[zaloguj się]
[pdf]

BOBR (51) sb m

bóbr, bobr-.

Fleksja
sg pl
N bóbr bobrowie
G bobru bobr(o)w
A bobru bobry
I bobr(e)m

sg N bóbr (17). ◊ G bobru (5). ◊ A bobru (1). ◊ I bobr(e)m (21). ◊ pl N bobrowie (1). ◊ G bobr(o)w (3). ◊ A bobry (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. zool. Castor fiber L. (Rost); bóbr, zwierzę ziemno-wodne z rzędu gryzoni; castor Murm, Mymer1, BartBydg, Mącz, Calep, Cn; fiber Murm, BartBydg, Mącz, Calep, Cn; canis ponticus Cn (24): BierEz S3v; Murm 41; Mymer1 26v, 37; BartBydg 58; BObr ieſt zwierzę pſu podobne/ ſkorę ma oſciſtą/ barzo roſkoſzną, ktora im cżyrniejſza tym droſzſza FalZioł IV 7c, +6d, IV 7c; BielKron 447v; Mącz 40c; SienLek 243 [4 r.]. X; Calep 170a [2 r.], 416b.
Przysłowie: Bom ſię im żadną miárą niemógł wykuglowáć/ Muśiałem ſię/ iáko bóbr/ iáycy odkupowáć. KochFr 82; KmitaSpit C6v.
Zwrot: »jako bobr płynąć« (2): Nie mnimayże by wodá co ſie w niey ochynąć/ Albo iżby iáko Bobr mogł po tám tey płynąć. RejWiz 151, 42.
Wyrażenie: »rybogony bobr«: Rybogony bobr gdy ná brzegu wody/ Buduie przętrá y oſobne grody KlonFlis E3v.

»kary bobr« = złowrożebne zwierzę (?): Miáſto złotego włoſá śierść báránią Przywiozł w okręćie z Kolchow młodą pánią/ Kárego bobru wprowádźił w oycżyznę Pod cerewiznę. KlonFlis D.

2. Wyprawiona skóra bobrowa, futro, kołnierz lub inne przybranie futrzane (27): LibLeg 11/97; wegdanſku vkradl dwye Miczcze axamyenthne y dzyeſziencz Bobrow. LibMal 1554/185v; RejWiz 97; Szata Podgardlo Atlaſowa czarna, kſztałt i rękawi Axamitem bramowano, ſobolmy podszite ſbobrem WyprKr 71; Kozuch szoboli z bobrem WyprKr 87, 79v, 80v, 81v, 87, 90v (18); [Lud moskiewski] Bobru każdego popráwi ſkorupámi zwirzchnimi Włoſkich orzechow BielKron 430; Naydzieſz też drugi kray ták zápyśniáły/ że w nim wſzytko miłośćiwi pánowie/ by iedno kęs bobru da zawoyku prziſzył RejZwierc 17, 94v; Vkażeć rozmáite futrá/ cżarne bobry/ Choćia drogo ſzácuie/ rzadko ktory dobry. BielRozm 17; Wdźieyże ſtáteczną ſzubkę z bobrem potym ná ſię. ZbylPrzyg Bv, B2.

Synonim: 1. befer.

ZZie