[zaloguj się]
[pdf]

GRZAĆ SIĘ (21) vb impf

się (16), sie (5).

Fleksja
inf grzåć się
indicativus
praes
sg
1 grzeję się
3 grzeje się
praet
sg pl
3 m grzåł się m pers grzåli się
imperativus
sg
2 grz(e)j się

inf grzåć się (1). ◊ praes 1 sg grzeję się (1). ◊ 3 sg grzeje się (4). ◊ praet 3 sg m grzåł się (6). ◊ 3 pl m pers grzåli się (3). ◊ imp 2 sg grz(e)j się (1). ◊ part praes act grzejąc się (5). [grzejący się cf GRZEJĄCY SIĘ N sg m].

Sł stp s.v. grzać, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Poddawać się działaniu ciepła; sprawiać, że własne ciało odczuwa ciepło; calefacere se PolAnt, Vulg (18): Cżłowiek iż źimne ręce miał/ Chucháiąc w nie táko ſie grzał. BierEz S3; Y ſtali ſłudzy y opráwcy ktorzy byli nákłádli ogień/ bo źimno było/ y grzali ſię/ á ſtał theż z nimi y Piotr grzeiąc ſię. BibRadz Ioann 18/18, Ioann 18/24; BudBib Is 44/15; LatHar 709, 729; WujNT Mar 14/54, 67, Ioann 18/18 [2 r.], 25.

grzać się czym (1): ktorzy bijąc konie/ w brzuchy ich roſprote grzeiąc ſię ciepłą krwią ále prożno włázili. StryjKron 677.

Zwroty: »na słońcu się grzać« (1): Apricari – Na słoncu ſzie grzacz. Calep 85a.

»grzać się u światła, u ognia« = calefacere se ad ignem PolAnt, Vulg (2 : 1): Piotr [...] grzáł śię v ognia (marg) śfiatła (–). MurzNT Mar 14/54; BibRadz Mar 14/54; WujNT 178 marg.

»z zimna się grzać« (1): Wſzelkiego ſye nagłego przemienienia; chroń z źimná/ nie nagle ſye grzey SienLek 10v.

2. Być poddawanym działaniu ciepła, doprowadzanym do wyższej temperatury; praetepere Calep, Cn; calefieri, (con-, in-, per)calescere, fervescere, intepere, (in)tepescere, (ob-, re)calere Cn (3): to wylawſzy inſzégo [błota] co ſye wkótle grzeie przylać Oczko 17, 21; Praetepeo – Wprzod ſię grzeię, lietnieię. Calep 842a.

Formacje współrdzenne; ogrzać się, rozgrzać się, zagrzać się, zgrzać się; ogrzewać się, przegrzewać się, rozgrzewać się, zagrzewać się, zgrzewać się.

Cf GRZEJĄCY SIĘ

ZCh