1. Wyrażać zgodę, pozwalać; zatwierdzać; consentire Vulg, Mącz, PolAnt, Cn; assentiri (assentire) Mącz, Modrz, Calep, Cn; acquiescere HistAl, Mącz, Calep; annuere, comprobare Mącz, Cn; astipulari, condescendere, consciscere, ratum habere Mącz; accedere, admittere, approbare, inclinare, probare, recipere Calep; assentari, concedere Cn (93): KrowObr 147; Leop Act 22/20; BielKron 108v, 141, 357v, 362v; Ratum mihi est, Przyzwalam/ potwierdzam/ zdami ſie/ podobami ſie/ chcę áby ták było. Mącz 347c, 286b, 341c, 347c, 373a, 386b, 416d, 417a; GórnDworz Bb4; Márſzałek potym dał znáć iż Koronę máią/ Kłáść ná Krolá/ ieſliże wſzyſcy przyzwaláią. Brzmiał Koſcioł/ Fiat/ Fiat StryjWjaz C3; niepożytecżnych też poddánych máiętność/ choćiaby oni nieprzyzwaláli/ wolno [...] ná ſwoy pożytek obrácáć ModrzBaz 48v; SkarJedn 287; Wymowki nie máſz/ gdy przyiáćiel prośi. (–) Przyzwalam/ kiedy o ſłuſzną rzecż prośi. KochOdpr A4; SkarŻyw 294; GórnRozm E; Acquiesco, Rei alicui quietis et otii gratia innitor – Przeſtawám, Przizwolam. Calep 18b, 12a, 25b; SkarKazSej 694a.

przyzwalać komu [w tym: na co (1), aby (1)] (2): Leop Lev 20/5; Abdiás podſkárbi krolá Acháb/ nie przyzwalał krolowi ná zły vcżynek BielKron 84v.

przyzwalać czemu (4): Ten liſt/ gdy obec ſłyſzáłá/ Więtſza cżęść iuż przyzwaláłá: Krolewſkiemu przykazániu/ Y ku poborow dawániu. BierEz F, R; OpecŻyw 8v; Euſculus tedy [...] rzekł/ aby żadnim obycżáiem nie przizwaláli ſlowam Alexandrowym HistAl D5v.

przyzwalać k(u) czemu (5): BierEz F; LibLeg 10/148; BielKron 99v; Pedarius, Pan rádny który tilko przizwala ku temu co wyſzſzy pánowie rádzą Mącz 294a; HistRzym 96v.

przyzwalać na co (50): BierEz F2; BielŻyw 83; [Martinus z Dusznik zeznał] Iſch na kradzieſch kthorą Maczyey yego Thowarziſch [...] yeſth vczinill on przizwalyall LibMal 1547/136; MurzHist H3v; MurzNT 76; Diar 54; Mąż niemoże żony káráć o cudzołoſtwo/ [...] Ieſli po cudzołoſtwie s nią mięſzka. Abowiem przes to zda ſye przyzwáláć ná iey vczynek. GroicPorz llv, c3, gv; RejWiz 28v; (nagł) Theodozius Rzymſki. (–) TEgo gdy áż pod niebo pochlebcá wychwalał/ Ten długo ćicho milcżąc/ ná wſzytko przyzwalał. RejZwierz 16v; á gdy ſie [młodzieńcy izraelscy] miłoſcią zápalą [...] niechay im ni nacż nie przyzwaláią BielKron 43; Zydowie mienią być Ezdráſá Máláchiaſzem/ y ſwięty Ieronim ná to przyzwala. BielKron 96v; Ceſarż Kárzeł [...] dáł wywołáć iáwnym dekretem Luterá/ ále ich máło było co ná ten dekret przyzwaláli BielKron 197v, 13 [2 r.], 59v, 84v, 105v, 193 (20); Mącz 383b; RejAp 162; RejPos 102; BudBib Esth 14/12; WierKróc A2, A4; Niemoże záprawdę ſerce waśnią/ gniewem/ ábo iáką popędliwośćią wzruſzone/ áni rozumowi dáć śię rządźić/ áni ná prawdę przyzwáláć. ModrzBaz 27, 26; SkarJedn 215; ActReg 76; Suffragator, Qui in creandis magistratibus suffragium fert – Ten ktori przizwalia mowa wiwodną napotwierdzeniu [!] rzeczi pozadanei. Calep 1027a; WujNT 512; SarnStat 89; VotSzl D4v; Przyzwala ná małżeńſtwo/ y hoyny/ y śmiáły: Pan młody bez bacżenia/ iák kot zágorzały. KlonWor 68; [ZapKrakBiec 1543 9/247]. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

cum inf (2): przeto przyzwalaią gich [okonie] pożywać chorim doctorowie FalZioł IV 42c; RejJóz N7v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: na to (4); aby] (6): LibMal 1546/113; RejKup ee4v; Leop Lev 20/5; iż krol nieprzyzwalał ná to/ áby było zábito Abnerá ſyná Nerowego. BibRadz 2.Reg 3/37; A gdy inego dzyedzicá nie było/ wiele ich ná to przyzwaláło áby tego cżekáli ieſli ſie ſyn vrodzi áby był dzyedzicem BielKron 127, 313.

W charakterystycznych konstrukcjach: dopełnienie dalsze wskazujące na przedmiot zgody (czemu, ku czemu, na co) wyrażone jest ogólnikowo zaimkiem (30), rzeczownikiem oznaczającym rzeczywisty fakt (17), rzeczownikiem oznaczającym rodzaj wypowiedzi (10).

2. Potwierdzać, zgadzać się z czyimś zdaniem, treścią czegoś, przyznawać słuszność; acclinare, assentire (assentiri) Mącz, Calep; accedere Modrz; astipulari, congruere, consentire, convenire Calep (31): RejJóz Dv; Mącz 383a; Pátrzayże iż Ewányeliſtá piſze/ iż tu niebożątká [faryzeusze] wnet zámilknęli/ á nie śmiał go [Chrystusa] iuż żaden dáley ni ocż pytáć/ y znácży ſie iż przyzwaláć muſieli. RejPos 231; SkarJedn A*; Consentio, Convenio, idem sentio – Przizwaliąm, przeſtawąm natim, Zgadząm ſzie. Calep 245a, 14a, 104b, 107a, 241b, 248b, 330a, 786a.

przyzwalać komu (5): BierRozm 4; Ire in sententiam alicuius Przizwaláć komu/ ták dzierżeć o tym yáko y ón. Mącz 104b, 416d; wſzákże iż Láćinnicy [...] wierzą/ iż Duch S. od oycá y od ſyná pochodzi? przeto ia im przyzwalam/ y znimi ſię iednocżę SkarJedn 292. Cf przyzwalać komu z strony czego.

przyzwalać komu z strony czego (1): Iáko czynią [tj. wypierają się Chrystusa przed ludźmi] [...] y ći/ ktorzy iákożkolwiek ſprzyiáią ábo przyzwaláią Haeretykom z ſtrony religiey WujNT 44.

przyzwalać czemu (4): KromRozm I M3; iedno tylko ſam Duch Swięty/ [wiarę] w ſerce tzłowietze wlewa/ gdy przyzwalamy y dufamy obietnicam y ſlubom Bożym KrowObr 55v; I áczkolwiek Gwiazdárze/ od Gwiazd rozlicznych/ rozmáite obyczáie w ludźiech powiedáią/ á wſzákże temu wiele Náuczonych á mądrych nieprzyzwaláią SienLek 30v; WujJudConf 104v; BudNT Act 28/24.

[przyzwalać k czemu: á zwykł [Bóg] w nich [w sercach ludzi] myeſſkáć yákoby wkoſćyele ſwyętym: Ktzemu przyzwala Apoſtoł S. Páweł/ gdy mowi: Koſćyoł Boży ſwyęty yeſt/ ktory yeſteśćye wy. PańskModlWyłoż B5.]

przyzwalać na co (7): gdy Pan ná ſłowá ſwego Rzeczniká nieprzyzwala/ może ie odmienić y nieprzyiąć ich przed ſkazánim. GroicPorz e2v, e2v, aa3; WujJud a6; Przyzwaláią ná to y wielcy á zbożni [...] Theologowie/ ktorzi tákie ludźie iuż ná przelanie krwie bliżnego oślep bieżące/ Wiecżerzą ſyná Bożego ſpráwuią. ModrzBaz 62v. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym; Zwrot.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: na to (1); iż] (2): RejKup ſ5v; y przyzwalam ná to iż to ſłowko/ przez ſyná/ powod duchá S. znácży. SkarJedn 292.

3. Popierać kogoś, sprzyjać komuś, być czyimś zwolennikiem (3):

przyzwalać komu (2): Biadá tym ktorzy świętą wiárę Kácerſtwem zmázáli: y Heretykom przyzwaláli. SkarŻyw 120, 165.

[przyzwalać na kogo: Przećiw temu [ustanowieniu następcą Aleksandra jego nienarodzonego syna] byli drudzy zwłaſzcżá Perdicas/ ktory przyzwalał zdrádliwie ná Arideuſa brátá Alexandrowego BielKron 1551 29v.]

przyzwalać z kim (1): ſpráwiedliwie tedy okrutnicy/ złoſliwi Bogu przećiwni máią być poháńbieni ſłowy y vcżynki/ kto inácżey cżyni/ przyzwala ſnimi BielKron 253v.

4. Podporządkowywać się, poddawać się, być posłusznym komuś a. czemuś; acquiescere PolAnt (12): ná pále wbijał ś. Boże wyznawce: ktorzy ſię o obrázy záſtáwiáli [...]. Kryli ſię wierni po gorach/ po iáſkiniách. ádrudzj przeſtráſzeni przyzwaláli SkarŻyw 299.

przyzwalać komu (2): Bo ieſli ducha tego [źle radzącego] rady będźieſz naśladowáł/ krom wątpieniá zginieſz/ [...] A także oſtrożnie śię miéi/ abyś mu nieprzyzwaláł MurzHist M3v, L3v.

przyzwalać czemu (7): bo ia ſwą wolą przemagam á ią pod ſwą moc podbyam [...], ale ty ſwey woley poddan ieſtes [...], á przetoż iey ſłużebnikiem będąc oney przizwalaſz BielŻyw 74; WróbŻołt nn7v; BielKom F7v; WujJud 77v, 90; iż dobrzy ludzie podczás ná ćiele ćierpią namiętnośći/ ktorym nie przyzwaláią. WujNT 547. Cf Zwrot.

[przyzwalać k czemu: Iedzćie kto może/ komu ſie chce ieſć/ płáć też kto ma/ ktory niema/ niech przyimie zá dobre. [...] Bá wierá nie/ nieprzyzwáłám [!] ktemu/ bowim iam ſam zá moie pieniądze kupił. Wokabul 1539 H5v.]

przyzwalać na co (2): BibRadz Deut 13/8; Nie mowił tego [Abraham] áni ná táką myſl y pokuſę przyzwalał: ále [...] SkarŻyw 283.

5. Kiwać głową, potakiwać; annuere Mącz, Calep; nuere Mącz (5): Adnuo et Annuo, Przizwalam/ głową kiwam/ dáwam znáć. Mącz 255a, 254d.