[zaloguj się]
[pdf]

DYKTATOR (19) sb m

di- (11), dy- (8); -k- (12), -c- (7).

a pochylone, o prawdopodobnie jasne.

Fleksja
sg
N dyktåtor
G dyktåtora
D dyktåtorowi
A dyktåtora
I dyktåtor(e)m

sg N dyktåtor (6). ◊ G dyktåtora (1). ◊ D dyktåtorowi (1). ◊ A dyktåtora (4). ◊ I dyktåtor(e)m (7).

Sł stp, Cn, Linde brak.

W starożytnym Rzymie tytuł wodza naczelnego z władzą nieograniczoną, wybieranego w razie niebezpieczeństwa zagrażającego krajowi; dictator Mącz [biesiadnik, co ucztę sprawuje, biesiadny abo bankietowy rządca; rządca nawyższy, apud Romanos erat summus moderator extraordinarius, regia potestate oborta aliqua tempestate creari solitus summus ius habuit etiam in capita sine provocatione ‒ dictator Cn] (19): Nie godziło ſie Senatowi ták gwałtownie ſámym káráć dłużnikow vbogich przeciw práwu vſtáwionemu/ ále z dozwolenim poſpolitego ludu wybráli wſzyſcy iednoſtáynie Dyktatorá Lárgiuſá/ od ktorego iuż dáley nie ſzłá ápellácya. BielKron 106v; Był potym v nich [u Rzymian] Dyktåtor/ á to był nazwirzchnieyſzy. BielKron 119v; Cyncynatus [...] Szoſtego dniá Dyktáturę ſpuścił Senatowi/ á ſam ſzedł záſię do roley. Po dwudzyeſtu lat był záſię Dyktatorem BielKron 120v, 106v marg, 107 [3 r.], 119v [2 r.], 120v; Die vigeſimo quam creatus erat Dictator. Dwudzieſtego dniá potym yáko Dicratorem [lege: dictatorem] obran był. Mącz 337d, 86d; Lárgius Rzymſki Diktator. PaprPan Gg2; ModrzBaz 25; SkarKazSej 690a; Bo tám [w Rzymie] co Consul to KROL, DICTATOR Ceſarzem A my ſię tu o ledá vrzędźinkę ſwárzym. KlonWor B3.
Szereg: »najwyższy sprawca i dyktator« (1): Cornelius Ruffinus ktory z wielką sławą dwá kroć był naywyżſzym Sprawcą y Dictatorem [duobus consulatibus et dictatura speciosissime functus] ModrzBaz 32.
Przen: Prawodawca z nieograniczoną władzą (2): A ktoby was (okom [lege: okrom] tego mego Dictatorá, ktoryby was/ máiąc moc/ do wſzyſtkiego gwałtem prżypędźić muśiał) wyciągćc chćiał ná one vſtáwy dobre [...] rżeklibyśćie GórnRozm L3.
Szereg: »prawodawca abo dyktator« (1): Iużeś doſyć włożył ná tego twego práwodawcę ábo Dictatora iáko go zwác chceſz/ powiedz też ty ſam/ co złego w obyczáiách/ y w czym inſzem w Polſcze widziſz/ y iáką napráwę temu chciałbyś wymyślić? GórnRozm L2.

JW