DACHOWKA (20) sb f
Oba a jasne; -ó- : -o- Mącz (3 : 1).
Fleksja
|
sg |
pl |
N |
dachówka |
dachówki |
G |
dachówki |
|
A |
dachówkę |
dachówki |
I |
dachówką |
|
sg N dachówka (9). ◊ G dachówki (1). ◊ A dachówkę (3). ◊ I dachówką (2). ◊ pl N dachówki (3). ◊ A dachówki (2).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.
Płytka z gliny palonej lub innego materiału używana do pokrywania dachow; niekiedy też pokrycie domu, budowli;
tegula Murm, Mącz, Calep, Cn; imbrex Murm, BartBydg, Cn (20):
Tegula. eyn tzygel Dáchowká. Imbrex idem.Murm 136;
BartBydg 72b,
155b;
FalZioł +4v,
IV 50a,
58c;
Zá nią koſztowny páłac dziwnie przyſtroiony/ Pozłoćiſtą dáchowką wſzytek położony. RejWiz 25v;
BibRadz Luc 5/19;
Iupiter przemienił ſie w kropię złotá/ przepadł do niey przez dachowkę/ pocżęła z niego ſyná BielKron 21;
Winowali też y Bakalarza w ſkarbie w tey rzecży/ iżby od niego s kominá pod dáchowkę miał ogień wynidź BielKron 423v,
25,
270v;
Materia domus, calx, lapides, ligna, tegulae, Materia budowna/ wapno/ kámienie drzewo/ dáchówká. Mącz 211b,
442a [2 r.];
A mowię tu o budowániu tákiem/ ktoreby y śćiány murowáne/ y pobićie zdáchowki miáło. Bo ogień latáiący/ nie łácno dáchowką przykryte dáchy zápala. ModrzBaz 35v;
Tegula – Dachowka, alys ſzindzioł. Calep 1050b;
wſtąpiwſzy ná dách [tectum]/ przez dáchowki [per tegulas] ſpuśćili go z łożkiem w pośrzodek przed Ieſuſá. WujNT Luc 5/19 [
przekład tego samego tekstu BibRadz].
Wyrażenia:
[»dachowka korytkowata«:
A na tych wszytkich gmachach są 4 dachy, dachówką korytkowatą w kalk nakryte. LustrWpol 5.»dachowka płaska«: Ten zamek wszytek dachówką płaską w kalk nakryty. LustrWpol 29]
»szeroka dachowka« (1): Mammatae tegulae, Szeroka dáchowká. Mącz 206a.
»dachowka zatanor, [zyndrowa]« = dachówka polewana (1): DAchowka gdy ieſth dobrze vpalona, ma moc przepalaiączą ciało. [...] A iey mocz ieſt ocierać y wyſuſzać/ á zwłaſzcża ona kthora ieſth zatanar [!] FalZioł IV 58c; [SienHerb 338].
HJ