[zaloguj się]
[pdf]

BISKUPI (226) ai

Fleksja
sg
mNbiskupi fNbiskupiå nNbiskupi(e)
Gbiskupiégo Gbiskupiéj Gbiskupi(e)go
Dbiskupi(e)mu Dbiskupi(e)j D
Abiskupi, biskupiégo Abiskupią Abiskupié
Ibiskupim Ibiskupią Ibiskupim
Lbiskupim, biskupi(e)m Lbiskupiéj Lbiskupim, biskupi(e)m
pl
N m pers biskupi
subst biskupié
G biskupich
D biskupi(e)m, biskupim
A m pers biskupié
subst biskupi(e)
I f biskupimi, biskupi(e)mi
L biskupich, biskupi(e)ch

sg m N biskupi (26). ◊ G biskupiégo (18); -égo (3), -(e)go (15). ◊ D biskupi(e)mu (5). ◊ A biskupi (15), biskupiégo (3); -égo (1), -(e)go (2). ◊ I biskupim (2). ◊ L biskupim (7), biskupi(e)m (1) RejPosRozpr. ◊ f N biskupiå (17). ◊ G biskupiéj (13); -éj (1), -(e)j (12). ◊ D biskupi(e)j (1). ◊ A biskupią (17). ◊ I biskupią (3). ◊ L biskupiéj (10); -éj (3), -(e)j (7). ◊ n N biskupi(e) (19). ◊ G biskupi(e)go (8). ◊ A biskupié (8); -é (1), -(e) (7).◊ I biskupim (3). ◊ L biskupim (3) BielŻyw, NiemObr, SarnStat, biskupi(e)m (1) GórnDworz. ◊ pl N m pers biskupi (1). subst biskupié (10); -é (1), -(e) (9). ◊ G biskupich (12). ◊ D biskupi(e)m (2) ZapWar, OrzRozm, biskupim (1) SarnStat. ◊ A m pers biskupié (1) OpecŻyw, subst biskupi(e) (10). ◊ I f biskupimi (1) KromRozm I, biskupi(e)mi (1) SkarŻyw. ◊L biskupich (6), biskupi(e)ch (1) RejPosRozpr.

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu.

Przymiotnik od „biskup”; pontificius Mącz, Calep, Cn; pontificalis Calep; episcopalis, pontificialis Cn (226):
a. Przymiotnik od „biskup” ‘dostojnik w kościele chrześcijańskim’ (213): ZapWar 1526 nr 2343, 1532 nr 2402, 2403, 1540 nr 2650; Item suknyą Bląkithna Auguſtinowy Biſkupyego podskarbyego sluzebnykovy wyeſzyeny vkradl LibMal 1548/139, 1546/116v, 1551/160; żadney władzey/ ktora od duchá S. przez wkłádánye rąk biſkupich [...] daná bywa/ nyemáyą. KromRozm III K8v, H6, I2 [2 r.], I2v, I6 marg, K7v marg; weyrzyſz proſzę ćie co Apoſtołowie ſwięći/ o żonach Biſkupich/ y innych sługach kośćielnych vſtháwili KrowObr 229v, 128v marg [2 r.], 129 marg, 232, [247]v, [257] [2 r.]; ná koniec mam KRolá Páná ſwego zwierzchnego/ náprzećiwko gwałtu y nieſpráwiedliwoſći Biſkupiey OrzList f3; BibRadz Ex 38 arg; ktorzy známienitych náuk ludźie/ zdycháią głodem/ Biſkupiem niemotom vſtępuiąc. OrzRozm O4v, H4v, I2, K; roźdzyelił Biſkupie dyocezye/ Plebáńſkie fáry BielKron 153; A gdy ná vpominánie Biſkupie Bodzęty y innych nic niedbał/ dáli náń klątwy BielKron 374v; Smoleńſko miáſtho wielkie Biſkupie/ ná [!] Dnieprem rzeką BielKron 431v, 197 [3 r.], 213v, 215, 277v, 281 (25); Mącz 87c, 312a; Niechże tedy datki y vpominki Biſkupié ná ſtronie będą OrzQuin G3, G3v, M, M2, Z; miał nocleg w Biſkupiey wśi GórnDworz R4v, P, Q2v; KuczbKat 150; RejPosRozpr c3v; Zaden w tych rzędźiech álbo Regeſtrach Biſkupich/ ktore Kośćioły wylicżyć mogą/ Luteranem nie był. WujJud 136, 214; SkarJedn 62, 191; Przeto po śmierci Biſkupiey/ wſzyſcy go iednym głoſem [...] zá Biſkupá obráli SkarŻyw 171; Co zrozumiawſzy Bonifacyuſz/ vbráł ſię w piękne y ozdobne Biſkupie ornaty SkarŻyw 576, 102, 173, 235 [2 r.], 291, 320, (16); StryjKron 522, 532; NiemObr 54; MOwiłem ći/ nie noś mi tych fráſzek/ doktorze/ Któré tám czáſem ſłyſzyſz w biſkupiéy komorze KochFr 56; ReszPrz 108; KochWr 40; ActReg 8, 44; Calep 821b [3 r.]; KochPij C4; WujNT 842 marg; w których [wsiach] do ſtołu náſzégo Biſkupiégo dźieśięćiny należáły SarnStat 186, 1125, 1126, 1127; Iuż po innych nie ná Apoſtolſką/ ále ná Biſkupią káthedrę wſtępowano. SkarKaz 607a; SkarKazSej 680a, 682a.

W charakterystycznych polączeniach: biskupi (-e)dobra, miasto (14), odzienie, ornaty, szaty, ubior (6).

Wyrażenia: »błogosławieństwo biskupie; biskupie błogosławieństwo« (2 : 2): Szedł tám z błogoſłáwieńſtwem Biſkupim. SkarŻyw 235, 511; WujNT 80 marg, Xxxxx2v.

»czapka, infuła, korona biskupia; biskupa czapka, infuła« (6 : 3): KrowObr 129 marg, [245]v; Infuła Biskupia RejZwierz aa3v; przeto go Grekowie przez cżapki biſkupiey málowáli miedzy biſkupy. BielKron 155v; Infuła, Biskupia czapká którey we mſzy vżywáyą/ Infułá. Mącz 170b; Mitra, Biskupia czapká. Barbara vox. Mącz 225a; StryjWjaz C4v; Tiara ‒ Kapeliuſz mewiaſt [!] Perchich [!], nostris, korona byskupia zinfułami. Calep 1067a; LatHar 78.

»dostojeństwo, dostojność biskupia; biskupie dostojeństwo« (4 : 1): przeto był z doſtoieńſtwá biſkupiego ſłożon BielKron 155v; RejPosRozpr c3v marg; SkarJedn 141, 245; SkarŻyw 353.

»dwor, dom biskupi; biskupi dwor« (7 : 2): LibMal 1547/126; przeto Krol w miáſtecżku w domu Biſkupim ſtánął. BielKron 306v, 403; RejPosRozpr c3v; SkarŻyw 529; y w Werkach w dworze Biſkupim wiśi záwiesionych kilko broni StryjKron 487; Calep 368a; SarnStat 221, 1078.

»jurysdycyja biskupia«: Imprimis księżą swoję szlachta podawają pod jurysdycyją biskupią Diar 54.

»kij, palcat, laska biskupi(a)« (6): Kiy Biſkupi tak tzáruią. KrowObr [249]v, 128v marg, 131 marg, [249]v; kazał odkryć grob Piotrawinow/ tknął go laſką biſkupią á rękę mu podał y rzekł BielKron 348v; Livus, Pálcat biskupi kurwáturze podobny/ przed czáſy. Mącz 196a.

»klątew biskupia«: nic niedbáiąc áni ná klątew Biſkupią/ áni ná Mándaty Krolewſkie OrzRozm I3.

»kościoł biskupi; biskupi kościoł« (4 : 1): MiechGlab 15, 87; Zbudował theż Biſkupi kośćioł w Kruſzwicy BielKron 344, 293v, 382. Cf »stolica biskupia«.

»moc biskupia; biskupia moc« (4 : 2): WujJud 86, 142; SkarJedn 261; Iſz wkośćiele Bożym inſza ieſt Biſkupia moc/ á inſza kápłáńſka/ náucża SkarŻyw 456, 456; SkarKaz 607a.

»pierścień biskupi« (4): Pierśćień Biſkupi ták tzáruiną. KrowObr [255]v, 129 marg, 131 marg, [249]v.

»(po)święcenie biskupie« = sakra biskupia (2): Bo nye obiránye kápłáńſkye [...] álbo wola páná ſwyeckyego/ ále ſtáwyenye álbo poſwyecenye biſkupye biſkupá czyni. KromRozm III K, I8.

»biskupi sąd; sąd biskupi« (2 : 1): Niczego w támtym Proceśie nienaydźieſz/ nieprzyſtoynego Sądowi Biſkupiemu OrzRozm I; WujJud 85v; SarnStat 203.

»stan biskupi«: gdyſz ſtan Biſkupi rodzićielem ieſt/ y rodzi oyce kośćiołowi SkarŻyw 456.

»stolica, stolec biskupi(a); biskupi(a) stolica, stolec« (15 : 2): j założił tenże kroł w wilnie koſcioł y ſtolec Biſkupi imieniem s. Staniſława polſkiego patrona MiechGlab 87; Był przod ſtolec Biſkupi w Nyſie BielKron 291v, 158, 189, 434; SkarJedn 92, 168; SkarŻyw 231 [2 r.], 363, 389 [3 r.], 454; A Piotr S. [...] przyſzedł do Rzymu: kędy przez dwádzieśćiá y pięć lat ſtolicę Biſkupią áż do śmierći trzymał. WujNT 511, 511; SkarKazSej 680b.

»synod, zjazd biskupi« (2): Záprawdę Męcżennik Boży Cyprian ſ. ná zyeźdzye Biſkupiem w Kártáginie iáſnemi ſłowy [...] rzekl RejPosRozpr c3; Ten ſzácunek/ choćiaby ſię ná ſeymie zſtał/ choćiaby też od ſynodu Biſkupiego ná ſeym był przynieśion/ niechby był w reieſtr wpiſan. ModrzBaz 138v.

»urząd biskupi; biskupi urząd« (11 : 7): KromRozm II e3v; Ale tym tego nye dowodzą/ iżeby yeden był vrząd biſkupi á kápłáńſki. KromRozm III H8, H7v, I, Iv, K7v, L2; OrzList fv; BielKron 201v; Pontiſicatus, Biskupſtwo/ biskupi vrząd Papieſtwo. Mącz 312a, 365c; RejPosRozpr c3v [2 r.]; KuczbKat 245; WujJud 156v; SkarŻyw 496; NiemObr 50; WujNT Xxxxx2v.

»ustawy biskupie; biskupie ustawy« (4 : 1): KromRozm I B3; Vſtaw Biſkupich odrzucáć niepotrzebá. WujJud 140 marg, Nn5v, L1v; WujJudConf 140.

»wizytacyje biskupie«: Viſitácye Biskupie. WujNT 463 marg.

»zwi(e)rzchność biskupia« (3): BielKron 208; Zwirzchność Biſkupia kiedy y iáko ſie pocżęłá. RejPosRozpr c3v marg, c3v marg.

Zestawienie w funkcji przydawki (cum G sg od,,ksiądz”): »księdza biskupi« (4): yakom yą nyezayąl trzech dzyesząth y yeney swyerzepyk [!] szpolya sdbykowskyego kmyeczyem xyadza byskupyem szewszy sdbykową ZapWar 1512 nr 2105; LibMal 1548/139v; Po odeſciu Kſiędzá Biſkupiem/ cżekał káżdy/ komuby mowić kazano GórnDworz V5; ActReg 147.
Zestawienia w funkcji nazwy miejscowej: »Raciąż Biskupi«: Rádzieiowſki zamek ſpalili y Gniewkow/ Raćiążá Biſkupiego dobyli BielKron 371v.

»Werki Biskupie«: Vganiáli ſię potym áż pod gorę gdzie dziś Werki Biſkupie StryjKron 487.

Szeregi: »biskupi albo apostolski; apostolski, biskupi« (1 : 1): ktora zá włożenim rąk biſkupich álbo ápoſtolſkich od bogá wlewána bywa KromRozm III I3v; WujNT 387.

»biskupi a (i itp.) kapłański; kapłański, (i) biskupi« (10 : 2): KromRozm III H7v, H8, I, Iv; WujJud 86; SkarŻyw 456 [2 r.]; WujNT 387, 525; A nákoniec poświąca ſię kośćioł modlitwą kápłáńſką y biſkupią SkarKaz 455a, 607a. Cf »moc biskupia«, »urząd biskupi«.

»patryjarchowski i biskupi«: y ich im doſtoyność Pátryárchowſką y Biſkupią odiął. SkarJedn 141.

α. Papieski (1): [Papież] Dámázus piſſe iż [...] wedle páńſkyego przykazánya/ gdyż nád domem yego/ to yeſt/ nád powſſechnym koſcyołem biſkupyą poſlugę przyyął/ pilnye czuć muśi. KromRozm III P4.
b. Przymiotnik od „biskup” ‘wyższy kaplan żydowski’ (13): A niecżekaiątz odpowiedzeniá/ [Piotr] wyięwſſy kord vderzyl na Malkuſſa ſlugę biſkupiégo OpecŻyw 106; TarDuch C2; BielŻyw 155; A Piotr ſzedł za nim zdaleka aſz wſamy pałác Biſkupi MurzNT Mar 14/54, 14/47; áby y Aaronowey Biſkupiey ſzáty dzwonkow [...] brzęk ſłyſzány był LatHar 254, 728, 729, 730.
Wyrażenia »ustawy biskupie«: nieodeſlał go Pán do vſtaw Pháryzeyſkich y vſthaw Biſkupich/ ále do zakonu Bożego KrowObr 59v.
Szeregi: »kapłański i biskupi«: yſz panną marya myala bycz y byla porodzona ſkaplanſkyego y byſkupyego rodzayu PatKaz II 44.

»biskupi i licemierniczy«: A w ten cżas Iudáſs zebráwſſy ſlugi biſkupié ij licemernicżé/ ſfukál milégo Iezuſa OpecŻyw 104v.

Cf ARCYBISKUPI, BISKUPOW

FP