[zaloguj się]
[pdf]

PUSZCZADŁO (30) sb n

a oraz o jasne.

Fleksja
sg pl
N puszczadło
G puszcz(a)dł
I puszczadł(e)m

sg N puszczadło (8). ◊ I puszczadł(e)m (22). ◊ [pl G puszcz(a)dł.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Narzędzie chirurgiczne do nacinania skóry, zwłaszcza do puszczania krwi; phlebotomum (phlebotomon), scalpellus (scalpellum) Mącz, Calep, Cn; flebotomium Mymer1; fleubotomus BartBydg; scalper, scalprum Cn (30): Mymer1 36v; BartBydg 59; A gdyby głowa dziecięcza [...] thak ſie odęła iżby z zamkow żywota nie mogła przeyſc. Tedy baba albo puſzcżadłem/ albo cżym inſzem oſtrym: ma głowę przepchnąć/ aby głowa mnieyſza była FalZioł V 34, V 58, 60v; v tákich ludzi gdy ſie tráfi/ ma być ſzyrokiego końcá puſzcżádło/ áby ták ſnádniey gruba kreẃ wychodziłá. Goski *2; Mącz 298a, 370b; SienLek 167 [2 r.], 168v, 178; Iedney nocy/ powiáda/ vkazał mi ſię piękny młodzieniec/ y puſzcżádłem w ięzyk moy vderzywſzy/ krew mi zniego puśćił SkarŻyw 211; Calep 801a, 950b; [ArtNom I].
Zwroty: »puszczadłem posiekać (a. (na)siekać, a. sprzesiekać), siekan(y) (a. posiekan, a. zsiekany)« [szyk zmienny] (6:4): Też zołzy roſpądza ktore bywaią za vſzyma [...]/ gdy ty mieſcza puſzczadłem poſiekaſz FalZioł I 83c, I 9c, V 28, 59, 60v; iż báńká lepiey ciągnie [...] gdy [ciało] będzie głeboko puſzcżádłem ſiekano. Goski *2; Náśiekay mieſtce puſzczádłem gęſto SienLek 171, 170v, 172, 183v; [SpiczZioł 53 (Linde)].

»zacinać, zacięcie, zacięty puszczadłem« = scalpello aperire, scarificare Calep [szyk zmienny] (1:1:3): Ziłki nad koſtkami [...] zacięte puſzcżadłem: pomagaią tym ludziom ktorzy bolenie maią w biodrach. FalZioł V 59, V 58, 59 [2 r.]; Calep 951b.

[Wyrażenie: »puszczadło norymberskie«: [Z inwentarza cyrulika] 10 puszczadł norymberskich, szterzy prostych, a szterzy ze śrzebrem InwMieszcz 1575 nr 202.]

KW