[zaloguj się]
[pdf]

CYFRA (19) sb f

-y- (11), -i- (8); -ff- (1), -ph- (1).

Fleksja
sg pl
N cyfra cyfry
G cyfr
A cyfrę cyfry
I cyframi
L cyfrze cyfr(a)ch

sg N cyfra (1). ◊ A cyfrę (4). ◊ L cyfrze (3). ◊ pl N cyfry (2). ◊ G cyfr (1). ◊ A cyfry (2). ◊ I cyframi (4); -ami (1), -(a)mi (3). ◊ L cyfr(a)ch (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) – XVIII w.

1. Symbol liczby (4): Poczyna ſie liczba Polska na linijach y na cifrach KłosAlg B.
Szereg: »cyfra albo liczba« [szyk 1 : 1] (2): Ale iż v nich nie cyfrámi álbo licżbą iáką ty látá piſzą/ ále ſłowy dokłádnymi [...]/ tedy niewiem iáko tu ſmie kto omyłką názywáć. CzechRozm 137, 137.
Przen: Symbol (1): Wiárá pewna ieſt/ że muśim wyznáć trzy Perſony/ nie gołe iákie znáki álbo cyphry/ ále rzecży rozeznáne/ żywe/ á w bythnoſciach ſwych przez ſię będące. SarnUzn B4.
2. Zero; circulus scriptus, cyfra, nota arithmeticorum nullum numerum significans, nota arithmeticorum rotunda, nota circularis, zyphera, zyphra Cn (15) : Gdy frakta y dzielnik z ciframi ſie trafi/ tedy vymi po cifrze z obudwu [...]/ potym ie dziel iako tu. KłosAlg F2v; Zoſtała frakta 10/30 odeymi po cifrze: zoſtanie 1/3. KłosAlg F2v, F2v [4 r.].
Przen: Rzecz mało ważna, fraszka, głupstwo (5): Vczyć ſye téż nam było: lecz gdyſmy niechćieli/ O głodźie będźiem domá/ by cyffry/ śiedźieli. PudłFr 7; PaprUp K; Twóy rodzay zacny/ y cné wychowánié/ Zá cyfrę sſtánié. GosłCast 52, 10, 24.
a. Graficzny okrągły znaczek (może też litera „o”) (4): gdzie ipsylon literá tháka y/ znácży iezdne/ gdzie cyfrá táka o/ znácży lud lekko zbroyny. BielSpr 18v, 25, 33v; Rożne czytánia ktore máią cyfrę [w tekście: máią ten znák o]/ opuſzczone. WujNT przedm 18 marg.

Synonim: 1. liczba.

MM