[zaloguj się]
[pdf]

1. SANIE (22) sb pl t

-a- (14), -å- (1); -a- : -å- BielKron (6:1), e z tekstów nie oznaczających é oraz -é.

Fleksja
pl
N sani(e)
G sani
A sani(e)
I sani(a)mi
L saniach

N sani(e) (4). ◊ G sani (2). ◊ A sani(e) (6). ◊ I sani(a)mi (2). ◊ L saniach (8); -åch (4) KrowObr, BielKron (2), SienLek, -ach (3) PudłFr, GostGosp (2), -(a)ch (1).

Sł stp: sanie, sani, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Pojazd na płozach służący głównie do jazdy po śniegu; traha BartBydg, Calep, Cn; vehiculum Mymer1; chamulcus, trahula Cn (21): ZapWar 1514 nr 2172; Mymer1 16; Traha, genus vehiculi rotas non habentis, quia trahit, szanye BartBydg 162; LibMal 1554/183v; kiedy go [renifera] w ſánie záprzęgą przez dwádzieśćiá y cżtherzy godzin vbieży ná nim trzydzieśći mil Niemieckich. BielKron 295; [Witułt] Ná ſto ſáni zákrył ludźi we zbroiach niemáło BielKron 380, 103v, 295, 313, 408v; Potym Krol Sigmunt wziąwſzy ią [księżnę Barbarę] do ſiebie ná ſánie iácháli ná Zamek Krákowſki StryjKron 727; PudłFr 64; Calep 1077a; Kto też ma co budowáć/ źimie ná ſániách drzewá y wſzelákiego cżynu przycżyniay GostGosp 86, 30; [Sanye veha est quoddam genus carri {vehia} ReuchlinBartBydg K3; Są też sanie czwore dwoje, wielkie, dwoje małe: są też dwoje sanie ruskie, długie. InwMieszcz 1574 nr 193].
Zwroty: »na saniach jeździć; jechać saniami« (1;1): LibMal 1544/80; Po kámienie do młynow w dobrą drogę ná ſániách ieźdźić GostGosp 63.

»na saniach, saniami (się) wozić« [szyk zmienny] (3:1): MiechGlab nlb 10; [papieże] Gdy Papieſtwá doſtáną/ tedy ſie beſpietzni ſtawáią/ ábowiem ſie offiárámi mátron bogácą/ y wożą ſie ná Sániach opátrznie/ vbrawſzy ſie pięknie KrowObr 28v; [niewiasty liwońskie, tj. inflanckie] Są hárde prożnuiące/ ſzáty/ vbiory koſztowne noſzą/ tylko ſie ná ſániach Zimie wożą/ á Lećie po wodźie. BielKron 437v; SienLek 92v.

Szereg: »sanie albo włoki« (1): one krainy chocia y lecie tedy bywaią błotne á ſliſkie wſzędy, tak iż też więcey wożą ſaniami albo włokami, niżli kiedy na woziech albo na karach. MiechGlab nlb 10.
2. Urządzenie na płozach służące do młócenia zboża [do czego] (1): Tribulum vel, Tribula, Koláſa/ ſzlifá/ wóz álbo ſánie do młocenia żytá. Mącz 463c.

Synonimy: 1. szlifa, włoki.

Cf SANICE, SAŃ

MN