Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: DZIEWIĘCINA

Następne hasło: DZIEWIĘCIORAKI »

DZIEWIĘCIOR (9) nm

e oraz o jasne.

Fleksja

sg
f	N	dziewięciora	n	N	dziewięcioro
	G			G	dziewięciorga
	D			D	dziewięciorgu

sg f N dziewięciora (1). ◊ n N dziewięcioro (2). ◊ G dziewięciorga (1) [w składni zgody z rzeczownikiem w sg] ◊ D dziewięciorgu (3) [w składni zgody]. ◊ pl n A dziewięcioro (2) [w składni rządu z rzeczownikiem w pl].

Sł stp notuje, Cn: dziewięcioro s.v. dziewięć, Linde bez cytatu: dziewięcioro oraz XVI w. (jeden z tych samych przykładów) s.v. dziewięciory.

Znaczenia

Liczebnik zbiorowy; dziewięć sztuk czego (9)
- a. W funkcji liczebnika mnożnego; dziewięć razy (1)
- b. W funkcji liczebnika abstrakcyjnego: »dziewięcioro« (2)

Liczebnik zbiorowy; dziewięć sztuk czego; novem Cn, PolAnt (9): wzyąla wetrzech koſzczieliech wodi ſzwyączoney y zielya dziewyącziorgą. Bielyenyu, ruthi pyączpyerſzi etc y mowiela thak LibMal 1544/85v; Z támtąd gdy ſię ruſzył ná dźiewięćioro ſtáiań [novem stadiis] [...] wyrwało ſię nań przez pięć tyſięcy Arábcżykow z piąćią ſet iezdnych. BibRadz 2.Mach 12/10; BudBib 2.Mach 12/10.

Wyrażenie: bibl. »dziewięcioro pokolenie« (3): Táć ieſt źiemiá ktorą loſem otrzymaćie/ ktorą roſkazał Pan rozdáć dźiewięćiorgu pokoleniu BibRadz Num 34/13, Ios 14/2; A ták rozdziel ziemię tę w dziedzictwo dziewięćiorgu pokoleniu [novem tribus] BudBib Ios 13/7.

a. W funkcji liczebnika mnożnego; dziewięć razy (1): Dźiewięćiorá ſzeſtnaśćie/ vczyni ſto czterdźieśći y cżtery. GrzepGeom K.

b. W funkcji liczebnika abstrakcyjnego: »dziewięcioro« (2): Diewięćioro też/ nie ieſt licżba w zacznoſći poſlednieyſza/ bowiem ieſt doskonała gdyż ſie składa z troycze licżby doskonałey trzykroć wziętey. KłosAlg A3v, A2v.