Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: FISTULNY

Następne hasło: FISTUŁKA »

FISTUŁA (65) sb f

Fleksja

	sg	pl
N	fistuła	fistuły
G	fistuły
D	fistule	fistuł(a)m
A	fistułę	fistuły
L		fistuł(a)ch

sg N fistuła (1). ◊ G fistuły (7). ◊ D fistule (2). ◊ A fistułę (33). ◊ pl N fistuły (3). ◊ D fistuł(a)m (1). ◊ A fistuły (15). ◊ L fistuł(a)ch (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Znaczenia

1. lek. Wrzód otwarty (60)
2. Zestawienie w funkcji nazwy botanicznej: »kassyja fistuła« = Cassia Fistula L. (Rosti kassjafistula); strączyniec cewiasty (5)

1. lek. Wrzód otwarty; epinyctis, epiphora ventris a. oculorum, ficus, fistula, syce Cn (60): tedy iuſz oną fiſtuła łatzna będzie ku zągoieniu. FalZioł I 6c; gdy rana będzie tą wodką omyta/ niedopuſci być fiſtule FalZioł II 9b; [paprociana wódka] ieſt barzo vżytecżna naprzeciwkho fiſthułam wyſuſzaiącz ie y goiącz FalZioł II 10b, I 6b [2 r.], 10a [2 r.], 10c, 30c, 55d (43); Miedzy rozmáithemi ſadzelmi Ią wrzody dwoiákiégo ſpoſobu/ iedny Ią drżeniſté á drugié dźiuráwé/ [...]. Ale ſadzele dźiuráwé ktoré łáćinnicy/ fiſtułę zową/ niemogą ich Polacy właſniey zwáć/ iedno wrzody álbo ſadzele czczé/ ty zá długié czáſy niemogą być goioné SienLek I26v.

fistuła w czym (4): Też ſok kożłkow ieſt barzo dobry białey głowie ktoraby miała Fiſtułę w maciczy FalZioł I 151d, I ++4c, ++4d, III 21a.

W połączeniu z przymiotnikim pochodnym od nazwy części ciała (1): [skora mułowa] Pomaga na rany ciekącze y na fiſtuły nożne. FalZioł IV 12d.

W połączeniach szeregowych (4): Na aperturi ieſth dobra maſć, iaka na Cancer, na fiſtułę/ na Carbunculus/ y na inſze apertury y bolącżki. FalZioł I 146c; Ten plaſtr vzdrawia rany/ fiſtuły/ bolącżki/ y inſze wrzody złe. FalZioł V 114v; poprawę przyrzeczém ówym/ którzy co ná wiérzchu máią/ iáko Więc świérzb bywa/ kroſty/ wrzódy/ fiſtuły/ [...] ſpárſné wrzody/ zanokczycé/ brodawki/ 1iſzáie/ y inſzé wſzyſtki zwiérzchowné plugáſtwá/ kthórych tu miánowáć/ ięzyk náſz nieumié Oczko 13v; A ieſliby wrzody/ guzy/ fiſtuły/ rány/ álbo częśći chore potrzebowáły/ ná noc ie Emplaſtrámi albo Linimenty opátrzyć Oczko 28v.

Szeregi: »fistuła i kancer« (1): a tego [soku nastrzegowego z sokiem celidonijej] napuſzcżay w fiſtułę y na kanczer FalZioł I 83a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 1 r.]

»rana albo (i, to jest) fistuła« [szyk 3 : 1] (4): Też proch tego ziela trawi á wigryza martwe ciało wranach albo w fiſtułach FalZioł I 10a; Sok tego ziela z blaywaſem zmieſzany/ wyſuſza fiſtuły/ to ieſt rany trudne ku zagoieniu FalZioł I 150b, I 108d, IV 52d. [.Ponadto w połączeniach szeregowych 1 r.].

»fistuła i rozpadlina (ciała)« (2): Theż tenże ſok cżerni włoſi y fiſtułę ſthula y inſze roſpadliny FalZioł I 134a, I 14d.

2. Zestawienie w funkcji nazwy botanicznej: »kassyja fistuła« = Cassia Fistula L. (Rosti kassjafistula); strączyniec cewiasty; casia, arbor aromatica modica seu frutex cinnamono similis Cn (5): weźmiſz pothym lekarſtwo z ſoku rożanego z apteki poł vncijej caſſiey fiſtuły trzy dragmy FalZioł I 32a, I 43a, 45b, 128d, V 69.