Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: 1. DOSTAWAĆ SIĘ

Następne hasło: [DOSTAWAJĄCY] »

2. DOSTAWAĆ SIĘ (14) vb impf

sie (12), się (2).

o jasne; w inf oba a jasne, w formach pozostałych pierwsze a pochylone.

Fleksja

indicativus
inf	dostawać się
praes
	sg	pl
1	doståwåm się
3	doståwå się	doståwają się

praet
	pl
3	subst	doståwały się

conditionalis
	sg
3	f	by się doståwała

inf dostawać się (1). ◊ praes 1 sg doståwåm się (2). ◊ 3 sg doståwå się (6). ◊ 3 pl doståwają się (3). ◊ praet 3 pl subst doståwały się (1). ◊ con 3 sg f by się doståwała (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Znaczenia

1. Dojrzewać (14)
- a. O płynach; ustawać się (2)

1. Dojrzewać; coquitari, ematurescere, maturescere, mitescere Mącz, Cn; citare, devenire ad maturitatem, maturare, percoqui, permaturescere, pervenire ad maturam frugem Cn; flavescere, surgere Mącz (14): ptaſzę gdi ſie iuż doſtawa w iaiu tedy pokarmu ſzukaiąc w ſkorupę kołacze noſem GlabGad H7v, C7; Flavescunt frumenta, Płówieye/ To yeſt/ Doſtawa ſie/ Smaży ſie żyto. Mącz 129d; Maturesco, Zrzeyę/ doſtawam ſie. Mącz 211d, 64d, 211d, 212a, 224d, 435b; A gdy cżás przychodził/ ktorego ſię doſtáwáć iágody miáły: wedle zwycżáiu/ poſtáwił nád winnicą ſtraż/ á pilnie ſtrzec wſzytkiego roſkazał. SkarŻyw 497; StryjKron 487; Zyto ſye w polu doſtawa/ Y ſwoią bárwą znáć dawa: Iż iuż nie dáleko żniwo KochSob 62.

W charakterystycznych połączeniach: dostają się jabłka, jagody, owoce, zboża, żyto (3).

a. O płynach; ustawać się; considere, defaecari, deliqui, eliquari, subsidere Cn (2): CZemu cice roſtą na pierſiach. Od.[powiedź] Aby tam dla bliſkoſci ciepła ſerdecnego trawiła ſie á doſtawała gruba ona krew ciała z ktorey ſie mleko cżyni ku pokarmu dzieczęcemu. GlabGad D6; [krew] Pocżyna ſie prawie w wątrobie, z wilgoti pokarmu z żołądka wyciągnioney która gdy będzie do ſercza poſłana tam ſie więc doſkonale doſtawa. GlabGad E5.