Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: GDZIEBYKOLI

Następne hasło: GDZIEĆKOLWIEK »

GDZIEĆ (21) pron i cn

pron (11), cn (10).

e prawdopodobnie jasne (tak w gdzie).

Sł stp, Cn, Linde brak.

Znaczenia

I. Zaimek przysłówkowy „gdzie” wzmocniony partykułą uwydatniającą „-ć” (11)
- 1. Oznacza miejsce w najszerszym pojęciu lub środowisko (10)
  - A. Pytajny; wprowadza pytanie niezależne (2)
    - a. Zwykłe (1)
    - b. Retoryczne, w założeniu odpowiedź negatywna: „nie ma, nigdzie, nie tu” (1)
  - B. Zaimek względny wprowadza zdanie okołicznikowe miejsca (8)
    - a. W Połączenia z zaimkiem przysłówkowym jako okolicznikiem miejsca ze zdania nadrzędnego (7)
    - b. W połączeniu z zaimkiem przysłówkowym i wyrażenia przyimkowym jako okolicznikami miejsca ze zdania nadrzędnego (1)
- 2. Oznacza kierunek i cel drogi: dokąd; w funkcji zaimka względnego wprowadza zdanie okolicznikowe miejsca; w połączeniu z zaimkiem przysłówkowym jako okolicznikiem miejsca ze zdania nadrzędnego (1)
II. Spójnik (10)
- 1. Wprowadza zdanie okolicznikowe czasowo-warunkowe; gdy, kiedy, jeśli (7)
- 2. Wprowadza zdanie uzasadniające: skoro (3)

I. Zaimek przysłówkowy „gdzie” wzmocniony partykułą uwydatniającą „-ć” (11):

1. Oznacza miejsce w najszerszym pojęciu lub środowisko (10):

A. Pytajny; wprowadza pytanie niezależne (2):

a. Zwykłe (1): ále gdzyeć iey [duszy] obiecuie pogrzeb vcżynić/ iż w pośrzodku piekłá ſrogiego. RejPos 185v.

b. Retoryczne, w założeniu odpowiedź negatywna: „nie ma, nigdzie, nie tu” (1): A gdziecz teras plotky ony. Coſczie nam onych bayali RejKup k7v.

B. Zaimek względny wprowadza zdanie okołicznikowe miejsca (8):

a. W Połączenia z zaimkiem przysłówkowym jako okolicznikiem miejsca ze zdania nadrzędnego (7):

Połączenie: »gdzieć ... tam(ci)« (7): Bowiem gdźieć [ubi] ieſt zawiść y ſwar/ támći [ibi] nieſtatek/ y wſzelki vcżynek nie dobry. Leop Iac 3/16, Hebr 10/18; BibRadz Luc 17/37; LeovPrzep G2; A gdzieć ſie iuż cżyiá pámiątká dzieie/ tám ći on ſam bytnoſcią ſwą być nie może RejPos 88v; A Pan ieſtći Duch. A gdźieć [ubi] Duch Páńſki: tám [ibi] wolność. WujNT 2.Cor 3/17, Iac 3/16.

b. W połączeniu z zaimkiem przysłówkowym i wyrażenia przyimkowym jako okolicznikami miejsca ze zdania nadrzędnego (1):

Połączenie: »tu ... gdzieć« (1): ábyś leżał s ſwoim ludem ná gránicy Moſkiewſkiey v Stárodubu [...] niżli tu bliſko przekopu/ gdzyeć záwżdy Mendygier Przekopſki o gárdło ſthał BielKron 402.

2. Oznacza kierunek i cel drogi: dokąd; w funkcji zaimka względnego wprowadza zdanie okolicznikowe miejsca; w połączeniu z zaimkiem przysłówkowym jako okolicznikiem miejsca ze zdania nadrzędnego (1):

Połączenie: »gdzieć ... tam« (1): Idzćieſz za thym koniem / á gdzieć was przywiedzie/ tám naydziećie cżłowieká ná żeláznym ſtole iedząc BielKron 319.

II. Spójnik (10):

1. Wprowadza zdanie okolicznikowe czasowo-warunkowe; gdy, kiedy, jeśli [zawsze w antepozycji; w tym: ”gdzieć by” (1)] (7): RejWiz 77v; Ale gdzyeć on iuż będzye racżył obroćić ku tobye oko ſwiętego miłoſierdzya ſwoiego/ vpátrzy cie miedzy nawiętſzemi tłuſzcżámi RejPos 257v; Bo gdzieć tego w rádzie ſwey mieć nie będziemy/ pewnieć nam wſzytko opák poydzie. RejZwierc 81v, 140.

Połączenia: »gdzieć ... jużci« (1): A gdźieć [ubi] ieſt odpuſzczenie tych [grzechów]: iużći [iam] ofiáry nie máſz zá grzech. WujNT Hebr 10/18.

»gdzieć ... jużci tam« (1): A gdzieć to ſłowo łáſká przypádnie ná kogo/ iużći ſie tám wſzytko co iedno ieſt dobrego ná ziemi y ná niebie w thym iednym ſłowku zámyka. RejAp 198.

»gdzieć ... tedyć« (1): Bo gdźieć będźie zła y bezbożna wiárá/ tedyć też pewnie nigdy z śiebie owocow dobrych nie wypuśći. CzechEp 57.

2. Wprowadza zdanie uzasadniające: skoro [zawsze w antepozycji] (3): Bo gdzieć więtſze y przednieyſze piecżęći/ od przymierza z nimi vcżynionego oderwáne im ſą. A coż im tá podła/ ogolona/ okęſzona y pogwałcona pomoże? nic. CzechRozm 72v.

Połączenie: »gdzieć ... tedy(ć)« (2): A gdźieć náuki potrzebá y po ponurzeniu/ iáko ſie to wſzyſtkimi liſty Apoſtolſkimi/ y ich też Dźieiámi pokázáć może: tedyć niewiem/ co tám zá doſkonáłość może być. CzechRozm 259, 26.

Cf GDZIE