokutę ſie vdáć/ ktorać záś pomoże z tych grzechow/ przywroćić ſtráconą łáſkę Bożą KarnNap C3v.
»zaś (a. zasię), znowu przywrocić« [w tym: na kogo (2), z czego (1)] (3:1): RejPos 179v; Y mamy wielką nádzieię w łáſce á dobroći Boſkiey że [...] naywiętſzy ſkarb ſtarożytney á Powſzechney Wiáry Chrześćiáńſkiey/ [...] záśię iey [Koronie] cále będzie racżył przywroćic [!]. WujJud Bv; KarnNap C3v; nie chćieymyż ſię w grzechy ſwowolnie wrácáć/ bo ták cżyniąc te dáry vtráćim/ á gniew Boży z nowu ná ſię przywroćim. ArtKanc N8.
przywrocić komu (2): Leop Iob 39/12; [w czasie potopu] wſpomniał P. Bog ná Noego/ y ná ſtworzenie ſwoie [...]/ iſz im przywroćić ziemię/ [...] miał SkarŻyw 270.
przywrocić do czego (5): BudBib 4.Reg 16/6; by iedno ná to przyzwolić chćiał [papież Grekom]/ żeby Ceſarſtwo Rzymſkie do Cárogrodu iáko było pierwey przywroćił/ á iednego Ceſarzá vcżynił. SkarJedn 256; y wſzyſtkie ony kráiny ſobie y ſwym brátom przez Kazimierzá wydarte odyſkał/ y do Litwy przywroćił StryjKron 437; Przeto gdy podługym afortunnym mięszkaniu Iey Kr. M. ztego swiata zeydzie. tedy te dobra zwiana oswobodziwszy dostołu naszego przywrocic bedziem powinni. ActReg 45. Cf »zasię przywrocić«.
przywrocić komu, czemu (15): Dziś mi Pan Bog przywroći dom Iſráelſki kroleſtwo oycá mego. Leop 2.Reg 16/3, 2.Par 26/2; BielKron 105, [3322]; Tedy Krol onę źiemię nie ſpráwiedliwie od rycerzá dzierżáną przywroćił ſynowi rycerzá vmárłego. HistRzym 75, 105v, 106; Ten Edgárdus w pobożnym pánowániu ſwym/ wybáwił zwygnánia ś. Dunſtaná y wſzytko mu przywroćił. SkarŻyw 509; Temuż to Ottonowi Lew Papież pod przyśięgą/ wſzytkie páńſtwá/ ktore do Ceſárſkiey ſtolice przedtym należáły przywroćić muśiał. NiemObr 63; SarnStat 1037, 1057, 1186; Nuż Virgiliuſzowi Auguſt iák przywroćił Role właſney Oycżyżny PaxLiz A2v. Cf przywrocić komu czym, »zasię przywrocić«.
przywrocić komu czym (1): ktorego [...] chrześcjaninem być oſądźili i wſzyſtko mu co przedtem miał iaſnem decretem przywrocili. MurzHist V2v.
przywrocić ku komu, ku czemu (6): Ale wſzytkie ine ſpráwy Ieroboámowe/ [...] iáko przywroćił Dámáſzek y Emáth ku Iudźie miedzy Izráelity/ Otym nápiſano ieſt w Kronikách Krolow Izráelſkich. BibRadz 4.Reg 14/28; SarnStat 1027. Cf Zwroty.
W porównaniu (1): [Ziemie Wołyńskie ku Koronie Polskiej] iáko ku właſnému ćiáłu właśćiwé iego członki przywróćiliſmy. SarnStat 1027.
W charakterystycznych połączeniach: przywrocić cesarstwo, dobra, dochody, dom, dziedzictwo (2), krainy, krolestwo (3), co komu należało, państwo, pola, role, rzeczy oderwane (3), wszy(s)tko (co przedtem miał) (3), ziemię (7).
»zasię (a. zaś) przywrocić« [w tym: do czego (1), komu (1), ku komu (1)] [szyk zmienny] (3): Then [Azariasz] potym gdy záſnął Krol z oycy ſwymi/ pobudował Eláth y przywroćił ie záś do Iudy [et restituit eam ipsi Iehudah]. BibRadz 4.Reg 14/22; dobrze by ſie ſtáło żebyś tego to rycerzá Grzegorzá walecżnego ſobie zá mężá poięłá/ ktoryſz Kroleſtwo ku tobie záſie przywroćił. HistRzym 35v, 35.
przywrocić czym (1): Acż wiele wiemy s piſmá ſwiętego rozmáitych drog [...]/ iáko mamy [...] ku onemu ſtráconemu kroleſtwu náſzemu przychodzić/ ktore nam náſz miłośćiwy Pan dziwnemi ſpráwámi ſwemi przywroćić racżył. RejPos 132.
»zasię (a. zaś) przywrocić« [szyk zmienny] (2): Onći [Pan] mnye ſam dzyedzictwo me záś mile przywroći/ Wſſytkich nyedoſtátkow moich łáſkáwye vkroći. LubPs D3; RejPos 54.
»stokrotnie przywroćić« (1): A gdy ćierpliwy będzieſz/ Bogći wſzytko ſtokrotnie z Iopem [tj. jak Jopowi] przywroći. SkarŻyw 36.
przywrocić ku komu (1): Dzięki cżynię wam Bogom y Boginiam/ żeśćie mnie vćieſzyli/ á tho moie miłe dziećię ku mnie przywroćili. HistRzym 26v.
przywrocić do kogo (1): [Achitofel do Absaloma:] A (ták) przywrocę wſzytek lud do ćiebie/ á gdy przywrocę káżdego mężá ktorego ty ſzukáſz/ (tedy) wſzemu ludowi będzie pokoy. BudBib 2.Reg 17/3.
przywrocić komu (1): [Panna Maryja się modli:] Przeto proſſę [...]/ racży mi go [mego syna] przywrocitz/ Oto iuż trzeci dzień iako vmarl OpecŻyw 163v.
przywrocić na co (4): Leop Ier 28/4; y zbiorę was ze wſzech Narodow [...] y przywrocę was ná to mieyſce/ z ktoregom was poimánych záprowádził był. CzechRozm 117. Cf »przywrocić na ojczyznę«.
przywrocić dokąd (8): Kandelous rzekł do brátá/ tęn [człowiek] mię wybáwił [...]/ chcę go theż áż do Ceſarskich zamkow we zdrowiu przywroćić. HistAl L8v; Leop Ier 23/3; [mówi Pan:] y przywrocę ie [lud Izraelski] do źiemie kthorąm dał oycom ich/ y poſiędą ią. BibRadz Ier 30/3, Ier 50/19; BudBib 3.Reg 8/34, Ier 29/14, 32/37; SkarŻyw 347.
przywrocić skąd (2): Przywroćże nas Pánie náſz z wyęzyenya náſzego/ Iák wody kthore płyną s wſchodu ſłonecżnego/ A obżywyáyą zyemyę cżáſu nyepłodnego. LubPs cc5v. Cf »przywrocić z wywołania«.
W porównaniu (1): LubPs cc5v cf przywrocić skąd.
»przywrocić wywołane, wygnane, z wywołania« = ab exilio revocare Miech, Mącz; exules reducere Mącz [szyk zmienny] (2:1:1): wſzakoż on ſkoro po ſmierci otcowej niżli kroleſtwo prziiął, wſzytkie biſkupy wywołane prziwrocił MiechGlab 48; KromRozm III P6; Exules reducere, wywołáne prziwróćyć. Mącz 96d, 505b.
»przywrocić zasię« (1): dał ie był [Bóg Żydów] w niewolą do Bábilonu/ á ſkoro go vbłagáli/ przywroćił ie záſię/ y oſiedli niedawno ſwe pirwſze kráiny. BielKron 113.
przywrocić do czego (1): A Ták gdy przyidą ná ćię [narodzie izraelski] wſzytkie słowá te/ błogosławieńſtwo y przeklęctwo/ ktorem dał przed ćię/ tedy przywroćiſz (ie) do ſercá twego [...] Y wroćiſz ſię do Iehowy BudBib Deut 30/1.
»na pierwsze miejsce [co] przywrocić« (1): In locum antiquum gratiae et honoris restituere, Ná pierwſze mieyſce łáſkę y doſtoyność prziwróćić. Mącz 414a.
przywrocić czemu (1): zbuduy Ołtarze/ któréś wywróćił: przywróć Kośćiołom Plebany/ któréś wygnał OrzQuin C4.
przywrocić ku czemu (4): Y przywroćił ſtárſzego nád podcżaſzymi ku podcżáſtwu iego BudBib Gen 40/21. Cf Zwroty. [Cf b. przywrocić ku czemu MurzHist D2v.]
przywrocić na co (11): Ateńſcy pánowie [...] rozgniewáli ſie bárzo [przeciw Aleksandrowi] [...]/ ieſliby Stráxagony nie przywroćił ná kſięſtwo. HistAl D5; wſzákże potym Suleyman Ceſarz Turecki przywroćił go [wojewodę Petryłę] ná ſwe Woiewodſtwo Wáłáſkie/ ná ktorym trwał áż do ſmierći w pokoiu. BielKron 424; BudBib Gen 41/13; [cesarzowa] ſtáráłá ſię znowu o to/ áby Sylweryus Papież przywroćił ná ſwe mieyſce Antymá/ á zrzućił Menę. SkarJedn 135; Y przetoſz Papieſz Athánázego ná Biſkupſtwo przywroćił SkarŻyw 391. Cf Zwroty.
W przeciwstawieniu: »zrzucić ... przywrocić« (2): Phocyuſa z ſtolice Cárogrockiey zrzucono/ á Ignácego przywrocono wedle liſtow Papieſkich. SkarJedn 143, 135.
»na stolicę przywrocić« (4): Y odpiſał iey [papież cesarzowej]/ iż ia Heretyká dla ſwey złośći przeklętego/ nigdy ná tę ſtolicę nie przywrocę. SkarJedn 136, 137, 138, 223.
»zasię (a. zaś) przywrocić« [w tym: ku czemu (2), na co (2)] (4): nye mogł tego ná nim [na papieżu] Ceſarz [...] przewyeſć/ áby Anthemiuſá [kacerza] záś ku biſkupſtwu przywroćił KromRozm III P5v; [Henryk] Konneſtábliuſá Mommeráncya záſię przywroćił ná ſwe mieyſce [...] y vrząd BielKron 229, 324v; Natalibus restituere, id est, nobilitare, Vrodzonego ſliáchćicá który ſie niewolnikiem cziym ſtał/ záś ku śliachectwu prziwroćić. Mącz 241c.
przywrocić ku czemu (2): Vrząd [...] przywrocił go ku dobrum i doſtoieńſtwám iego MurzHist D2v. Cf Zwrot.
przywrocić w co (1): Mącz 414a cf Szereg.
przywrocić do czego (4): WujJudConf 64; SkarJedn A6; Abowiem z wielu niebeſpiecżeńſtw wyſwobodźił mię wybáwićiel moy: błądzącego mię do gośćińcá przywroćił/ [...] ſmutkiem ſtrwożonego ćieſzył LatHar 560. Cf »przywrocić do straconego [czego]«.
przywrocić komu (1): Miły panie y kiedyż na mię wezrzyſz racży przywrocić duſzę moię mnie á wybaw ią od złoſći ich [przeciwników moich] WróbŻołt 34/17.
przywrocić ku komu, ku czemu (3): vżalił ſye Bog z nyewymownego miłoſyerdźya ſwego [nad ludźmi zmamionymi od czarta]/ á vpad ich nápráwić/ y kſobye ye przywroćić raczył KromRozm III A8v. Cf »przywrocić ku ojczyznie«.
przywrocić ku komu od czego (1): Przywrocę was ku ſobye od błędu káżdego/ Nye inák yáko z morzá bárzo głębokyego. LubPs P5v.
przywrocić w co (1): Y gdy wyſtąpili prośić pocżnie S. Iágnieſzká Páná Bogá/ áby ná obiaśnienie cżći y mocy ſwey Boſkiey/ duſzę w ono martwe ćiáło przywroćić roſkazał. SkarŻyw 69.
W porównaniu (1): LubPs P5v cf przywrocić ku komu od czego.
W charakterystycznych połączeniach: przywrocić duszę (2), wszytek lud; przywrocić do Boga, do Chrystusowej owczarnie, do gościńca, do serca [czyjego]; przywrocić k(u) sobie.
»przywrocić ku (straconej) ojczyznie« (2): RejPos 100; Vkazał ſie thedy Pan Kryſtus/ áby ſtrácony narod ludzki wybáwił/ á przywroćił gi ku oycżyznie niebieſkiey/ s ktorey był wyrzucon RejPosWstaw 21v.
»ku pi(e)rw(sz)emu [czemu; w tym: zdrowiu (3)] przywrocić« (11): RejPs 120v, 177; [lekarz Aleksandrów] tho obiecował Alerandrowi [!]/ iż przez ieden trunk miał go przywroćić ku pirwſzemu zdrowiu [ipsum ad sanitatem pristinam revocaret]. HistAl E2v; LubPs L2v; HistRzym 82; BiałKat 383v; Poniewaſz ludzie zárázliwi kroleſtwo oycow moich poſiedli/ vmyſliłem toſz Kroleſtwo ſobie oſwobodzić/ ábych ie poſtánowił y ku pierwſzemu ſtanu przywroćił [ut restituam illud ut erat prius]. BudBib 1.Mach 15/3; tę Ziemię Króleſtwu Polſkiému [...] przywrácamy/ y ku piérwſzému ſtanowi przywróćić y oné złączyć vmyśliliſmy. SarnStat 1038 [idem 1058, 1188], 13, 1058, 1188.
»przywrocić ku prawu« (1): ták powołánego [przysiężnicy z wójtem] przywrocą ku práwu ſwemu/ y powyſzſzą Práwo iego GroicPorz ov.
»przywrocić ku straconemu [czemu]« (1): on [Chrystus] przez ſrogość męki ſwoiey to nam wſzytko v Bogá Oycá ſwego przeiednáć racżył/ ták że nas záſię przywroćił ku ſtráconemu dobremu náſzemu RejPos 142v.
»przywrocić pod moc panowania« (1): Redigere in deditionem Imperii, Przywróćyć á przywłáſzćić pod moc pánowánia ſwego. Mącz 92c.
»zasię przywrocić« (1): RejPos 142v cf »przywrocić ku straconemu«.
»przywrocić ku zdrowiu« (4): Chwałá tobie Pánie IEzu Chryſte/ ktoryś od ſzátáná ſkurcżoną niewiáſtę/ przez ośmnaśćie lat/ łáſkáwie ku zdrowiu przywroćił. LatHar 538. Cf »ku pierwszemu przywrocić«.
»ku żywotu, do żywota przywrocić« = wskrzesić [w tym: komu (1), czym (1)] (3:1): Drugie tákże dziećię ná płácż y prośbę mátki ku żywotu modlitwą ſwoią przywroćił [św. Wincenty]. SkarŻyw 311, 412, 436, 600.
»przywrocić a przywłaszczyć« (1): Mącz 92c cf »przywrocić pod moc panowania«.
przywrocić do czego (3): on [Bóg] też w nim [w Synu swym] ſobie przeiednány/ [świat] do łáſki ſwoiey y miłośći przywroćił. CzechEp 187. Cf Zwroty.
przywrocić komu w co (2): A toć były ony wdzyęcżne ofiáry [krwawe ze Starego Testamentu] Bogu oycu náſzemu/ [...] figuruiąc przed ocżymá iego onę ſwiętą kreẃ á niewinną iego iedynego ſyná/ ktora miáłá [...] przywroćić mu w łáſkę cżłowieká onego vpádłego. RejPos 104. Cf »przywrocić zasię«.
przywrocić w co (3): Láſká twa / Boże wiecżny/ z nicżego ſtworzyłá/ Táż/ gdy nas grzech potráćił/ w wolność przywroćiłá. GrabowSet X3. Cf przywrocić komu w co.
przywrocić czym (1): [Bóg zesłał swego Syna] ktoryby ludźye [...] náuką ſwą [...] ku vznányu bogá práwego/ á wypełnyányu woley yego przywyodł y przywroćił. KromRozm III Bv.
»przywrocić zasię« [w tym: komu w co (1), do czego (1)] [szyk zmienny] (2): á iż [Jezus Krystus] to ſpráwił [tj. pokonał szatana] przez ſrogą śmierć á mękę ſwoię/ á przywroćił záſię [narod człowieczy] do onego pirwſzego miłoſierdzya y błogoſłáwieńſtwá Bogá Oycá ſwoiego niebieſkiego RejPos 344v, 104.
Funkcje współrdzenne cf WROCIĆ.
MC