[zaloguj się]
[pdf]

FORMUŁA (9) sb f

o jasne.

Fleksja
sg pl
G formuł
A formułę
L formule

sg A formułę (5) [w tym: -e (1)]. ◊ L formule (3). ◊ pl G formuł (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

1. praw. Reguła, przepis, zalecenie; zbiór praw; iuris praescriptum et norma, formula et aetio iurisperitorum Cn (7): czoſie doticze ſpraw, przypozvow, i przypoviaſtv doſycz vczynieniv iako w Proceſſie a wformvlie statutu novego ieſt opiſąno. ComCrac 22, 22; RejWiz 124; BielKron 211; Máiąc ták záwikłáne/ by we zgrzebiach práwo. Nie ważyć ná to cżáſu/ áby go popráwić/ A wżdy w lepſzą formułę/ ſpráwiedliwość wpráwić. RejZwierz 109v; (marg) Práwo iáko páięcża ſieć. (‒) Izażby ſie tho nie mogło w krotſzą formułę wpráwić? [...] áby wżdy tákie powłoki/ á tákie vćiſnienie nędznych ludzi iáko táko vſtáło. RejZwierc 189v.
Zwrot: »formułę uczynić« (1): Iż nie mamy ni piſmá áni obycżáiu/ Ták iáko to rzecż zacna w káżdym inſzym kráiu. Iákoby páná obráć/ y coby s tym pocżąć/ [...] Izaſzby to nie lepiey formułę vcżynić/ Gdy przypádną ty cżáſy coby wżdy s tym cżynić. RejZwierc 249v.
2. Wzór, schemat aktu, dokumentu urzędowego; conceptio formularum, formula, tenor Cn [ku czemu] (1): Thes czo sie thicze vkroczenia sprawiedliwosczi iako in accessoriis kazdego sandu przikladania rozmislania sandowego formul ku zapisowi i insich wsisthkich rzeczi ktore ku viprawieniu richleisemv sandow [...] prziiali ZapWar 1545 nr 2646.
3. Układ, umowa, zobowiązanie; formula [...] pacti et conventi Cn (1): towárzyſtwo/ ktorych było ſiedmi kſiążąt á miaſt 24. powolność wſzytkę Ceſárzowi powiedzieli y pomoc przećiw Turkom/ tę formule iednacże ſpiſáli/ ktorą ludziem iáwnie opowiádano. BielKron 210v.

Cf FORMA

IM