[zaloguj się]
[pdf]

SASEK (19) sb m

a jasne; e prawdopodobnie jasne (tak w -ek).

Fleksja
sg pl
N Sasek Saskowie, Saski
G sask(o)w
D sask(o)m
A Saski
I Saski

sg N Sasek (2). ◊ pl N Saskowie (7), [Saski]. ◊ G sask(o)w (3). ◊ D sask(o)m (1). ◊ A Saski (4). ◊ I Saski (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

1. n-ethn. Mieszkaniec Saksonii, jednego z krajów należących do Rzeszy Niemieckiej; Saxo Mącz (10): [książę kaliski dał] drugą [synowicę] Konradowi z Zgorzelec/ ná zamku gránicżnym Sántoku/ ktoremu też Káſztellánią Sántocką dał. Wſzedſzy w dzierżáwę zmyſlił ſobie liſty ná wiecżność zamek Sántok zápiſány być w poſágu/ dla cżego byłá wielka trudnosć miedzy Sáſki á Polaki. BielKron 362v; Rychło potym Henrikus s Płocká [tj. Heinrich von Plötzkau] Sáſek Miſtrz Pruſki nádiechał go [księcia litewskiego] potáiemnie y poráźił BielKron 369, 167 [2 r.], 180v, 228, 229.

W połączeniach z nazwami innych narodów (2): THeodozyus Ceſarz [...] poſłał Stylliká [...] do Niemiec/ áby ſkroćił Sáſki á Fráncuzy/ ktorzy mu ieſzcże byli przećiwni BielKron 157v, 170.

Szereg: »Saskowie albo Sasowie« (1): Mącz 369d cf SAS.
α. [W funkcji n-loc: vmárł [Mieszko II] kxiężycá Márcá/ látá 1034. [...] od tego cżáſu ty kráginy od Polskiey odpádły/ Moráwá máło nie wſzytká i czo kolwiek ná tę ſtronę rzeki Laby lezy/ áż do morzá Niemieckiego/ Káſzuby/ Serby/ Sáski y wyſpy Morskie BielKron 1551 170v].
2. Przedstawiciel wyznania protestanckiego – luteranizmu (8): (marg) Skazánie Ceſárſkie (–) Też chcemy áby w pokoiu byli wſſytcy po wſſyſtkim Ceſárſtwie. Też áby Sáſkowie y ich towárzyſſe nic nowego niepiſáli [...]/ áni też áby nikogo ná wiárę ſwoię nienáwracáli/ álbo trzymáć przypądzáli. Na tho Sáſkowie przez Pontaná odpowiedzieli [...]. Trzećiego dniá Ceſarz dał odpowiedź Sáſkom BielKron 208v, 209.
Wyrażenie: »wyznanie wiary saskow« (2): wezwawſſy Ceſarz wſſytek ſenat/ kazał przed nim cżyść ſpiſek wyznánia wiáry Sáſkow BielKron 208, 208.
Szereg: »saskowie albo luterowie« [szyk 1:1] (2): potym theż thy miáſtá/ Argentiná/ Konſtáncia [...] podáli ſwoy ſpiſek wyznánie [!] wiáry Ceſárzowi/ ktory ſie niezgadzał z Lutery álbo z Sáſki/ zwłaſſcżá o wiecżerzy páńſkiey. BielKron 208, 208.
3. Zestawienie w funkcji n-pers: »Jerzyk Sasek« = Jerzy Brodaty, książę saski z dynastii Wettinów (1): Ná oſthátku kſiężycá Kwietwniá [!]/ vmárł Ierzyk Kſiążę Sáſkie Luterow nieprzyiaćiel/ w lećiech ſtárych (marg) Ierzyk Sáſek vmárł. (–) BielKron 217.

PP