[zaloguj się]
[pdf]

PODPOMAGAĆ (41) vb impf

Oba o oraz drugie a jasne; w inf -ma- (7) OpecŻyw, LubPs, BibRadz, BiałKat, ModrzBaz, SarnStat (2), -må- (6) RejWiz, RejPos (2), RejZwierc, RejPosWstaw, ReszList; w pozostałych formach -må- (25), -ma- (1) GrzegRóżn.

Fleksja
inf podpomagać
indicativus
praes
sg pl
1 podpomågåm
3 podpomågå podpomågają
praet
pl
2 m pers -ście podpomågali
3 m pers podpomågali
imperativus
sg pl
1 podpomågåjmy
2 podpomågåj
3 niech podpomågå
conditionalis
sg pl
3 m by podpomågåł m pers by podpomågali
f by podpomågała m an
impersonalis
bywå podpomågåno
participia
part praes act podpomågając

inf podpomagać (14). ◊ praes 1 sg podpomågåm (4). ◊ 3 sg podpomågå (4). ◊ 3 pl podpomågają (4). ◊ praet 2 pl m pers -ście podpomågali (1). ◊ 3 pl m pers podpomågali (2). ◊ imp 2 sg podpomågåj (2). ◊ 3 sg niech podpomågå (1). ◊ 1 pl podpomågåjmy (1). ◊ con 3 sg m by podpomågåł (2). f by podpomågała (1). ◊ 3 pl m pers by podpomågali (3). ◊ impers bywå podpomågåno (1). ◊ part praes act podpomågając (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w. s.v. podpomóc.

1. Wspomagać, wspierać; adiuvare Vulg, Mącz, JanStat; sublevare Mącz, Modrz, Cn, auxiliari, recuperare PolAnt; acciere, succurrere Mącz; opitulań Modrz; promovere JanStat; praeiuvare, provehere, subvenire, sustentare Cn (36): Accieo [...], Poruſzam Záwoławam/ Poduſzczam/ Podpomagam. Mącz 53a; Sublevo, Podpomagam/ zámagam/ też Podnoſzę. Mącz 190b, 75a, 179d.

podpomagać czego czyjego [= komu w czym] (2): RejPos 255v; A ſnadź ieſzcże rychley ludzie prośći [...] podpomagáią iáko mogą onego nędznego vpadku á żáłoſney krzywdy ich. RejZwierc 189.

podpomagać komu, czemu (3): Memoriae frequenti emendatione proficitur, Pámięćy bywa podpomagano. Mącz 116a; przebaczył by był Pan tego przykazánia: w którym y vczćiwość/ y w zeſzćiu dóbr ſzczęśliwych/ y przyrodzonych/ rodzicóm kazał podpomágáć. BiałKat 53v. Cf podpomagać czemu czyjemu.

podpomagać czemu czyjemu [= komu w czym] (1): iż gdy zdrowy cżłowiek przydzye do chorego/ [...] tedy mu wżdy tłucże zyołká/ wárzy ſyropki/ wárzy ták iż wżdy iáko może podpomaga oney chorobie iego. RejPos [236]v.

podpomagać kogo, co (23): pocżąl rycerz podpomagatz krola/ ſluga pana/ ſtworzenijé ſtworzyciela OpecŻyw 101; RejPs 140; LubPs A5, K2, Y4; Leop 1.Mach 3/2; Káżdy podpomaga bliźniego ſwego/ á mowi brátu ſwemu/ Bądź ſercá dobrego. BibRadz Is 41/6, II 24d marg; GrzegRóżn A2; RejPos 42v, 43v marg; RejZwierc 266v; RejPosWstaw [414], 44; BudBib Eccli 29/25; áby káżdy rzecży ſwoich dobrze vżywał/ á vżywáiąc mogł też Rzecżpoſpolitą kiedy podpomágáć ModrzBaz 32, 99v; NiemObr 30; ktorzy ná ſię dobrowolnie niektore powinnośći prziymuią/ [...] pośćić poſty/ vbogie żywić/ niedoſtátecżne podpomagáć/ chore opátrowáć/ pielgrzymy pod dách podeymowáć ReszList 158; SarnStat 562, 993, 1095. Cf podpomagać kogo u czego.

podpomagać kogo u czego (1): A iżeś też rátował nędznie śćiśnionego/ Rzekł cie też podpomagáć v ſądu káżdego RejWiz 187.

podpomagać czym (4): RejPos 42v, 255v; Potym to Pan Bog po nich mieć chcze/ á[b]y potrzebámi ku záchowániu żywotá rodzice ſwe podpomagáli RejPosWstaw [414]; oné [królów polskich] ná woynách y w nieprzeſpiecznośćiách śiłámi náſzémi podpomágáć SarnStat 1095.

podpomagać w czym (7): Iáką Pan ma pyecżą ná nyewierniki/ á yáko w káżdym niedoſthátku podpomaga ſwoie miłoſniki. LubPs K2 marg, aa4 marg; BiałKat 53v; RejZwierc 266v; NiemObr 30; to ieſt Królá/ Koronę/ Króleſtwo/ y obywátele Króleſtwá Polſkiégo w ich potrzebách/ ná wieki podpomágáć SarnStat 993, 1095.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Prokuratory/ álbo popiérácze wſpomagáliby/ chowáli/ [...] álbo iżby tákowé rzeczy czyniono podpomagáli SarnStat 195.

W połączeniach szeregowych (3): iż wſzytki thy ſtany dziwnie Pan Bog z łáſki á z miłoſierdzya ſwego podpomágáć/ wybáwiáć/ y ze wſzytkiego miłośćiwie wywodzić racży. LubPs Y4, A5; iż ſam pan Chriſtus ocżywiśćie być nie może/ dla cżego ku rátunkowi/ y poćieſze ich zoſtáwił ná mieyſcu ſwym widźiáną głowę/ ktoraby ich/ y rządźiłá/ y ćieſzyłá/ y w doległośćiách podpomagáła. NiemObr 30.

W charakterystycznych połączeniach: podpomagać upadku (2); podpomagać chorobie, pamięci, rodzicom; podpomagać bliźniego (2), krola, ludzie, miłośniki, niedostateczne, prawdę, rodzice, rzeczpospolitą, stany (2), ubogie, wierne swe, zakon; podpomagać lekarstwy, potrzebami, siłami; podpomagać w doległościach, w niedostatku, w nieprzespiecznościach, w potrzebach, w trudnościach, na wojnach.

Szeregi: »forytować i podpomagać« (1): iże to piſánie ktore ten dobry Krześćiáńſkiey prawdy miłownik/ mężnie ią forytuiąc y podpomágáiąc/ Grzegorz Páweł teraz ná iáśnią wydawa GrzegRóżn A2.

»podpomagać, ratować« (1): Niechcieyże ſie też ty ná to przeſadzáć/ ábyś thu w tym nędznym żywocie ſwoim miał vżywáć iákiey pychy ábo iákiey hárdey myſli nád bliźnim ſwoim/ ále rádſzey podpomagay/ rátuy RejPos 314. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

a. Przyspieszać rozwój [co] (1): bo ieſli [świerzb] z wnątrza pochodźi/ [...] niech go nie z wiérzchu zá rázem gába/ ále go niech wewnątrz podpomaga/ áby tym śpieſzniey ná wierzch wychodźił SienLek 133.
2. Być pomocnym, skutecznym, pożytecznym [kogo, co] (4): A ſpráwiedliwych y od páná Bogá wybránych ludźi cnotliwé vczynki/ wſzyſtki podpomagáią: y wſzyſtkim wiernym ſą ku pożytku. BiałKat 143v.
a. Być pomocnym dla zdrowia (3): Anić lekárſtwá zdrowia wrácáią: ále moc telko przyrodzoną podpomagáią. SienLek 34v; RejPos [236]v.

podpomagać czym (1): A ták bacząc iáwnie tákowé rzeczy w ſobie człowiek/ miárkowáć może/ [...] á ták ſye rzędźić w pokármiéch y w pićiu/ ktorémi by mierność tákowey wilgośći podpomagał SienLek Vuu4.

3. Brać udział, współuczestniczyć [co] (1): wſzakże dobrześćie vcżynili/ iżeśćie ſpołu podpomagali vćiſk moy [fecistis communicantes meae tribulationi]. BibRadz Philipp 4/14.

Synonim: 1. wspierać.

Formacje współrdzenne cf 2. MOC.

Cf [PODPOMAGAJĄCY], PODPOMAGANIE

SBu, MŚ