[zaloguj się]
[pdf]

GRONKO (13) sb n

Pierwsze o prawdopodobnie jasne (tak Cn).

Fleksja
pl
N gronka
G gronek
A gronka
I gronkami

pl N gronka (2). ◊ G gronek (4). ◊ A gronka (6). ◊ I gronkami (1).

Sł stp brak, Cn s.v. boży byt, Linde XVI w.

1. Dem. od „grono” ‘kiść, owocostan złożony z małych owoców (jagód), zwłaszcza winorośli, winogrono’ (13): FalZioł I 112c; A iam zrącz dzierżał kufflik krolewski niemały W ktoryem z onych gronek wino wyćiskawał RejJóz I8; Potym kiedy ſie rozroſcie/ niepotrzebne gáłąſki y liſcie gdzie go wiele obrzynay/ bo thákże też to wilgotność wyciąga ktora miáłá gronká vrośćić/ iáko y chwaſt około ſzcżepow. RejZwierc 107v.
Zwrot: »zbierać gronka« (1): y w winnicy twoiey nie zbieray gronek ktore przed tim ſámy opádły były. RejPos 68.
Zestawienie: »gronko winne« (1): Náſtáwiał Fig/ Rozinkow/ y Mirábolanow/ Gronek winnych bronatnych/ Orzechow/ Káſztánow. RejWiz 109.
W przen [w tym bibl. w kontekstach z przenośnym znaczeniem „winnica” lub „winna macica” (6)] (8): Tym miáſtem możemy rozumieć then obłudny ſwiát y z mieſzcżány iego/ otożći przed tymi to mieſzcżány tłocżył ty gronká Pan ſwoie RejAp 127, 127; RejPos 156v; Zonká oná iego będzie iáko winna máćicá podawáiąc wdzięcżne gronká/ y Pánu Bogu ku cżći á ku pocieſze onemu towárzyſzowi ſwemu. RejZwierc 33; Zowie ie gronkámi á ſam ſie zowie winną máćicą/ ktore gronká wyroſły z oney ſwiętey máćice iego. RejZwierc 130v, 41, 130v.

gronko czego (1): Tedy s ſiebie ná wſzem á ná wſzem wdzięcżne gronká vkażeſz wſzytkim ludziom oney nie dawno zroſłey młodośći ſwey RejZwierc 24v.

W charakterystycznych połączeniach: gronko wdzięczne(3); tłoczyć gronka; gronka wyrosły.

2. [Zestawienie w funkcji nazwy botanicznej: »żabie gronka« = prawdopodobnie Hermaria glabra L. (Rost: centum grana); połonicznik nagi, roślina lekarska z rodziny goździkowatych: Zabie gronká/ Polygonum minus. V. C. Millegrana. wildtreüblenkraut. SienHerb M#, E3#v.]

Cf GRONECZKO

ZZa