[zaloguj się]
[pdf]

GNIDA (30) sb f

f (29), m (1) [w funkcji n-pers].

Fleksja
sg pl
N gnida gnidy
G Gnidy gnid
D gnidzie
A gnidy
I gnidą
L gnidåch

sg N gnida (5). ◊ G Gnidy (1). ◊ D gnidzie (6). ◊ I gnidą (1). ◊ pl N gnidy (3). ◊ G gnid (1). ◊ A gnidy (12). ◊ L gnidåch (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Znaczenia
1. Jajo wszy; lens Murm, Mymer1, BartBydg, Mącz, Calep, Cn (29): Lens eyn nyſz Gnydá Murm 99; Mymer1 28; BartBydg 80b; Też ług w ktorym wrzało korzenie ćwiklane á boże drzewko/ á tym ługiem myi głowę/ otręby y gnidy z głowy zgania/ y wſzy niedopuſzcża w głowie ſię mnożić FalZioł I 20a, IV 5a, 6c, 7c; Miáłám dziś wodny ſtolec/ á iście obfity/ Byłby wam był ná głowę/ káłkus známienity. Y w brodzieby od niego/ gnidy poginęły RejFig Bb7v; RejZwierz 140; Mącz 188d; Gnid gubienié/ 1.49.b. SienLek S2, 49v [3 r.], 158, 159v [2 r.]; Calep 591a.

W charakterystycznych połączeniach: gnidy mieć, spędzać, tracić, wygładzać, zganiać (2), (z)gubić (3); gnid gubienie.

Szereg: »wszy, (i) gnidy« (4): FalZioł IV 28a; O Wſzach Gnidach/ ktore też głowę nietylko dręczą/ ále y plugáwią/ iáko tych pozbyć. SienLek 49v, 49v, T2v.
a. W funkcji wyrazu uwłaczającego (7): A Przedſięż to Woyth hárcuie Rad iż panu pochlebuie Lecz to w poſluch máło idzie A co ſie przećiwić gnidzie RejRozpr B2v; RejJóz H7v; Terazem dwá podkáłá co tám od niey [Cnoty] idą/ Y miáłám pracey doſyć z oną márną gnidą. RejWiz 33v, 176, 193; A ſwiátu tey nędzney gnidzie/ Nie dáycie ſie márnie zwodzić RejZwierc Av, 207v.

W charakterystycznych połączeniach: gnida marna, mizerna, nędzna, nikczemna (2).

2. n-pers (1): á iuż przirzekli daley do krakowa niechodzić na żadną poradkę [...] do wyſmienitego doktora gnidi LudWieś A2.

MM