[zaloguj się]
[pdf]

DACHOWKA (20) sb f

Oba a jasne; -ó- : -o- Mącz (3 : 1).

Fleksja
sg pl
N dachówka dachówki
G dachówki
A dachówkę dachówki
I dachówką

sg N dachówka (9). ◊ G dachówki (1). ◊ A dachówkę (3). ◊ I dachówką (2). ◊ pl N dachówki (3). ◊ A dachówki (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Płytka z gliny palonej lub innego materiału używana do pokrywania dachow; niekiedy też pokrycie domu, budowli; tegula Murm, Mącz, Calep, Cn; imbrex Murm, BartBydg, Cn (20): Tegula. eyn tzygel Dáchowká. Imbrex idem.Murm 136; BartBydg 72b, 155b; FalZioł +4v, IV 50a, 58c; Zá nią koſztowny páłac dziwnie przyſtroiony/ Pozłoćiſtą dáchowką wſzytek położony. RejWiz 25v; BibRadz Luc 5/19; Iupiter przemienił ſie w kropię złotá/ przepadł do niey przez dachowkę/ pocżęła z niego ſyná BielKron 21; Winowali też y Bakalarza w ſkarbie w tey rzecży/ iżby od niego s kominá pod dáchowkę miał ogień wynidź BielKron 423v, 25, 270v; Materia domus, calx, lapides, ligna, tegulae, Materia budowna/ wapno/ kámienie drzewo/ dáchówká. Mącz 211b, 442a [2 r.]; A mowię tu o budowániu tákiem/ ktoreby y śćiány murowáne/ y pobićie zdáchowki miáło. Bo ogień latáiący/ nie łácno dáchowką przykryte dáchy zápala. ModrzBaz 35v; Tegula – Dachowka, alys ſzindzioł. Calep 1050b; wſtąpiwſzy ná dách [tectum]/ przez dáchowki [per tegulas] ſpuśćili go z łożkiem w pośrzodek przed Ieſuſá. WujNT Luc 5/19 [przekład tego samego tekstu BibRadz].
Wyrażenia: [»dachowka korytkowata«: A na tych wszytkich gmachach są 4 dachy, dachówką korytkowatą w kalk nakryte. LustrWpol 5.

»dachowka płaska«: Ten zamek wszytek dachówką płaską w kalk nakryty. LustrWpol 29.]

»szeroka dachowka« (1): Mammatae tegulae, Szeroka dáchowká. Mącz 206a.

»dachowka zatanor, [zyndrowa]« = dachówka polewana (1): DAchowka gdy ieſth dobrze vpalona, ma moc przepalaiączą ciało. [...] A iey mocz ieſt ocierać y wyſuſzać/ á zwłaſzcża ona kthora ieſth zatanar [!] FalZioł IV 58c; [SienHerb 338].

HJ